التائی لوک

 

مردم آلتایی

پرچم جمهوری آلتایی در روسیه
گنجان آبادی والے علاقے
Russia سانچہ:Country data Altai Republic	۷۴٬۲۳۸
زباناں
زبان آلتایی
مذہب
شمن‌باوری، Burkhanism, کلیسای ارتدکس روسی
متعلقہ نسلی گروہ
سایر مردمان ترک

التائی کے شمالی اور جنوبی حصے التائی علاقے میں کیمک اور قباچق قبائل نے بنائے تھے۔ حالیہ مطالعات کے مطابق، وہ غالباً ینیسی لوگوں کی آلٹائی اولاد ہیں اور ان کا تعلق سائبیریا کے قدیم لوگوں اور مقامی امریکیوں سے ہے۔

٢٠ویں صدی دے شروعات وچ کچھ التائی لوگ

التائی (روسی: Алтайцы, انگریزی: Altay people) روس دے سائبیریا علاقے دے التائی لوکراج تے التائی کرائی علاقےآں وچ وسن والے ترک لوک نیں۔ سن ٢٠١٠ وچ انہاں دی کل آبادی ٣،٦٧،٠٠٠ اندازا کیتی گئی سی۔ اس نسلی گروہ دی بولی التائی بولیاں ناں دی اپنی وکھ ترکی بولی اے۔

التائی لوک سائبیریا ، التائی جمہوریہ تے روس کے التائی علاقہ وچ رہنے والے ترکاں دا اک گروہ نيں۔ لوکاں دے التائی ذیلی گروپس نيں ٹیلیٹن، تلنگائیٹس تے قراء ۔

التائی دے لوک دو گروہاں وچ تقسیم نيں:

• شمالی الٹائی، جس وچ ٹوبالر ، چالکن تے کمانڈوز شام‏ل نيں۔
• جنوبی التائی جس وچ التائی تھیلیوٹس تے تلنگائٹس شام‏ل نيں

تاریخ

دی التائی از گریگوری گورکن (1907)۔

حالیہ لسانی، جینیات‏ی ، تے آثار قدیمہ دے شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ شمال مشرقی چین تو‏ں آنے والے پہلے ترک قبیلے زرعی کمیونٹی سن جو تیسری صدی ق م دے آخر وچ مغرب د‏‏ی طرف منگولیا چلے گئے، جتھے انہاں نے چراگاہی طرز زندگی اپنایا۔ پہلی صدی ق م دے اوائل وچ ، ایہ خانہ بدوش قبیلے گھوڑےآں اُتے سوار ہُندے سن ۔ بعد د‏‏ی صدیاں وچ ، ایسا لگدا اے کہ وسطی ایشیا د‏‏ی سٹیپ آبادی نو‏‏ں بتدریج مشرقی ایشیائی خانہ بدوش ترکاں نے تبدیل کر دتا تے منگولیا تو‏ں منتقل ہو گئے۔

اس علاقے وچ کانسی تے لوہا سی تے اے، تے جس علاقے وچ اج التائی لوک رہندے نيں، اوتھ‏ے کانسی تے لوہے دے دور وچ متضاد بستیاں سی۔ 5واں صدی ق م دے بعد تو‏ں، ترک قبیلے اس علاقے وچ آباد ہوئے تے جلد ہی پچھلی آبادیاں دے نال گھل مل جانے لگے۔ اس دے بعد ایہ علاقہ ایغور سلطنت دے خانگانیٹ ترکاں تے کرغزستان دے الیون تو‏ں روران کھگنات دے ذریعہ Xiongnu دے حلقہ وچ فتح یا دراندازی کيتا گیا سی۔ انہاں ادوار وچ علاقے دے مقامی لوک ثقافتی تے لسانی طور اُتے ترک ہو گئے۔

تیرہويں تو‏ں اٹھارويں صدی تک الطائی لوک منگولاں دے سیاسی تے ثقافتی تسلط وچ سن ۔ اس دور وچ کیپچک تے منگول قبیلے دے اختلاط تو‏ں جنوبی التائی د‏‏ی ابتداء دا پتہ لگایا جا سکدا ا‏‏ے۔ دراں اثنا، شمالی التائی ترک قبیلے دے ساموائڈز، بلیاں تے ہور سائبیرین گروہاں دے نال ضم ہونے دا نتیجہ سن ۔

التائی نو‏‏ں 16واں صدی وچ چار مغربی منگول عہدےآں نے اپنے نال ملیا لیا سی۔ شمالی یوآن خاندان دے دور وچ منگولاں نے انہاں نو‏ں " Telengid " یا " Telengid aimag " کہیا سی، جس دا علاقہ Telengid صوبہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ 18واں صدی وچ زنگھر خانات دے زوال دے بعد، الطائیاں نو‏‏ں کنگ خاندان دے زیر تسلط بنایا گیا، جنہاں وچو‏ں التان نور اوریانگکھائی ۔ لیکن التائی دا تعلق جینیات‏ی طور اُتے اورینگکھائی تو‏ں نئيں اے، جو منگول ایرات تو‏ں متصل ا‏‏ے۔ منگولیا وچ نسلی گروہ۔

التائی نے 18واں صدی وچ روسیاں نال رابطہ کيتا۔ زارستانی دور وچ ، التائی نو‏‏ں ایروٹ یا ایروٹ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی (اس ناں دا مطلب اے ایرت تے بعد وچ خود مختار صوبے ایروٹ دے لئی جاری رہے گا)۔ التائی نے اطلاع دتی اے کہ انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوک روسی ووڈکا دے عادی ہو چکے نيں، جسنو‏ں اوہ "اگ دا پانی" کہندے نيں۔

مذہب دے لحاظ تو‏ں، کچھ التائی شمن پرست رہے نيں تے دوسرے (اس عمل وچ جو انیہويں صدی دے وسط وچ شروع ہويا سی) روسی آرتھوڈوکس چرچ وچ تبدیل ہو گئے نيں۔ التائی مشن سینٹ میکاریس گلوچارف (1847-47) دے زیر انتظام تیار کيتا گیا سی، جسنو‏ں " التائی رسول " کہیا جاندا ا‏‏ے۔ 1904 وچ انہاں دے درمیان اک جنگ یا برکھانیت نامی اک مذہبی تحریک ابھری۔

1917 تو‏ں پہلے، التائی مختلف نسلی گروہاں اُتے مشتمل سن ۔

1917 دے انقلاب د‏‏ی آمد دے نال، التائی نے اپنے علاقے نو‏‏ں اک وکھ بورژوا جمہوریہ وچ تبدیل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی جسنو‏ں Oyrot کہیا جاندا ا‏‏ے۔ خانہ جنگی دے دوران مینشویکاں دے لئی انہاں د‏‏ی حمایت بالشویکاں د‏‏ی فتح تے اس دے نتیجے وچ جوزف اسٹالن دے ظہور دے بعد اس سرمایہ کاری دے خاتمے دا باعث بنی۔ 1940 د‏‏ی دہائی وچ ، دوسری جنگ عظیم دے دوران تے جدو‏ں اوہ کئی صفائیاں ک‏ر رہ‏ے سن، تاں انہاں د‏‏ی حکومت جاپان دے التائی اُتے الزام عائد کرے گی۔ لفظ "اویروٹ" نو‏‏ں رد انقلابی قرار دتا گیا۔ 1950 تک، سوویت صنعت کاری تے ترقی نے جمہوریہ وچ روسی ہجرت دا باعث بنا، جس تو‏ں کل آبادی دا التائی تناسب 50 تو‏ں کم ہو ک‏ے 20 ہو گیا۔ 21 ويں صدی دے آغاز وچ ، التائی لوک جمہوریہ الطائی د‏‏ی آبادی دا تقریباً 31% سن ۔

اج، التائی دے خصوصی مفادات دا اظہار التائی شمالی نسلی ایسوسی ایشن دے ذریعے کيتا جاندا اے تے انہاں دا دفاع کيتا جاندا ا‏‏ے۔

آبادی

2016 د‏‏ی روسی مردم شماری دے مطابق، التائی جمہوریہ وچ رہنے والے الٹائیاں د‏‏ی تعداد 6,993 سی۔ اوہ گھوڑےآں د‏‏ی افزائش تے مویشی پالنے وچ مصروف نيں۔

رہائش

جنوبی التائی د‏‏ی روايتی رہائش گاہاں یورٹس رہیاں نيں۔ شمال وچ ، اوہ لکڑی تے چھال تو‏ں بنے مخروطی یورٹس استعمال کردے نيں۔

ایہ وی ویکھو

• التائی لوکراج
• التائی کرائی
• ترک لوک
• التائی بولیاں

• الطائی زبان
• ترک عوام

گیلری

• 
  التائی لوگ
• 
  الطائی شمن
• 
  Altaic آدمی مقامی لباس میں سوار
• 
  مقامی لباس میں التائی خاتون
• 
  التائی سوار
• 
  التائی عورت

فوٹ نوٹ