اختر حسین رائے پوری
ڈاکٹر اختر حسین رائے پوری | |
---|---|
جم | سیّد اختر حسین جون 12, 1912 رائے پور، برطانوی ہندوستان |
موت | جون 2, 1992 کراچی، پاکستان |
قلمی ناں | اختر حسین رائے پوری |
کم کِتہ | افسانہ نگار، ماہرِ لسانیات، مترجم، نقاد |
بولی | اردو، انگریزی، سنسکرت، بنگالی، فرانسیسی |
قومیت | پاکستانی |
نسل | مہاجر قوم |
تعلیم | پی ایچ ڈی (مقالہ: ہند قدیم دی زندگی۔ سنسکرت ادب دے آئینے وچ ) |
مادر علمی | علی گڑھ مسلم یونیورسٹی، پیرس یونیورسٹی |
صنف | افسانہ، تنقید، ترجمہ |
تحریک | ترقی پسند تحریک |
وڈے کم | گردِ راہ محبت تے نفرت مقالات گارساں دتاسی پیاری زمین ادب تے زندگی |
سواݨی | حمیدہ اختر حسین رائے پوری |
ڈاکٹر اختر حسین رائے پوری (پیدائش: 12 جون 1912ء- وفات: 2 جون 1992ء) پاکستان دے نامور ترقی پسند نقاد، ماہرِ لسانیات، افسانہ نگار تے مترجم سن جو اپنی خود نوشت سوانح حیات گردِ راہ دی وجہ توں مشہور و معروف نيں۔
حالات زندگی
سودھوڈاکٹر اختر حسین رائے پوری 12 جون 1912ء نوں رائے پور، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے[۱][۲][۳]۔ انہاں نے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں ایم اے دی ڈگری تے سنسکرت زبان وچ ایم اے دی سطح دا اک ساہتیہ النکار دا امتحان بنارس یونیورسٹی توں پاس کیتا۔ سوربون یونیورسٹی پیرس توں ہند قدیم دی زندگی۔ سنسکرت ادب دے آئینے وچ دے عنوان توں مقالہ لکھ کے پی ایچ ڈی دی ڈگری حاصل کيتی۔ ایم اے او کالج امرتسر وچ پروفیسر تے وائس پرنسپل رہے۔ آل انڈیا ریڈیو توں وی وابستگی رہی۔ قیام پاکستان دے بعد محکمۂ تعلیم وچ ڈپٹی سیکرٹری تے مرکزی وزارتِ تعلیم وچ مشیر رہے۔ کراچی ثانوی تعلیمی بورڈ دے چیئرمین تے یونیسکو کراچی شاخ دے اولین ڈائریکٹر رہ کے آخرِ عمر تک وزیٹنگ پروفیسر کراچی یونیورسٹی دے طور اُتے علم و ادب تے فنِ و آگہی دے چراغ روشن کردے رہے۔[۳]
ادبی خدمات
سودھوڈاکٹر اختر حسین رائے پوری دی پہلی تے اہم شناخت بطور افسانہ نویس اے کہ اُنہاں دا پہلا اُردو افسانہ زبان بے زبانی دے عنوان توں نیاز فتح پوری دے مجلہ نگار وچ چھپا۔ اُنہاں دے مطبوعہ افسانوی مجموعےآں وچ محبت تے نفرت، زندگی دا میلہ تے ڈاکٹر اختر حسین رائے پوری دے افسانے نامی تن کتاباں قابلِ قدر اہمیت دی حامل نيں۔ تاریخی و تنقیدی کتاباں وچ حَبش تے اطالیہ، ادب او ر انقلاب، سنگِ میل تے روشن مینار یاد گار مطبوعہ کتاباں نيں۔ تراجم وچ گورکی دی آپ بيتی (تین جلداں)، مقالاتِ گارساں دتاسی (دو جلداں) دے علاوہ سوانح نگاری دے ذیل وچ ہی معرکہ آرا خود نوشت گردِ راہ شامل اے۔ ہور اُردو تراجم وچ کالی داس دی مشہورِ زمانہ تصنیف شکنتلا دا سنسکرت توں اُردو وچ خوبصورت ترجمہ، پرل ایس بُک دے ناول گڈارتھ دا اردو ترجمہ پیاری زمین تے قاضی نذر الاسلام دی بنگالی نظماں دا اُردو ترجمہ پیامِ شباب اُنہاں دے سرمایۂ ادب دا قیمتی اثاثہ اے۔[۳]
ڈاکٹر اختر حسین رائے پوری اُردو، انگریزی، ہندی، سنسکرت، گجراتی، بنگالی تے فرانسیسی زباناں اُتے دسترس رکھدے سن ۔ سنسکرت، بنگالی تے فرانسیسی توں اُنہاں نے براہِ راست بعض معروف تراجم کیتے۔[۳]
''ڈاکٹر اختر حسین راے پوری، حیات و خدمات'' دے عنوان توں ،خالد ندیم دی تحیقیق مجلس ترقی ادب لاہور نے 2009 وچ شائع کی
مجلہ ’’اُردو‘‘ وچ ’’ناخُدا‘‘ دے قلمی ناں توں کتاباں و جریدے رسالے اُتے تبصرے وی رقم کردے رہے۔ مشہور کتاب ’’ ناقابلِ فراموش‘‘ دے مصنف ویوان سنگھ مفتون دے کے مشہورِ زمانہ ہفت روزہ ’’ریاست‘‘ وچ نائب مُدیر تے ہندی جریدے’’وشوانی‘‘ دے اعزازی مُدیر رہے۔ اپنا ذاتی رسالہ وی ’’جتھے نما‘‘ دے ناں توں کڈیا جو نہ چل سکیا۔1937ء سے1940ء تک دا زمانہ یورپ وچ گزاریا
لکھتاں و تالیفات
سودھو- حبش تے اطالیہ(تریخ)
- پیامِ شباب(ترجمہ)
- مقالات گارساں دتاسی(ترجمہ)
- پیاری زمین(ترجمہ)
- شکنتلا(ترجمہ)
- گورکی دی آپ بيتی حصہ اول(ترجمہ)
- روشن مینار(تریخ)
- گرد راہ(خودنوشت)
- ادب تے انقلاب(تنقید)
- زندگی دا میلہ(افسانے )
- محبت تے نفرت(افسانے)
- اگ تے آنسو()
- ادب تے زندگی()
وفات
سودھوڈاکٹر اختر حسین رائے پوری 6 جون، 1992ء نوں کراچی، پاکستان وچ وفات پاگئے۔[۱][۲][۳]