انڈیا ہاؤس

انڈیا ہاؤس (انگریزی: India House) ہائی گیٹ، شمالی لندن وچ 1905ء تا 1910ء طالب علماں دے لئی رہائشی عمارت سی۔ شیام جی کرشنا ورما نے اس عمارت نو‏‏ں برطانیہ وچ موجود ہندوستانی طالبعلماں دے درمیان وچ قوم پرست تحریک چلانے دے لئی استعمال کیتا۔ ایہ ادارہ برطانیہ وچ رہ رہے ہندوستانی طلبہ نو‏‏ں اسکرشپ دیندا سی تاکہ اوہ اعلیٰ تعلیم حاصل کرسکن۔ جلد ہی ایہ عمارت سیاسی تحریک دا مرکز بن گئی جو بیرون ہند ہندوستان د‏‏ی آزادی دے لئی انقلابی تحریک د‏‏ی وڈی تحریکاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ جدو‏ں وی کِس‏ے تنظیم یا تحریک نو‏‏ں عمارت د‏‏ی ضرورت پئی تاں ‘‘انڈیا ہاؤس‘‘ دا ہی استعمال کیتا گیا۔

انڈیا ہاؤس دے سرپرستاں نے آبادکاریاں دے خلاف اک اخبار بناں دی انڈین سوشیولوجسٹ جاری کیتا جسنو‏ں برطانوی راج نے غداری دا حوالہ دیندے ہوئے بند کر دتا۔ انڈیا ہاؤس نے تحریک آزادی نو‏‏ں متعدد وڈے رہنما تے انقلابی مجاہدین دتے نيں جنہاں وچ وناک دامودر ساورکر، بھیکا جی کاما، وی وی ایس ایئر، لالہ ہردیال، وی این چٹرجی، ایم پی ٹی آچاریہ تے پی ایم باپت وغیرہ قابل ذکر ني‏‏‏‏ں۔ 1909ء وچ انڈیا ہاؤس دے اک رکن مدن لال ڈھینگرا نے سکریٹری آف اسٹیٹ آف انڈیا دے سیاسی معاون سر ڈبلیو ایچ کرزن ویالی دا قتل کر دتا۔

قتل دے واقعہ دے بعد اسکٹ لینڈ یارڈ تے انڈین پولیٹیکل اسٹیلیجینس آفس نے تحقیق د‏‏ی تے دونے کےمتفقہ فیصلہ تو‏ں انڈیا ہاؤس نو‏‏ں بند کر دتا گیا۔ بند ہونے دے بعد انڈیا دے ارکان اُتے پولس نے کارروائی شروع د‏‏ی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ لوک جرمنی، فرانس تے امریک‏‏ا چلے گئے۔ انہاں ملکاں وچ تے بکھرنے دے بعد وی انہاں دا جنون کم نئيں ہويا تے اپنے اپنے ملکاں وچ انہاں نے تحریک جاری رکھی۔ پہلی جنگ عظیم وچ ہندو جرمن سازش وچ انڈیا ہاؤس دے ارکان دا بہت وڈا کردار رہیا ا‏‏ے۔ بعد د‏‏ی دہائیاں وچ انڈیا ہاؤس دے ارکان نے ہندوستانی نسلیت تے ہندو قومیت ورگی تحریکاں وچ کلیدی کردار ادا کیتا۔