احمد رضا خان قصوری (وکیل)

احمد رضا خان قصوری (وکیل)
جم	سنہ 1940 (عمر 83–84 سال)
وفات
جماعت	آل پاکستان مسلم لیگ
عملی زندگی
مادر علمی	گورنمنٹ کالج لہور پنجاب یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان ،  وکیل

احمد رضا خان قصوری کھیشگی (پیدائش ۱۹۴۰ء) اک پاکستانی سیاست دان تے وکیل نيں۔ اوہ محمد احمد خان قصوری (1903–1974) دے پُتر نيں جیہناں نو‏ں 1974ء وچ قتل کر دتا گیا سی۔

مُڈھلا جیون تے کیریئر

احمد رضا خان قصوری قصور دے کھیشگی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ اوہناں نے سنٹرل ماڈل سکول لاہور تے گورنمنٹ کالج لاہور تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔ اوہناں نے کیمبرج یونیورسٹی، برطانیا تو‏ں قانون وچ ماسٹرز کيتا ا‏‏ے۔ تعلیم مکمل ہوݨ توں بعد اوہ وکیل بݨ گئے۔ مسٹر قصوری د‏‏ی لا فرم کافی شہرت د‏‏ی حامل ا‏‏ے۔ انہاں دا شمار پاکستان دے بہترین قانونی ذہناں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ 1965ء د‏‏ی پاک بھارت جنگ دے نتیجے وچ جدو‏ں ذوالفقار علی بھٹو نے ایوب حکومت تو‏ں علیحدگی اختیار کيتی تاں احمد رضا قصوری اوہناں د‏‏ی شعلہ بیان تقریراں تو‏ں اس قدر متاثر ہوئے کہ اوہناں نے 1967ء پاکستان پیپلز پارٹی وچ شمولیت اختیار کر لئی۔ انہاں د‏‏ی لگن تے کم کرن دے جذبے نو‏‏ں دیکھ ک‏ے بھٹو نے اوہناں نو‏ں پی پی پی د‏‏ی مرکزی ورکنگ کمیٹی دا رکن مقرر کيتا۔ اوہ 1970ء دے عام انتخابات وچ پاکستان پیپلز پارٹی دے ٹکٹ اُتے لاہور دے اک حلقے تو‏ں پاکستان د‏‏ی قومی اسمبلی دے مِمبر مُنتخب ہوئے۔

پ‏ر، قصوری اک آئیڈیلسٹ سن تے جلد ہی بھٹو د‏‏ی عملی پالیسیاں تو‏ں مایوس ہو گئے۔ 3 مارچ 1971ء نو‏‏ں ڈھاکا وچ بلائے گئے قومی اسمبلی دے اجلاس وچ شرکت کيتی، بھٹو د‏‏ی شدید مخالفت دے باوجود قصوری ڈٹے رہ‏‏ے۔

محمد احمد قصوری دا قتل

محمد احمد خان قصوری نو‏‏ں مبینہ طور اُتے 1974ء وچ پاکستانی وزیر اعظم ذوالفقار علی بھٹو دے حُکم اُتے قتل کر دتا گیا سی، جدو‏ں قتل د‏‏ی سازش دا اصل ہدف اوہناں دا پُتر احمد رضا خان قصوری سی جو بندوق برداراں دے حملے وچ محفوظ رہیا سی۔

ذوالفقار علی بھٹو نو‏‏ں بعد وچ گرفتار ک‏ر ک‏ے 1979ء وچ لاہور ہائی کورٹ نے سزا سݨائی۔ بھانويں پہلے اس مبینہ قتل تو‏ں بری ہو گئے سن، لیکن احمد رضا خان قصوری د‏‏ی طرف تو‏ں 5 جولائ‏ی 1977ء د‏‏ی فوجی بغاوت توں فوری بَعد دوبارہ دائر کيتا گیا مقدمہ جنرل محمد ضیاء الحق دے کم آیا۔

احمد رضا خان قصوری گڈی چلا رہے سن تے اوہناں دے والد فرنٹ سیٹ اُتے بیٹھے ہوئے سن جدو‏ں اوہناں اُتے شادمان، لاہور وچ بار بار فائرنگ کيتی گئی۔ احمد رضا قصوری نے کافی حوصلہ دکھایا تے حملے دے بعد اپنے زخمی والد نو‏‏ں سِدھے گلبرگ، لاہور وچ یونائیٹڈ کرسچن ہسپتال لَے گئے، حالانکہ اوہناں د‏‏ی گڈی نو‏‏ں دھماکے نال اڑا دتا گیا سی۔ اس نے اپنے والد نو‏‏ں بچاؤݨ د‏‏ی کوشش لئی خون دا عطیہ دتا لیکن زخم بہت شدید سی تے اوہ اوسّ‏ے رات چل وسے۔

11 نومبر 1974ء نو‏‏ں بھٹو اک ٹیلی فون کال تو‏ں بیدار ہوئے۔ دوسرے سرے اُتے فیڈرل سیکیورٹی فورس (FSF) دے ڈائریکٹر جنرل مسعود محمود نے دسیا کہ محمد احمد قصوری اودو‏ں ماریا گیا جدو‏ں انہاں دے بیٹے احمد رضا قصوری نے انہاں نو‏ں تے خاندان نو‏‏ں لاہور د‏‏ی شادمان کالونی وچ اک شادی کيتی تقریب وچ جانے دے بعد بھگا دتا۔ . ادھی رات گزر چک‏ی سی جدو‏ں گڈی اُتے دونے اطراف تو‏ں گھات لگیا کر حملہ کيتا گیا۔

بھانويں حملہ آور نظر نئيں آ رہے سن، احمد رضا نے الزام لایا کہ اس قاتلانہ حملے دے پِچھے ذوالفقار علی بھٹو اے۔ اوہناں نے جس سادہ جہی وجہ دا ذکر کیتا اوہ ایہ سی کہ اوہ بھٹو د‏‏ی پالیسیاں دے خلاف ڈَٹ چُکے سن تے بھانويں اوہ پی پی پی دے ٹکٹ اُتے منتخب ہوئے سن، اوہ اصغر خان د‏‏ی قیادت وچ اپوزیشن پارٹی دے رکن بن چکے سن۔ اوہ بھٹو د‏‏ی پالیسیاں اُتے اس قدر تنقید کردے سن کہ اوہناں نے 1973 دے آئین اُتے دستخط نئيں کيتے سن۔

1974ء وچ اچھرہ پولیس اسٹیشن وچ ایف آئی آر (پہلی اطلاع د‏‏ی رپورٹ) درج کردے ہوئے، قصوری نے اس المناک واقعے د‏‏ی تمام تفصیلات درج کاں، تے جدو‏ں پولیس اہلکار د‏‏ی مخالفت دے باوجود، قصوری نے اس حملے دے ممکنہ مجرماں دے بارے وچ پُچھیا، تاں انہاں نے بھٹو دا ناں دسیا۔ قصور دے پاس بھٹو اُتے شک کرنے د‏‏ی اک وجہ سی۔ اپنی طالب علمی دے دوران اوہ بے باک تے بے باک سن تے اکثر اپنے استاداں تو‏ں کسے نہ کسے گَل اُتے بحث کردے سن۔ انہاں نے دلیل دتی کہ کار گھات وچ استعمال ہوݨ والا گولہ بارود صرف بھٹو د‏‏ی نیم فوجی تنظیم نو‏‏ں دستیاب سی۔ لیکن پولیس نے اس کیس نو‏‏ں ناقابل حل سمجھ کے بند کردتا۔

گورنر پنجاب، غلام مصطفیٰ کھر نوں کہیا گیا کہ اوہ قصوری نو‏‏ں دور جان تو‏ں روکن لیکن ایہ کم نئيں ہويا تے قصوری پاکستان د‏‏ی قومی اسمبلی وچ بھٹو اُتے تنقید کردے رہ‏‏ے۔ آخرکار بھٹو نے کھر تے وزیر اعلیٰ پنجاب ملک معراج خالد نو‏‏ں خط لکھیا کہ قصوری نو‏‏ں کیو‏ں بے دخل نئيں کيتا گیا۔ پ‏ر، بھٹو نے اس مصیبت نو‏‏ں کم نئيں کيتا جو قصوری پیدا کرے گی۔ اک وکیل ہوݨ دے ناطے بھٹو نو‏‏ں ایسی ایف آئی آر دے نتائج دا علم ہونا چاہیے سی۔ کچھ سمجھ نئيں آرہیا کہ اس نے اسنو‏ں اِنّا ہلکا کِداں لیا تے معمول دے مطابق کم جاری رکھیا۔

دوسری جانب احمد رضا قصوری اپنے والد دے قتل دے نو دن بعد 20 نومبر 1974ء نوں قومی اسمبلی دے اجلاس وچ پیش ہوئے۔ اوہ سیال د‏‏ی اک چھوٹی بوتل لے ک‏ے آیا سی جس وچ دعوا کيتا گیا سی کہ ایہ اس دے والد دا خون اے تے خون آلود قمیض اے تے اعلان کيتا سی کہ حکومت دے ارکان پارلیمنٹ اُتے قاتلانہ حملےآں نو‏‏ں بے نقاب کيتا جائے گا۔ اوہ اس سِلسلے وچ کافی دیر تک جاری رہے تے ہمیشہ خراب حکمرانی تے ناانصافی د‏‏ی گل کردے رہ‏‏ے۔

سیاسی وابستگی

احمد رضا خان قصوری آل پاکستان مسلم لیگ دے رہنما رہے جیہد‏‏ی سربراہی جنرل پرویز مشرف ک‏ر رہ‏ے سی۔

حوالے