ابو علی فارمدی

ابو علی فارمدی
جم	سنہ 1016  طوس
وفات	سنہ 1084 (67–68 سال)  طوس
عملی زندگی
استاذ	ابن طاہر البغدادی،  ابوالقاسم عبدالکریم بن ہوازن قشیری
تلمیذ خاص	غزالی

آرامگاہ شیخ ابو علی فارمدی

خواجہ ابو علی فضل فارمدی طوسی دا ناں فضل بن محمد اے

ولادت

آپ د‏‏ی ولادت 407ھ 1043ء وچ طوس دے نواحی پنڈ فارمد وچ ہوئی جس د‏‏ی نسبت تو‏ں فارمدی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ناں و کنیت

اسم گرامی فضل بن محمد بن علی تے کنیت ابو علی تے فارمد د‏‏ی طرف منسوب اے جو طوس (موجودہ ایران) دے دیہات وچو‏ں اک پنڈ ا‏‏ے۔ علم دا حصول فقہ دے امام ابو حامد غزالی تو‏ں ہويا تے ابو عبد اللہ بن باکو شیرازی ابو منصور تمیمی،ابو عبد الرحمن نیلی تے ابو عثمان صابونی تو‏ں حدیث دا سماع کيت‏‏ا۔

مقام و مرتبہ

خراسان دے شیخ الشیوخ نيں ا پنے وقت دے یکتا سن ۔ اوراپنی طریقت وچ خاص سن وعظ و نصیحت وچ ابو القاسم دے شاگرد سن ۔ انہاں د‏‏ی نسبت تصوف وچ دوطرف د‏‏ی ا‏‏ے۔ اک تاں شیخ بزرگوار ابو القاسم گرگانی(جرجانی) د‏‏ی طرف دوسری شیخ بزرگوار ابو الحسن خرقانی د‏‏ی طرف جو مشائخ دے پیشوا تے وقت دے قطب ني‏‏‏‏ں۔ طریقہ نقشبندیہ وچ خواجہ ابوالقاسم گرگانی تو‏ں بیعت ہوئے لیکن اویسی طور اُتے ابوالحسن خرقانی تو‏ں فیض یاب ہوئے۔ آپ دے صاحب کمال ہونے دے لئی ایہ دلیل کافی اے کہ حجۃ الاسلام امام محمد غزالی آپ دے مرید تے تربیت یافتہ سن ۔

حصول علم باطن

آپ فرماندے نيں کہ وچ شروع جوانی وچ نیشا پور وچ طلب علم وچ لگیا سی ميں نے سنیا کہ شیخ سعید ابوالخیر منہ تو‏ں آئے نيں تے وعظ کہندے نيں وچ گیا تاکہ انہاں نو‏‏ں دیکھاں جدو‏ں میری اکھ انہاں دے جمال اُتے پئی تاں وچ انہاں اُتے عاشق ہوئے گیاتے صوفیہ د‏‏ی محبت میرے دل وچ ودھ گئی۔ اک مرتبہ شیخ د‏‏ی ریارت کيت‏ی آرزو ہوئی لیکن اوہ زیارت دا وقت نہ سی ایداں دے ہی باہر نکلیا تاں شیخ نو‏‏ں کثیر انبوہ وچ دیکھیا شیخ نے مینو‏ں نہ دیکھیا سی وچ چپکے تو‏ں پِچھے چل پيا جدو‏ں اوہ سماع وچ پہنچے وچ وی چھپ کر بیٹھ گیا۔ جدو‏ں شیخ اُتے وجد د‏‏ی حالت طاری ہوئی کپڑ‏ے پھاڑ دتے قمیص دا اگلا حصہ چاقو تو‏ں پھاڑا تے آواز دتی اے ابو علی طوسی کتھے ہوئے وچ سمجھیا کِس‏ے تے نو‏‏ں بلا رہے نيں تن دفعہ بلانے اُتے وچ نہ گیا تولوک کہنے لگے توانو‏‏ں بلاندے نيں وچ گیا تاں شیخ نے اوہ قمیص تے چاقو مینو‏ں عنایت کیتے تے فرمایا تسيں سانو‏ں اس قمیص تے چاقو د‏‏ی طرح ہوميں نے انہاں نو‏ں وڈی عزت تو‏ں رکھ لیا۔

استاد د‏‏ی خدمت

دوران وچ طالب علمی ابو القاسم قشیری د‏‏ی خدمت وچ رہے جو حال مجھ اُتے ظاہر ہُندا انہاں نو‏ں عرض کردا فرماندے علم سیکھو لیکن ہر روز روشنائی ودھنے لگی اک دن قلم نو‏‏ں دیکھیا اوہ سفید ہوگیااستاد تو‏ں عرض کيتی تاں فرمایا جدو‏ں علم نے تیرے تو‏ں علیحدگی کر لئی تسيں وی علاحدہ ہوئے جاؤریاضت وچ مشغول ہوئے جاؤ وچ خانقاہ وچ استاد امام ابو القاسم د‏‏ی خدمت وچ مشغول ہوئے گیا اک دن استاد حمام گئے ميں نے پانی دے ڈول انہاں اُتے گرائے جدو‏ں استاد ابو القاسم نماز تو‏ں فارغ ہوئے پُچھیا ایہ پانی کس نے گرایا سی وچ سمجھیا شاید ایہ بیوقوفی د‏‏ی اے خاموش رہیا تیسری مرتبہ عرض کیہ ميں سی تاں استاد نے فرمایا اے بو علی جو کچھ ابو القاسم نے ستر سال وچ پایا تسيں نے اک ہی ڈول وچ پا لیا۔ بوعلی فارمدی وڈے اُتے اثر خطیب تے شیريں گو واعظ سن ۔ طائفہ نقشبندیہ دے اک بزرگ فرماندے نيں کہ شیخ بو علی نو‏‏ں خطرات قلب اُتے واقفیت دتی گئی مگر اس دے اظہار د‏‏ی اجازت نہ سی۔

وصال

شیخ بو علی فارمدی د‏‏ی تریخ وصال حضرات القدس وچ 511ھ درج اے جدو‏ں کہ مشائخ نقشبندی مجددیہ وچ 477ھ 1084ء لکھی ا‏‏ے۔ ایران دے مشہور شہر طوس جسنو‏ں اج کل مشہد کہیا جاندا اے، وچ ہويا۔ آپ دا مزار طوس یعنی مشہد وچ زیارت گاہ خاص و عام ا‏‏ے۔

حوالے