افریقا دی تریخ
افریقا دی تریخ | |
---|---|
رقبہ تے آبادی | |
حکمران | |
قسم | درسی علوم [۱] |
قیام تے اقتدار | |
تاریخ | |
ویلے دیاں حدبندیاں | |
ترمیم |
دوسری جنگ عظیم دے بعد مصر دی معاشی صورتحال
سودھوایہ جنگ اکتوبر ۱۹۴۴ وچ ختم ہوگئی۔ مصر وچ ، حکومت نواز لبرل پارٹی ، جو اقتدار وچ (وافڈ) پارٹی دی مخالفت وچ سی ، برطانوی نوآبادیاتی حکام دے دباؤ دے سبب برطانوی نوآبادیاتی حکام نے استعفی دینے اُتے مجبور کردتا۔ تیزی توں ، جدوں دونے جماعتاں بغاوت دے دن انتخابات وچ حصہ لاں تاں ، اکثریت نے ۱۹۴۵ دے پارلیمانی انتخابات وچ حصہ نئيں لیا۔ اس وقت دی سیاسی صورتحال ایسی سی کہ مصری عوام حقیقی آزادی دی جنگ لڑ رہے سن تے ۱۹۳۶ دے معاہدے دے خاتمے دے لئی ہڑتالاں شروع ہوگئياں۔سب توں وڈی ہڑتال قاہرہ وچ ہوئی۔ ايسے دوران ، طلباء دے مظاہرے شروع ہوئے ، حکومت نے ہڑتالاں دے خلاف پولیس تے حکومت مخالف احتجاج دونے دا استعمال کيتا۔ انہاں جدوجہد دے دوران ، غیر ملکی سرمایہ داراں دے خلاف اک متحدہ محاذ تشکیل دتا گیا ، جس وچ کارکنان ، طلباء ، تے مختلف مسلک دے دانشور شامل سن ۔حکومت نے امن فوج دی مدد توں اس تحریک نوں دبانے دی کوشش کيتی ، جس دے نتیجے وچ لوکاں نوں مستعفی ہونے اُتے مجبور کردتا۔ ۲ جنوری ۱۹۴۶ نوں برطانوی فوج دے انخلا دے لئی عمومی ہڑتال دی کال دتی گئی ۔اس دن مصر دے تمام شہراں وچ وڈے مظاہرے ہوئے۔ قاہرہ وچ ڈیڑھ لکھ افراد نے ریلی کڈی۔ اس وقت ، شاہ صدیق نے انگریزاں دی مدد دے لئی پولیس بھیجی ، تے مخالفت دے باوجود حکومت نے مصر دے راجگڑھ قاہرہ وچ تن روزہ ہڑتال کيتی۔ اک ہور مظاہرے دا آغاز اسکندریہ وچ ہويا ، جس وچ شرکاء اُتے وی حملہ کيتا گیا۔صدیق پشادی نے لوکاں نوں پرسکون کرنے دے لئی ، برطانوی افواج دے نال گل گل شروع کرنے وچ جلدی دی تے انہاں توں کہیا کہ اوہ اپنی فوجاں دی واپسی دی راہ ہموار کرن۔ اپریل ۱۹۴۹ وچ قاہرہ وچ شروع ہونے والی گل گل وچ برطانوی فوج دے انخلا دے لئی مندرجہ ذیل شرائط طے کيتیاں گئیاں۔ ) برطانوی فضائی تے بحری فوجاں مصر وچ موجود نيں۔ ۲- وسیع اختیارات دے نال مشترکہ مشترکہ دفاع کونسل دا قیام۔ برطانیہ نوں مصری افواج نوں فوجی کارروائیاں دے لئی استعمال کرنے دا حق اے۔ ۴: اس گل اُتے اتفاق کيتا گیا کہ مصری فوج ۵ سال بعد دستبردار ہوجائے گی۔ اپوزیشن جماعتاں نے کہیا اے کہ اوہ ضمنی انتخابات وچ حصہ نئيں لاں گی۔ اس دلیل وچ کہیا گیا کہ کونسل دے تمام ممبراں وچوں صرف پولینیائی تے شام نے ہی مصر دے مطالبے دی حمایت کيتی۔ اس دے علاوہ عوام دی ہڑتالاں ايسے وقت جاری سن جدوں ہڑتال کرنے والے معاشی مطالبات کر رہے سن ۔ ۱۹۴۸ وچ ، ٹیکسٹائل دے کارکناں ، آئل انڈسٹری دے طلباء تے ڈاکٹراں نے ہڑتال دی جس اُتے مطالبہ کيتا گیا کہ پارلیمنٹ توں آئین دی منظوری دتی جائے۔ اسرائیل تے عرب ریاستاں دے وچکار جنگ نے برطانوی افواج نوں انہاں دے علاقے توں بے دخل کرنے دا فیصلہ کيتا۔ ۱۹۴۷ وچ ، اقوام متحدہ وچ فلسطین دے مسئلے اُتے تبادلہ خیال کيتا گیا۔اس سال نومبر وچ ، اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی نے ایوان نمائندگان وچ اک قرارداد منظور کيتی۔ ۱۹۴۸ وچ اک بین الاقوامی شہر دے طور اُتے قائم کيتا گیا ، اسرائیل دا راجگڑھ تل ابیب دے نال اس دا راجگڑھ بنایا گیا سی۔ ایہ جنگ جو اسرائیل تے عرباں دے وچکار ہوئی ، اسرائیل دا دعویٰ اے کہ پورا خطہ یہودیاں دا اے ۔عرب تے اسرائیلیاں دے وچکار ہونے والی جنگ عرباں دی شکست اُتے ختم ہوئی۔ کون نويں تشکیل شدہ فلسطینی ریاست نوں اقتدار سونپنا چاہندا اے ؟ تے اقوام متحدہ دی طرف توں نويں فلسطینی ریاست دے قیام دے فیصلے نوں پامال کيتا گیا۔ نقالی دینے توں گریز کرن۔ اس دے مطابق ، امن مذاکرات ہوئے ، تے مستقل سرحداں دی توثیق کرنے دے بجائے ، عارضی سرحداں دی نشاندہی کيتی گئی ، جو اسرائیلی معاملے دی تعمیل نئيں کردی سی۔ اس مسئلے نے عرباں تے اسرائیلیاں دے وچکار مستقل کشمکش دا باعث بنا اے۔
مصر - برطانوی معاہدے دی فتح تے انقلاب دا تیسرا سال ، مصر دی آزادی دی سب توں وڈی رکاوٹ ، برطانیہ تے مصر دے وچکار ۱۹۳۶ دا معاہدہ سی۔ پورے ملک نے عوامی تحریک چلائی ۔عوام نے ۱۹۳۶ دے معاہدے دی فتح تے برطانوی افواج دے انخلا دا مطالبہ کيتا۔ ۱۹۴۹ وچ ، قاہرہ اسٹوڈنٹس کمیٹی نے اک قومی قرارداد جاری دی جس توں انگریزاں نوں مصر چھڈنے دا مطالبہ کيتا گیا ، جس وچ کارکنان تے طلباء دی یونین تشکیل دتی گئی تے انگریزاں دے خلاف عام ہڑتال دا مطالبہ کيتا گیا۔ ۲۱ فروری ۱۹۴۶ نوں ، برطانوی فوجیاں نے اک زبردست مظاہرے اُتے دباؤ ڈالیا جس وچ مظاہرین نے شہدا دی پارٹی دے مصری پرچماں اُتے مارچ کيتا تے سڑکاں اُتے نکل آئے۔لوکاں نے وی بغاوت وچ حصہ لیا۔ صرف سوویت پولینڈ تے شام نے ہی ۱۹۴۷ دی سلامتی کونسل وچ مصر دی آزادی دا دفاع کيتا۔ ۱۹۴۸ توں ۱۹۴۹ دی جنگ دے دوران مصر دی صورتحال سنگین ہوگئی۔ کچھ مصری افسران دا انقلابی عقیدہ سی کہ اوہ جمال عبد الناصر دی سربراہی وچ فری آفیسرز ایسوسی ایشن دے ناں توں اک معاشرے وچ جمع ہوئے سن ۔ پنجويں پارلیمانی انتخابات دے بعد ، وفد دی حکومت تشکیل دتی گئی لیکن اوہ رائے دہندگان دے مطالبات دا جواب نئيں دے سکے کیونجے وفد دی حکومت نے عوام دی اکثریت دی مرضی دے خلاف برطانیہ دے نال نويں سفارتی سرگرمیاں شروع کيتیاں ۔ مصر دے صنعتی شہراں وچ ۱۹۵۰ دی ہڑتالاں شروع ہوئیاں۔ کساناں نے بغاوتاں وچ حصہ لیا۔ ۱۹۵۱ وچ صورتحال نازک ہوگئی۔حکومت اُتے دباؤ بڑھدا گیا۔ انگریزاں نے کیہ کيتا؟ ست اکتوبر نوں ، پورٹ آف سید نوں مظاہرین نے شدید محاصرے وچ لے لیا سی کیونجے انگریزاں دے ہتھوں ۵۰۰ مصری ہلاک ہوگئے سن ۔ سامنا کرنا پيا ۲۵ جولائی ۱۹۵۲ نوں انگریزاں نے تحریک آزادی دی حمایت کرنے والے پولش عناصر نوں ختم کردتا ، جس وچ ۸۶ افراد ہلاک ہوگئے ۔اسی دن ، مصری فوج توں ۳۳ مصری فوجی دستبردار ہوگئے تے برطانوی فوج نے حکومت مخالف ہتھیاراں نوں اٹھایا۔ہڑتال ودھ گئی۔ گھٹ توں گھٹ ۸۰۶ مکانات نوں نذر آتش کيتا گیا ، جس وچ گھٹ توں گھٹ ۳۰ افراد ہلاک تے ۱۰۰ توں ودھ زخمی ہوگئے۔فاروق باشا دی حکومت دا اقتدار ختم کر دتا گیا تے اک انتہا پسند انتہا پسند علی مہر نوں وزارت عظمیٰ توں بے دخل کردتا گیا۔ سیٹ کرن۔ اسنوں ملٹری ٹریبونل نے گرفتار کر کے عدالت وچ پہنچایا۔ مصری آزادی پسنداں دی جدوجہد اک نويں مرحلے وچ داخل ہوگئی اے ۔شاہت پسندی نے خود نوں بے بس دیکھیا اے۔ دوسری طرف ، سویز نہر دے کنارے جاری مظاہرےآں نے ایہ ظاہر کيتا کہ صورتحال قابو توں باہر اے ، مزدور طبقے دے پاس مناسب تنظیم تے قیادت نئيں اے۔ مصر عوام دی رہنمائی نئيں کرسکدا سی۔دوسری طرف ، قومی منصوبے انتشار دا شکار سن ۔ ایسا کرنے توں قاصر ، لبریشن آرمی دے افسراں دی امیداں اِنّی زیادہ ہوئے گئياں کہ انہاں نے ۲۷ جون ۱۹۵۴ نوں بغاوت دا آغاز کر دتا۔ ایہ انقلاب کامیاب رہیا۔ اور. ۲۶ جولائی ۱۹۵۲ نوں ، جنرل فاروق نوں بادشاہت توں بے دخل کردتا گیا تے اوہ ملک توں فرار ہوگئے۔ کرپٹ بادشاہت دے خاتمے دی خبراں نے پورے ملک وچ خوشی خوشی تجزایہ کیہ۔ نو ستمبر دے انقلابی کونسل دے فیصلے دے ذریعہ حکومت نے سرکاری ملکیت دے نال نال وڈے زمینداراں نوں وی ضبط کرلیا ، جس دے تحت انہاں نوں کچھ کاشتکاراں نوں ۳۰ توں ۴۰ سال تک بقایاجات وچ اپنی زمین دینے اُتے مجبور کيتا گیا۔نصیر نومبر ۱۹۵۲ وچ صدر منتخب ہوئے سن ۔ ڈوورٹے نے مطالبہ کيتا کہ اس معاہدے اُتے ۱۶ اکتوبر ۱۹۵۴ نوں دستخط ہوجاواں ، تے برطانوی یونٹ اوتھے توں چلے جاواں۔
مصر وچ سوئز نہر فرانسیسی تے اسرائیلی مداخلت دا قومی بنانا ۱۹۵۰ توں ۱۹۵۹ دے درمیان عرباں دی طرف توں حاصل کردہ کامیابیاں ، نوآبادیاتی طاقتاں نوں مشرق وسطی وچ خطرے توں دوچار قرار دتا گیا۔ ملکاں توں اسلحہ خریدنا شروع کيتا تے مصری فوج دی ترقی دی بنیاد حاصل کيتی تے اسنوں لیس کيتا گیا۔ مصری حکومت نے جولائی ۱۹۵۶ وچ سویز نہر نوں قومی بنادتا تے نوآبادیاتی طاقتاں نے اس دے خلاف مسلمانانہ مؤقف اختیار کيتا ۔اسرائیل نے ۳۰ اکتوبر ۱۹۵۶ نوں مصر اُتے حملہ کيتا ، تے برطانیہ تے فرانس نے اس حملے وچ شامل ہوکے قاہرہ ، اسکندریہ ، پورٹ سیڈ تے کئی ہور شہراں اُتے بمباری کيتی۔ مشترکہ جارحیت دا مقصد فرانس ، برطانیہ تے اسرائیل نوں نوآبادیاتی حکمرانی توں نجات دلیانا سی تے قومی آزادی دی تقریبات نوں شدید دھچکيا لگیا سی ۔لیکن نوآبادیاتی طاقتاں نے دوسری جنگ عظیم دے بعد طاقت دے توازن نوں تبدیل کرنے دے معاملے اُتے توجہ نئيں دی۔ ۵ نومبر نوں ، سوویت یونین نے مغربی طاقتاں نوں متنبہ کيتا کہ اوہ خطے وچ امن قائم کرنے دے لئی فوجی طور اُتے مداخلت کرنے اُتے مجبور ہون گے۔ایہ آپشن سنجیدہ سمجھیا جاندا سی۔ پورٹ سید توں لڑدے ہوئے ، ہزاراں افراد قومی بغاوت وچ شامل ہوئے۔
متحدہ عرب جمہوریہ دا انقلاب ۱۹۵۲ وچ ہويا تے اس نے سویز نہر دے نال شامی ڈیموکریٹک افواج نوں مضبوط بنانے دا باعث بنی۔ ۱۹۵۷ وچ امریکا ، ترکی تے اسرائیل دے نوآبادیاتی دباؤ نے شام نوں مصر دے نیڑے کردتا اے۔ مصر دے نال اتحاد دا نفاذ ۱۹۵۸ وچ ہويا سی۔ ثمین وی اس اتحاد وچ شامل ہويا سی۔ ستمبر ۱۹۶۱ وچ شامی فوج وچ بغاوت پھیل گئی۔ یمن ۱۹۶۳ وچ وی یونین توں دستبردار ہويا۔ مصر متحدہ عرب جمہوریہ دے ناں توں جانیا جاندا سی ۔۱۹۷۹ وچ اس دا ناں عرب جمہوریہ مصر رکھ دتا گیا۔
پہلی جنگ عظیم دے بعد جنوبی افریقہ
سودھوجنوبی افریقہ وچ نسل پرست حکومتاں جنوبی افریقہ وچ نوآبادیاتی حکومتاں: سابقہ جنوبی افریقی یونین دا جنوب روڈیسیا تے جنوبی مغربی افریقہ وچ اختلاف سی۔ انہاں علاقےآں وچ سرمایہ داری تے استعمار نے زندگی دے ہر شعبے اُتے غلبہ حاصل کيتا۔ ۱۷ ويں صدی وچ افریقی براعظم اُتے حملہ کرنے والے نوآبادیاتی طاقتاں دی قیادت بیشتر افریقی ملکاں وچ گوراں نے دی سی۔ ۱۹۲۱ دے مطابق ، جنوبی افریقہ دی زیادہ تر آبادی سفید سی۔ ایتھے ۱۱٫۵ ملین گورے سن ، جو ملک دی آبادی دا ۲۲ فیصد ، تے ۱۰ فیصد ہندوستانی جو کم لبھن جنوبی آئے سن ۔ افریقی یونین دی قومی تے بین الاقوامی جہت سی۔ اس خطے وچ دنیا دی سب توں وڈی سونے تے ہیرے دی کاناں دریافت کيتی گئياں۔ صنعت دی ترقی ، خاص طور اُتے کان کنی دی صنعت دے نال نال خام مال دی پروسیسنگ ، پہلی جنگ عظیم دے بعد بہت ساری صنعتاں دی ترقی دا باعث بنی۔ لوہے دی خوشبو والا پلانٹ ۱۹۲۷ وچ قائم کيتا گیا سی۔ صنعتاں دی ضرورت تے شہراں دی ترقی دے سبب زراعت وچ توسیع ہوئی سی کیونجے جنوبی افریقہ دے بیشتر علاقےآں دی آب و ہوا دے حالات زراعت دے لئی موزاں سن ۔ جنوبی رہوڈیا دنیا دا سب توں وڈا تمباکو پیدا کرنے والا ملک سی ، تے جنوبی مغربی افریقہ ، جو صحرا دا بیشتر حصہ بندا اے ، دنیا دا سب توں وڈا جانوراں دی تربیت دا مرکز سی ، خاص طور اُتے انہاں بھیڑاں نوں جو اس خطے وچ ایشیاء توں لیایا جاندا سی۔
جنوبی افریقہ وچ بے روزگاری تے نسلی امتیاز ساؤتھ افریقی یونین دی تشکیل ۱۹۱۰ وچ انگلش کالونیاں ، راجگڑھ جمہوریہ ، ٹرانسوال تے رنز نے کيتی سی ، جو انگلینڈ دے نال جنگ وچ شکست کھا گئی سی۔ اک نسلی نظام جو جنوبی افریقہ وچ غالب سی۔ یورپی مداحاں تے کاناں دے وڈے مالکان توں ، یونین نے ۱۹۳۳ تک برطانوی پالیسی اُتے عمل پیرا سی۔ جنوبی افریقہ دی پارٹی نے یورپی ملاواں تے انگریز صنعت کاراں دے وچکار اختلافات نوں کم کرنے دی کوشش کيتی جنھاں نے خطے دے بیشتر قدرتی وسائل دا حصول کيتا۔ لونسین بوٹا ، جنہاں نے ۱۹۱۹ وچ حکومت کیتی قیادت دی ، تے انہاں دے جانشین ، جان گریشن اسمتھ نے ، بٹر دے علاقےآں دی نمائندگی دی ، جنہاں دے نال برطانیہ نے تعاون کيتا۔ لیکن حکمران طبقاں دی جدوجہد اس وقت تک سرگرداں رہی جدوں تک کہ زرعی مصنوعات دی فروخت توں ہونے والے بھاری منافع توں یورپی روحاں مغلوب نہ ہون۔ ۱۹۱۳ وچ ، غیرجانبدار تحریک دا انتخاب جنوبی افریقی پارٹی توں ہويا۔ اس نے اپنی سرگرمیاں ودھیا دتیاں اوہ برطانوی سرمایہ داراں اُتے میدان تنگ کرنا چاہندے سن ۔انہاں نے سیاسی تے معاشی رکاوٹاں کھڑا کرنے دے لئی کم کيتا ۔انھاں نے برطانوی مخالف نعرے لگیائے تے برطانیہ توں مکمل سیاسی آزادی دا مطالبہ کيتا۔ ناساء قوم دے رہنما ، جنرل جرسوگ نے برطانوی حکومت دے نال تعاون کرنے اُتے کدی وی جنوبی افریقہ دی یونین دا اعلان کرنے دی طرف مائل ہونے دا اظہار نئيں کيتا۔ گیرسگ نے کہیا کہ لوک نفسیاتی طور اُتے غیر ملکیوں نوں موثر انداز وچ متاثر کرنے دی صلاحیت نئيں رکھدے نيں تے نہ ہی سونالسٹ پارٹی ، اس پروگرام وچ سی آئی اے ڈینجر دا ایہ مننا اے کہ یوروپی کارکناں نوں تشدد دا سامنا کرنا پڑ رہیا اے ، تے ایہ تاثر پیدا کرن گے کہ ہیڈن اک پیشہ ور ہونے دا ارادہ رکھدا اے تے نیم مہارت والی ملازمت گوراں نوں دتی جاسکدی اے افریقیاں نوں ننيں۔ قذافی نے ۱۹۲۴ وچ نیشنلسٹ پارٹی دے تحت نیشنلسٹ پارٹی جیت لئی۔ اگرچہ نیشنللسٹ پارٹی نے پارلیمنٹ وچ براہ راست حکومت بنانے دے لئی اکثریت حاصل کرلئی ، لیکن برطانوی کارکناں دی جدوجہد دا دفاع کرنے والی جنوبی افریقی ورکرز پارٹی نے انہاں دی حمایت کيتی۔ عناصر دے نال تعاون کيتا۔ سب توں پہلے ، نويں حکومت نے کچرے نوں قانونی حیثیت دتی ۔۱۹۲۴ دے حکم دے تحت ، تمام سرکاری کاروباری ادارےآں نوں لازمی قرار دتا گیا تے خصوصی معاملات وچ گورے افریقیاں دی جگہ دے لئی نجی کمپنیاں نوں مقرر کيتا گیا۔حکومت نے اس عمل نوں نافذ کرنے والی کمپنیاں نوں کچھ مراعات دتیاں اس قانون دے تحت افریقی شہریاں نوں سرکاری ملازمین تے کارکناں دی حیثیت توں کم کرنے توں روک دتا گیا سی ، تے نسلی امتیاز نوں ودھانے دے لئی ہور اقدامات کیتے گئے سن ۔ افریقی شہریاں نوں مختلف بیماریاں تے پریشانیاں وچ مبتلا اپنے شہراں دی حدود وچ رہنے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔ ۱۹۲۹–۱۹۳۳ دے عالمی بحران نے جنوبی افریقہ دی یونین دے نال نال ہور افریقی ملکاں نوں وی متاثر کيتا ۔عالمی منڈی نوں محکوم کردتا گیا۔ زندگی بد توں بدتر ہُندی چلی گئی۔ اس وقت حکمران طبقے نے اندرونی مسائل دے خاتمے دی کوشش کيتی ۔۱۹۳۳- ۱۹۳۴ وچ دونے وڈی جماعتاں نے جنوبی افریقہ دے نال اتحاد کيتا تے دیگرسوگ (وزیر اعظم) دی سربراہی وچ مخلوط حکومت تشکیل دی۔ جنوبی افریقہ غیر قومیت دے قائل سن جنوبی افریقی یونین ، ہمیشہ دی طرح ، برطانیہ نوں سونے دی برآمدات دا اک چنگا ذریعہ سی ۔ملک نے افریقہ وچ اس طرح توں آغاز کيتا کہ تمام الکلیاں برطانیہ وچ سن۔جنوبی افریقی یونائیٹڈ پارٹی نے اپنے حقوق وچ ہم جنس عناصر نوں شامل کيتا۔ صنعت دی حکمرانی تے ۱۹۳۷ دے دوسرے قوانین توں ، ایہ ظاہر ہويا کہ قانونی نظریہ نے افریقی کارکناں نوں صنعتی یونین وچ شامل ہونے دے حق سمیت تمام حقوق توں محروم کردتا۔ جنگ دے برساں دے دوران ، فاشسٹ تنظیماں نے داخلی صورتحال نوں ہور خراب کيتا اے ، تے یورپ وچ فاشسٹ سرگرمیاں دی مضبوطی نے جنوبی افریقہ دی صورتحال نوں وی متاثر کيتا اے۔ افریقہ دے دولت مند طبقے دی رائے سی کہ برطانیہ تے جرمنی دے وچکار جنگ جنوبی افریقہ وچ برطانیہ دی پوزیشن نوں کمزور کردے گی۔ قومی سرمایہ داراں دے لئی بنیاد رکھی جائے گی۔
الجزائر پہلی جنگ عظیم دے بعد
سودھودوسری جنگ عظیم دے بعد الجیریا دی سیاسی ، معاشرتی تے معاشی صورتحال۔ ۲: الجیریا وچ یوم آزادی دی تقریبات۔ ۳: جمہوریہ الجزائر دا قیام۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران الجزائر دی سیاسی ، معاشرتی تے معاشی صورتحال ، فرانس نے الجزائر نوں فوج وچ شامل ہونے اُتے مجبور کيتا تے جنگ دے نتیجے وچ انہاں دا استعمال کيتا۔ ملازمین تے فوجی جواناں نوں مراعات ملی ، لیکن انہاں دے تے فرانسیسیاں دے وچکار کوئی مساوات نئيں سی۔ اس دے باوجود ملازمت دے معاملے وچ مقامی تے فرانسیسیاں دے وچکار بوہت سارے اختلافات نيں۔ ۱۹۱۹ دے فرمان نے الجزائر اُتے مستقل تاثر نئيں چھڈیا۔ امیر خالد عبدالقادر دا پوتا جنگ دے بعد الجیریا واپس آیا تے فرانسیسی فوج وچ افسر دی حیثیت توں خدمات انجام دی۔ ۱۹۲۰ وچ الجزائر دی نوجوان نسل نے شجاعت دے ناں توں اک اخبار قائم کيتا۔ انہاں نے فرانسیسیاں تے الجزائر دے وچکار مساوات دا مطالبہ کيتا ۔انہاں نے فرانسیسی پارلیمنٹ وچ الجیریائیاں دی نمائندگی کرنے دے اتحادیاں دے حقوق دا وی مطالبہ کيتا۔ استعمار پسنداں دے ظلم و بربریت دی وجہ توں الجزائر دی مزاحمت تے مضبوط تر ہوگئی۔ ۱۹۲۹–۱۹۳۳ دے معاشی بحران نے الجزائر دی معیشت اُتے تباہ کن اثر ڈالیا۔ ماتحت کمپنیاں دی کان کنی کم ہوگئی۔ زرعی کارکناں دی اجرت وی کم کردتی گئی۔ مل سکدے. اس بحران توں متعدد افراد بے روزگار ہوگئے تے ۴ سالہ خشک سالی توں ۸٬۰۱۰ توں زیادہ جانور ہلاک ہوگئے۔ ہزاراں افراد فرانس فرار ہوگئے تے فرانسیسیاں دے ذریعہ انہاں نوں وطن واپس بھیج دتا گیا۔ ایتھے ، ۱۹۳۴ دی مزدور تحریک نے الجیریا دی کمیونسٹ پارٹی دے قیام دی راہ ہموار کيتی۔ اُتے ، فرانس وچ اک عوام نواز حکومت برسر اقتدار آئی ، جس نے الجزائر نوں کچھ آزادی دلائی۔ الجزائر دی مسلماناں دی کانگریس جون ۱۹۳۶ وچ بلائی گئی سی۔ کانگریس نے عوامی محاذ تے قومی اسمبلی دی حمایت دا اعلان کيتا تے نسلی امتیاز دے خاتمے دا مطالبہ کيتا۔
الجزائر وچ سرد جنگ دے دوران ، الجزائر دے عوام دا قومی شعور آزادی دے لئی ودھ رہیا سی ، تے اس جنگ دے بعد ، تمام الجزائریاں نے آزادی تے آزادی دے لئی مظاہرہ کرنا شروع کيتا۔جداں ہی مظاہرین نوں اگ تے بندوق دا سامنا کرنا پيا ، عوامی جذبات بڑھدے گئے۔ غیر مسلم تے ايسے سرزمین اُتے فرانسیسیاں نے سخت دباؤ ڈالیا۔ مختلف قومی تنظیماں دی تحلیل کچھ تنظیماں نے شروع کيتی سی تے انہاں دے رہنماواں نوں وی قید کردتا گیا سی۔پر فرانسیسی استعمار پسنداں دے خلاف الجزائر دی جدوجہد وچ شدت آرہی سی تے مزدور طبقہ گہری طور اُتے شامل سی۔ اس وقت ، الجزائر دی نیشنل لبریشن آرمی ۱۹۵۸ وچ ۳۰٬۰۰۰ تک پہنچ گئی۔ اس فورس نے فرانسیسیاں اُتے حملے جاری رکھے ، فرانسیسی مواصلات بند کردتے ، باقاعدہ فوجی تنصیبات تے فوجی اکائیاں نوں ختم کردتا۔ انہاں اقدامات دا زیادہ تر لوکاں نے انحصار کيتا ، بشمول آزادی دے حامی گروپاں توں منسلک ، تے انہاں اُتے پوچھ گچھ تے ايسے طرح دے تشدد دا نشانہ بنایا گیا۔ نہ صرف آزادی دی تحریکاں نوں دنیا دے تمام آزادی پسنداں دی حمایت حاصل سی ، بلکہ فرانس وچ ہی کمیونسٹ پارٹی دی کوششاں توں الجزائر دی آزادی دے لئی فرانسیسیاں دی حمایت حاصل ہوئی ، جس دے لئی انہاں نے وی کم کيتا۔ اُتے ، فرانسیسی سرمایہ دار چاہندا سی کہ الجیریا اپنے مالی فائدہ دے لئی فرانسیسی کالونی ہی رہے۔ انتہا پسند عناصر چاہندے سن کہ فرانسیسی الجزائر نوں چھڈ دتیاں جدوں فرانسیسی الجزائر دے نال ممکنہ مذاکرات دا آغاز کرنا چاہندے سن تاں ، جنرل (اردن) مئی وچ اٹھو۔ ستمبر ۱۹۵۸ وچ ، الجزائر دی قومی انقلابی کونسل تشکیل دتی گئی ۔کونسل نے الجیریا دی آزادی دا اعلان کيتا تے اک عبوری حکومت قائم کيتی ۔اس دا صدر دفتر پہلے قاہرہ تے فیر تیونس وچ قائم کيتا گیا سی۔ حکومت نے فرانسیسی حکومت توں مذاکرات دا مطالبہ کيتا سی۔ ماضی وچ بہت سارے ملکاں نے اس حکومت نوں تسلیم کيتا اے۔ دوست ملکاں نے اس حکومت کیتی مالی معاونت دی اے تے اسنوں اسلحہ فراہم کیہ اے۔ فرانسیسی حکومت الجزائر دے عوام دا مقابلہ کرنے دے قابل نئيں سی۔ مذاکرات وچ شرکت ۱۹۶۰ وچ ، فرانسیسی ایلچیاں دے قیام نے الجزائر دے فریق نوں معاشی ذرائع استعمال کرکے فرانسیسیاں دے سامنے ہتھیار سُٹن اُتے مجبور کردتا۔ ۱۹۶۱ وچ ، فرانس الجزائر دی عبوری حکومت دے نال مذاکرات کرنے اُتے مجبور ہويا ، جس دی وجہ توں انتہا پسند گروپ فرانسیسی انٹلیجنس قائم کر سکے ۔جنرل ڈی گال دی وفادار فوج نوں بغاوت وچ شکست دا سامنا کرنا پيا۔ انہاں نے فرانسیسی انٹلیجنس سروس دے صدر دے حکم دی تعمیل کرنے توں انکار کردتا ، انہاں افراد نوں ہلاک کيتا جنہاں نے الجیریا دی آزادی دی حمایت دی سی۔ آزادی دے لئی الجزائر دے عوام دی جدوجہد تے اس جدوجہد دے بین الاقوامی حمایت نے نوآبادیاتی طاقتاں نوں شکست تسلیم کرنے اُتے مجبور کردتا۔ الجزائر دی حکومت نے آزادانہ طور اُتے اپنی تنظیماں تشکیل دے کے اپنا سیاسی نظام قائم کيتا اے۔ یکم جولائی ۱۹۶۲ نوں اک ریفرنڈم ہويا ، جس وچ ۴۹٪ لوکاں نے الجیریا دی آزادی دے حق وچ ووٹ دتا ، تے الجزائر دے عوام دی آزادی دی جدوجہد کامیابی دے نال اختتام پذیر ہوئی۔ اگرچہ فرانسیسی انتہا پسند مسلح گروہ نئيں چاہندے سن کہ رویان معاہدے اُتے عمل درآمد ہوئے ، لیکن انہاں دیاں کوششاں ناکام ہوئیاں۔ الجزائر دی جمہوری آزادی نوں اک بحران توں خطرہ سی جس وچ متعدد فوجی افسران تے سیاست داناں نے سن ۱۹۶۲ وچ عبوری حکومت دے خلاف ہتھیار اٹھائے سن ، لیکن عوامی فوج دے شور اُتے الجزائر دے ردعمل اُتے اے این اے دے یونٹاں نے ناراضگی ظاہر کیتی سی۔ نظم و ضبط دے قیام دے نال ہی موصل اسمبلی دے انتخاب دے لئی گراؤنڈ تیار کرلیا گیا سی۔ لبریشن فرنٹ دا انتخابی مہم وچ ایہ نعرہ سی۔ ۱ ریپبلکن کیونجے آزادی سلامتی دی ضمانت دیندی اے۔ ۲: جو معاشی آزادی تے معاشرتی انصاف دے خواہاں اے۔ ۳- جو ملک دی حقیقت پسندانہ اصلاحات تے صنعتی سازی دا خواہاں ہوئے۔ ۴: الجیریا دی ترقی تے ترقی دے متلاشی انتخابی نتائج توں ظاہر ہُندا اے کہ الجزائر دے عوام اپنے خیالات وچ متحد نيں تے قومی لبریشن فرنٹ دے تمام ممبراں نوں تحائف دتے۔ ۲۵ ستمبر ۱۹۶۲ نوں ، موصل اسمبلی نے اپنا کم شروع کيتا تے جمہوریہ الجیریا دا قیام عمل وچ لیایا۔ نويں قائم شدہ جمہوریہ الجیریا نوں اس امید اُتے فرانسیسی اجارہ داری دی آمدنی دا سامنا کرنا پيا کہ الجیریا نوں انتشار تے معاشی نقصان دا سامنا کرنا پئے گا لیکن ایسا نئيں ہويا۔ الجزیرہ دے کساناں نے ثابت کيتا اے کہ اوہ غیر ملکی سرمایہ کاراں دی مدد دے بغیر اپنی معاشی سرگرمیاں انجام دے سکدے نيں۔ پراپرٹی تے صنعتی اسٹیٹس دے بارے وچ مارچ ۱۹۶۳ دا فرمان جس دے مالکان ملک چھڈ کے چلے گئے سن ۔ الجزائر دا آئین ۱۹۶۳ وچ اپنایا گیا سی۔ آزادی دے بعد وی ، فرانسیسی الجیریا توں دلچسپی کھو بیٹھے۔وہ الجزائر نوں داخلی حزب اختلاف دی قوتاں دے مقابلہ وچ صحیح طور اُتے ترقی کرنے توں روکنا چاہندے سن ۔ اوہ اختلافات نوں ختم کرنے وچ وی دلچسپی رکھدا سی۔ نومبر ۱۹۶۳ دا معاہدہ مراکش تے الجیریا دے وچکار جنگ بندی دے نال ختم ہويا۔ سب توں اہم واقعہ الجزائر دے محاذ برائے آزادی دا پہلا کانگریس سی جو اپریل ۱۹۶۴ وچ ہويا سی۔ جون ۱۹۶۵ وچ ، (ہومیو بومیڈین علاقے) وچ اک نويں حکومت تشکیل دتی گئی۔
مراکش پہلی جنگ عظیم دے بعد
سودھو۱: مراکش وچ آزادی دی جدوجہد۔
۲: پہلی جنگ عظیم دے بعد جدوجہد آزادی مراکش دی پہلی جنگ عظیم دے بعد مراکش دی عوامی جدوجہد آزادی ، پہلی جنگ عظیم دے ابتدائی حصے وچ زیادہ تر مراکش نوآبادیات دے قبضے وچ نئيں سی۔ ۱۹۲۰ وچ ، اسپین نے مغربی علاقے ریف اُتے قبضہ کرنے دی کوشش کيتی ، جس وچ انشورنس وسائل دے وسیع ذخائر موجود سن ۔ان دیاں کوششاں قبائلی علاقےآں دے رہنماواں دے نال ناکام ہوگئياں ، ايسے ہسپانوی ملک نے اک تحریک شروع کيتی۔ جولائی ۱۹۲۱ وچ ، ہسپانویاں نے ہسپانوی فوج نوں شکست دتی تے ہور مال غنیمت لائے۔ ۱۹۱۲ وچ ، عارف نے اک آزاد جمہوریہ تشکیل دتا ، جس نے ۱۲ دارف قبیلے دے نال اتحاد کيتا۔ ايسے وقت مقامی صدر صدر منتخب ہوئے۔ ڈریف دی فتوحات نے مراکش وچ فرانسیسیاں نوں اُلجھیا دتا۔ان دا خیال سی کہ نو تشکیل شدہ ڈریف جمہوریہ مراکش وچ بغاوت دا باعث بنے گا ، لہذا انہاں نے ۱۹۲۴ دے موسم گرما وچ ریف اُتے حملہ کيتا۔ انہاں نے ڈریف لوکاں نوں محاصرے وچ رکھنے دا فیصلہ کيتا۔ اُتے ، اپریل ۱۹۲۵ وچ ، ڈریوڈس نے مراکش وچ فرانسیسی سرزمین اُتے حملہ کيتا ، جو جولائی ۱۹۲۵ تک جاری رہیا۔ فرانسیسیاں نے فرانسیسیاں نوں شکست دتی۔ ڈریف نے ۱۹۲۵ وچ جمہوریہ دی حمایت وچ مشترکہ کارروائی دا آغاز کيتا۔ ریف لوکاں نے مزاحمت دی ، لیکن اس لئی کہ انہاں دی افواج برابر نئيں سن
دوسری جنگ عظیم دے بعد ، ریاستہائے متحدہ امریکا تے فرانسیسی اجارہ داریاں نے جدوجہد آزادی دے بعد مراکش وچ سرمایہ کاری شروع کی۔اس فوجی اڈے وچ اضافہ کيتا گیا۔ ۱۹۵۰ دی دہائی دے اوائل وچ ، ۴۰۰٬۰۰۰ کارکنان صنعت تے آوا جائی وچ ملازم سن ۔ اُتے ، انہاں کارکناں دی زندگیاں اطمینان بخش نئيں سن۔ تے صنعت کاراں دی صورتحال اچھی نئيں سی۔ جنگ نے صنعتکاراں نوں اپنی پیداوار ودھانے دی اجازت دے دتی ، لیکن جنگ دے بعد دے سالاں وچ امریکی تے فرانسیسی سامان دی موجودگی انہاں دے انتقال دا باعث بنی ۔اس طرح مراکشی معاشرے دے تمام طبقاں نے اک محدود تعداد وچ مالکان تے جاگیرداراں دی خدمت کيتی۔ . مراکشی سلطان سیدی محمد بن یوسف نے نومبر ۱۹۵۰ وچ فرانسیسی صدر نوں اک یادداشت لکھی جس وچ مراکش دی آزادی دا مطالبہ کيتا گیا سی۔ فرانسیسیاں نے اس مطالبے نوں مسترد کردتا کہ اس صورتحال نے مراکش وچ غم و غصہ نوں جنم دتا ، تے ۱۹۵۱ وچ قوم پرست جماعتاں نے مراکش نیشنل فرنٹ تشکیل دتا ، جو مراکش دی آزادی دی جدوجہد وچ شامل سی۔ مراکشی سلطان نے جو مؤقف اپنایا اوہ فرانسیسی عدالت دی ناراضگی دی طرف سی ، جس نے اسنوں اگست ۱۹۵۳ وچ ختم کردتا۔ مراکش وچ دہشت گردی دا راج ہويا۔ احتجاج شروع ہويا تے اس اُتے شدید دباؤ ڈالیا گیا۔قومی رہنماواں تے ہور نوں گرفتار کرلیا گیا۔ ایشین تے یوروپی ملکاں تے سوویت یونین دی مدد توں مراکش دے لوکاں دی تقدیر دے تعین دے معاملے نوں تسلیم کيتا گیا۔ فرانسیسیاں نے فیر وی اس مسئلے نوں نظرانداز کيتا۔ انہاں نے مراکش وچ اپنی دولت جاری رکھی۔ فریقین نے جمود دا انتخاب کيتا۔ ہزاراں افراد فرانسیسی جیلاں وچ قید سن ۔ ہزاراں فوج دے باوجود عوام دی آزادی دی خواہش نوں ختم کرنے وچ ناکام رہی ، بالآخر فرانس اپنی پالیسی وچ تبدیلی کرنے اُتے مجبور ہوگیا ، تے مراکش تے فرانس دے وچکار اگست ۱۹۵۵ وچ گل گل دا آغاز ہويا۔ سلطان مراکش واپس لُٹیا۔ مارچ ۱۹۵۶ وچ مراکش دی آزادی دے اعلامیہ اُتے دستخط ہوئے۔ ۵ مراکش دی آزادی نوں اسپین نے تسلیم کيتا ، تے مراکش دے عوام دی آزادی دی جدوجہد کامیاب رہی۔ غیر ملکی نوآبادیاتی حکمرانی توں مراکش دی آزاد ریاست دے قیام نوں شدید رکاوٹ پائی گئی۔غیر ملکی سرمایہ دی ترقی نے قومی صنعتاں دی ترقی وچ رکاوٹ پیدا کيتی۔ فرانسیسی ، امریکی تے جرمن سرمایہ کاراں نے قیمتاں نوں درآمد تے برآمد کرنے دے نال نال کسٹمز دی آمدنی وچ وی اپنا بیشتر حصہ کھو دتا اے۔ مراکش وچ بے روزگار افراد دی ودھدی ہوئی تعداد اپنے ملک وچ امریکی تے فرانسیسی اڈاں دی موجودگی دا مقابلہ نئيں کرسکدی اے ، لہذا انہاں نے انہاں اڈاں نوں تحلیل کرنے دا مطالبہ کيتا۔ جدوں ۱۹۶۱ وچ فرانسیسی فوجاں مراکش توں علیحدگی اختیار کر گئياں تاں امریکیوں نے وی اپنے فوجی اڈے خالی کروانے وچ کلیدی کردار ادا کيتا۔ پہلا قدم مراکش دی ریاست تے قومی فوج دا قیام سی ۔۱۹۲۶ وچ مراکش دی مطلق العنان بادشاہت اک مشروط نظام وچ تبدیل ہوگئی تے مراکش دے لئی آئین دا مسودہ تیار کيتا گیا ۔۷ جون ۱۹۶۵ نوں مراکش وچ ہنگامی صورتحال پیدا ہوگئی۔ . ریاست وچ ہنگامی صورتحال پنج سال تک جاری رہی۔ ۱۹۷۰ وچ ریاست دی ایمرجنسی منسوخ کردتی گئی تے اک نواں آئینی عمل عمل وچ لیایا گیا ، آخر کار ۱۹۷۲ وچ اک نواں آئین منظور کيتا گیا۔ معاشی میدان وچ ، مراکش دی کوششاں دا مقصد غیر ملکی سرمایہ کاری اُتے پابندیاں عائد کرنا تے قومی معاشی نمو دی راہ ہموار کرنا اے۔ کرکوک وچ مفید معدنیات جداں فاسفورس ، میگنیشیم ، سیسہ تے آئرن موجود نيں۔ زراعت وی تیار کيتی گئی سی ، جس وچ انگور ، ھٹی ، سبزیاں ، تے ریشم نکالنے دا بنیادی ذریعہ سی۔ مراکش نے ۱۹۵۸ تے ۱۹۵۹ وچ دو سالہ معاشی ترقی دے نال نال ۱۹۷۳–۱۹۷۷ وچ اک پنج سالہ پروگرام ، دے لئی اک اقتصادی منصوبہ تیار کيتا۔ نیٹ ورک بنانے دے لئی بہت کم ہوچکيا اے۔ نیشنل انڈسٹریز نے وڈی فیکٹریاں تیار کيتیاں جو مراکش دا ۷۰٪ تعمیر کيتا گیا سی اوہ زراعت وچ مصروف سی۔ اگلے مرحلے وچ جس نے سب توں زیادہ توجہ مراکش وچ حاصل کيتی اوہ تعلیم دا مسئلہ سی ۔نا خواندگی دے خلاف سنجیدہ لڑائی شروع ہوئی تے ۱۱ یونیورسٹیاں وچ قومی یونیورسٹی وچ اسکولاں دی ودھدی ہوئی تعداد آلہ قائم ہويا۔ سوویت یونین تے مراکش دے وچکار تعلقات دا آغاز آزادی دے عملی ثقافتی تے تکنیکی شعبےآں وچ عبوری معاہدے اُتے دستخط کرنے توں ہويا۔
- ↑ خالق: لنڈ یونیورسٹی تے Lars Bjørnshauge — اقتباس: History of Africa