ایران وچ چرکسی
کل آبادی | |
---|---|
Precise population unknown due to heavy assimilation and lack of censuses based on ethnicity.[۱][۲][۳] Second largest Caucasus-derived group in the nation.[۲] | |
گنجان آبادی والے علاقے | |
تہران, صوبہ گیلان, صوبہ مازندران, رشت, صوبہ آذربائیجان شرقی, صوبہ فارس,[۴] اصفہان, Aspas | |
زباناں | |
Mainly فارسی زبان, as well as Circassian in small amounts | |
مذہب | |
اسلام |
فارسی وچ لفظ چرکس بعض اوقات داغستان وچ دربند توں باہر بسنے والے چرکسی باشندےآں اُتے عام طور اُتے اطلاق ہُندا اے ، جو گلستان دے معاہدے دے بعد 19 واں صدی دے پہلے نصف وچ روس دے حوالے ہونے توں پہلے ایران دا شمال دا سب توں مرکزی شہر سی۔
تریخ
سودھوایران وچ سرسیکیوں دی اک طویل تریخ اے۔ اک خاص حد تک ، انہاں نے اپنے بھائیاں دی طرح اوہی کردار ادا کيتا جو ہمسایہ ملک عثمانی ترکی وچ رہندے سن ۔ بہت سارے امپائر ، جلاوطن ، غلام ، بلکہ سلطنت دے بوہت سارے قابل ذکر خانداناں دی تشکیل وی کرچکے نيں ، جدوں کہ متعدد بادشاہ ساز ، فوجی کمانڈر ، سپاہی ، کاریگر ، کسان سن جدوں کہ انہاں نے بہت سارے بادشاہاں دے حرم وچ بیویاں تے عورتاں وی تشکیل دتیاں سن۔ ۔ صفوی تے قاجار خاندان دے مختلف بادشاہاں دے تحت ، بہت سارے چرکسی آخر کار ایران وچ رہنے دے لئی آباد ہوئے سن ۔
صفوی
سودھوایران وچ چرکساں دی پہلی موجودگی صفوی حکومت دے ابتدائی دور دی اے ، اس دوران شیخ جنید نے چرکسیا دے مختلف علاقےآں اُتے چھاپہ ماریا تے قیدیاں نوں ایران لیایا گیا۔ [۶] شاہ طہماسب اول (سن 1524–1576) دے زمانے توں ، چرکاں نے ایرانی معاشرے وچ اک اہم کردار ادا کرنا شروع کيتا ، تے ایران وچ قائم اَگڑ پِچھڑ سلطنتاں وچ اک وڈے نسلی گروہ دے طور اُتے ظاہر ہونا شروع ہويا۔
قزلباش قبائلی ، نسلی تے مفادات دا مقابلہ کرنے دے لئی ، نظام نوں متوازن بنانے دے لئی ، تہماسپ پہلے ہی ایرانی معاشرے وچ اک نويں پرت بنانے دے پہلے اقدامات کر رہیا سی [۷] سلطنت دے تمام شعبےآں وچ قزلباش نے جس انتہائی مضبوط اثر و رسوخ دا اظہار کيتا سی اس دی وجہ توں تہماسپ توں پہلے بادشاہ تے اوہ خود اکثر موثر حکمرانی دے قابل نئيں پایا کردے سن ۔ قزلباش نے ابتدائی دناں توں ہی صفویہ دی کمر تشکیل دتی سی ، تے انھاں نے ہمیشہ خاطر خواہ فوج وی مہیا کيتی سی ، جس اُتے صفویاں نے طویل عرصے تک انحصار کيتا۔ اس نظام نوں توڑنے دے لئی ، اک متوازن توازن دی ضرورت سی ، تے معاشرے وچ اک نويں پرت اوہ ذریعہ سی جس دے ذریعے ایہ پہونچا جاسکدا سی۔ معاشرے وچ اس نويں پرت نوں "تیسری طاقت" کہیا جاندا سی ، کیونجے اوہ ترکماناں تے فارسیاں دے نال مل کے اک نويں نسلی کلاس ، یا "قوت" سن ۔ ایہ نويں پرت ، تہماسپ اول نے شروع کيتی سی ، جس وچ لکھاں عیسائی تے کافر کاکیشین ، زیادہ تر نسلی اعتبار توں چرکسی تے جارجیائی ، جلاوطن ، غلام تے تارکین وطن اُتے مشتمل ہون گے۔ معاشرے دی اس نويں پرت نوں بالآخر مکمل طور اُتے تکمیل تے اس دا اطلاق شاہ عباس اول (r. 1588–1629) نے کرنا سی۔ [۸] اس نويں پرت توں ، اک نويں فوجی قوت وی قائم کيتی گئی سی۔ اک ایسی قوت جو سلطنت وچ ہر جگہ قزلباش دی بالادستی دا مقابلہ کرے گی ، انہاں نوں انہاں دے تمام عہدےآں توں بدل دے گی ، تے اس طرح مضبوطی توں بادشاہاں دی سلطنت اُتے گرفت حاصل کرے گی۔ ایہ غولم ، یا "فوجی غلام" معاشرے وچ اس نويں تخلیق شدہ پرت دا حصہ سن ۔ ایہ غلام غلام نظام ، اگرچہ تہماسپ اول نے شروع کيتا سی ، بادشاہ عباس اول نے کمال تے مکمل طور اُتے نافذ کيتا سی ، تے اس دا درجہ تے فائل انہاں وڈی تعداد وچ نسلی سرکشی ، جورجین ، آرمینیائی تے قفقاز دے دوسرے لوکاں ، جداں لِزگنس توں تیار کيتی گئی سی ۔ آخر کار ، سرسیسیاں تے دوسرے کاکیشین دی وڈی تعداد ، جو صرف شاہ دے وفادار سن ، نے قزلباش دی جگہ لے لی تے سیاسی تسلط تے بالادستی دے لئی انہاں دے نال اس نظام دے ذریعہ جدوجہد دی ، تے فتح یاب ہونا پئے گا ،اس دے نال نال اگرچہ بعض اوقات اوہ اک دوسرے دے خلاف لڑدے رہے۔ .[۹]
چرکساں نے انہاں ایلیٹ لشکراں (نام نہاد غلاماں ) دا اک بہت وڈا حصہ بنایا ، تے اس لئی اس نے اہم کردار ادا کيتا۔ اس اشرافیہ [غلام نظام] دی فوج اس دے نفاذ تے تشکیل وچ ہمسایہ عثمانی ترکی دی ینی چریاں دی طرح سی۔ [۱۰] جدید ترین تعلیم ، اسلام قبول کرنے ، تے مسلم خانداناں دی پرورش ، بہترین فوجی تربیت تے سازوسامان دے بعد فوج وچ شامل افراد نوں حاصل ہويا ، تے اوہ سلطنت دی سب توں مضبوط قوت تے طبقے سن ۔ ہور وڈی تعداد وچ سرکِداں دی باشندےآں دی طرح ، جارجیائی باشندےآں دی حیثیت توں ، انہاں تمام ممکنہ پہلوآں تے عہدےآں اُتے ملازمت تے تعینات سن جنہاں دی سلطنتاں نے پیش کيتا ، جداں حرم ، سول انتظامیہ ، فوجی انتظامیہ ، کسان تے دستکاری ، دوسرےآں دے درمیان ، جدوں کہ ہور وڈی تعداد وچ سن ابتدائی طور اُتے گیلان ، مازندران تے فارس سمیت سرزمین ایران دے مختلف علاقےآں وچ آباد ہوئے۔
تھامس ہربرٹ دے مطابق ، جو 17 واں صدی دے پہلے نصف وچ صفوی ایران وچ سی ، آسپس وچ 40،000 دے لگ بھگ عیسائی حلفےآں تے جارجیائی باشندے آباد سن ۔ [۱۱] بادشاہ سلیمان اول دے دور (سن 1666–1794) تک ، تخمینہ لگایا گیا کہ 20،000 چرکسی ، داغستانی تے جارجی باشندے صرف صفوی راجگڑھ اصفہان دے وچ مقیم سن ۔ [۱۲]
بوہت سارے شاہ ، شہزادے ، تے شہزادیاں چرکسی اشرافیہ توں نيں۔صفوی دربار اشرافیہ وچ بوہت سارے چرکسی لوک سن ۔ [۱۳] در حقیقت ، صفویاں نے انہاں دی بھاری بھرکم مخلوط نسب وچ کئی چرکِداں دی لائناں شامل نيں۔ [۱۴][۱۵] شاہ عباس دوم (r. 1642–1666) تے شاہ سلیمان اول (r. 1666–1694) صرف چرکسی ماواں توں پیدا ہونے والے اعلیٰ ترین اشرافیہ وچوں کچھ ایسی مثالیاں نيں۔
قاجار
سودھوسن 1864 وچ سلطنت عثمانیہ دی طرف شمال مغربی قفقاز دے مقامی چرکساں دے وڈے پیمانے اُتے ملک بدر ہونے دے بعد ، کچھ سلطنت عثمانیہ تے شاہی روس دی سرحد توں ملحقہ پڑوسی ملک قاجار ایران وی فرار ہوگئے۔ ایران وچ ، حکومت نے چرکسی مہاجرین نوں آہستہ آہستہ آبادی وچ جذب کرنے دے لئی ، اک ضم کرنے دی پالیسی اُتے عمل کيتا۔ 1864 دے بعد انہاں وچوں کچھ جلاوطنیاں نے مختلف اعلیٰ عہدےآں اُتے فائز ہوئے جداں فارسی کاسک بریگیڈ وچ ، جتھے فوج دا ہر ممبر یا تاں چرکسی سی یا قفقاز نال تعلق رکھنے والی کسی وی دوسری اقلیت کا۔ [۱۶]
اج
سودھوصدیاں دے دوران بھاری ہم آہنگی دے باوجود ، چرکسی بستیاں 20 واں صدی تک قائم رنيں۔ اُتے ، اک بار چرکسی زباناں وی وڈی چرکسی اقلیت دے ذریعہ وسیع پیمانے اُتے استعمال ہُندیاں نيں ، ایران وچ چرکسیاں دی وڈی تعداد ہن بولی نئيں بولدی اے۔ [۱۷][۱۸][۱۹] جارجیائی باشندےآں دے بعد ، چرکِداں دی باشندے ایران وچ قفقاز توں حاصل ہونے والا دوسرا سب توں وڈا گروہ اے ، جس وچ نمایاں تعداد اُتے مشتمل اے۔
قابل ذکر
سودھوجزوی یا مکمل چرکِساں دی نسل دے نامور ایرانیاں وچ شامل نيں:
- فوزیہ فواد ، ایران دی مہارانی حیات (1941–1948)
- ایران دی شہزادی شہناز
- شہزادی زہرا مہناز زاہدی
- پرنس کیخوسرو جہانبانی
- شہزادی فوزیہ جہانبانی
- سلیمان اول فارس
- ٹیرسیا سمپسنیا
- یوسف آغا
- پری خان خانم
- سلطان ۔آغا خانم
- عباس دوم فارس
- شمخل سلطان
- نکیہت خانم
- قازاق خان چرکس شیروان دے گورنر تے کمانڈر قزلباش ( Karamanlu تے Ḵeneslū ڈویژنز)
- فرہاد بیگ چیرکس
- خواجہ محمد صفوی
- محمد باقر مرزا
- اوزون بابودبیگ
- سلیمان مرزا (ولد طہماسپ اول)
- فارس دا صافی
- انا خانم
- نجفقولی خان چرکس
- فریڈن خان چرکس
ہور ویکھو
سودھو- ایران وچ نسلیات
- ترکی وچ چرکسی
- عراق وچ چرکسی
- شام وچ سرکسی
- ایران وچ قفقاز دے باشندے
حوالے
سودھو- ↑ «International Circassian Association». بایگانیشده از اصلی در ۴ مارچ ۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۸ اپریل ۲۰۱۴.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East Facts On File, Incorporated ISBN [[Special:BookSources/978-1438126760 p 141
- ↑ Fredrik Thordarson, “Caucasus ii. Language contact. Caucasian languages in Iran,” EIr. V, 1990, pp. 94-95.
- ↑ «ČARKAS». بایگانیشده از اصلی در ۱۷ مئی ۲۰۱۵. دریافتشده در ۲۶ اپریل ۲۰۱۵. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ https://caucasustimes.com/en/circassians-in-iran/
- ↑ Eskandar Beg, I, pp. 17–18
- ↑ "Tahmāsp I". http://www.iranicaonline.org/articles/tahmasp-i. Retrieved on 12 May 2015.
- ↑ "BARDA and BARDA-DĀRI v. Military slavery in Islamic Iran". http://www.iranicaonline.org/articles/barda-v. Retrieved on 26 April 2015.
- ↑ Babaie, Sussan (2004). "Slaves of the Shah: New Elites of Safavid Iran." pp. 17, I.B.Tauris, سانچہ:آئی ایس بی این
- ↑ "BARDA and BARDA-DĀRI v. Military slavery in Islamic Iran". http://www.iranicaonline.org/articles/barda-v. Retrieved on 25 April 2015.
- ↑ Thomas Herbert. Travels in Persia: 1627–1629 Routledge, 10 okt. 2005 سانچہ:آئی ایس بی این p 117
- ↑ Matthee 2012.
- ↑ Aptin Khanbaghi. The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early Modern Iran I.B.Tauris, 22 February 2006 سانچہ:آئی ایس بی این pp. 130–131
- ↑ [۱] Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, L.B. Tauris. 2006, p. 41.
- ↑ Rudolph (Rudi) Matthee Encyclopaedia Iranica, Columbia University, New York 2001, p. 493
- ↑ "The Iranian Armed Forces in Politics, Revolution and War: Part One". http://mepc.org/journal/middle-east-policy-archives/iranian-armed-forces-politics-revolution-and-war-part-one?print. Retrieved on 23 May 2014.
- ↑ Oberling, Pierre (7 February 2012). "Georgia viii: Georgian communities in Persia". http://www.iranicaonline.org/articles/georgia-iv--2. Retrieved on 9 June 2014.
- ↑ "Circassian". Official Circassian Association. https://web.archive.org/web/20160304035542/http://mcha.kbsu.ru/english/m_hist_01E.htm.html. Retrieved on 9 June 2014.
- ↑ Persians: Kind, hospitable, tolerant flattering cheats?. http://iranian.com/Travelers/June97/Chardin/index.shtml. Retrieved on ۹ جون ۲۰۱۴. Excerpted from:
ذرائع
سودھو- Manz, Beatrice; Haneda, Masashi (1990). "ČARKAS". محفوظ شدہ دستاویزات انسائیکلوپیڈیا ایرانیکا ، ج. ، ص... چہارم ، فاش 7 ۔ پی پی 816–819۔ 2015-05-17 نوں اصلی توں آرکائو کيتا گیا ۔ 2015-04-26 نوں بازیافت کيتا ۔
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- سیوری ، روجر ، ایران ، صفویڈس دے تحت ۔ کیمبرج یونیورسٹی پریس ، 2007 سانچہ:آئی ایس بی این ۔
- پی اوبرلنگ ، "ایران وچ جارجی تے سرسیسیز ،" اسٹوڈیا کاکاسیکا (دی ہیگ) 1 ، 1963
- جے آر پیری ، "ستارہويں تے اٹھارواں صدیاں دے دوران ایران وچ زبردستی نقل مکانی ،" ایرانی علوم 8 ، 1975 ، پی پی. 199–215۔
- این فالسافی ، زنداگناشاح عبادی اول ، 4 جلداں ، تہران ، 1334–46 / / 1955–67
- بابی ، سوسن ، شاہ دے غلام: صفوید ایران دی نويں ایلیٹز IB ٹائرس ، 15 اکتوبر 2004 سانچہ:آئی ایس بی این