ابو القاسم گرگانی
ابوالقاسم علی گرگانیسلسلہ نقشبندیہ وچ اویسی سلسلہ نال تعلق رکھدے سن ۔
ناں و کنیت
سودھوآپ دا اسم مبارک علی بن عبد اللہ تے کنیت ابوالقاسم اے۔
باطنی نسبت
سودھوآپ نوں فیض باطنی شیخ ابوالحسن خرقانی توں تے تن واسطہ توں سید الطائفہ جنید بغدادی توں اے۔ اپنے وقت وچ بے نظیر و بے بدل تے مرجع کل سن تے مریداں دے واقعہ دے کشف وچ یدِ طولیٰ رکھدے سن ۔
اویسی نسبت
سودھوآپ اویسی سن : خواجہ محمد پارسا لکھدے نيں کہ بعض اولیا ایداں دے ہین جنہاں نوں ظاہرا پیر دی ضرورت نہیںہو تی چونکہ انہاں نوں براہ راست رسول دی روحانیت تربیت کردی اے جداں اویس قرنی دی تربیت فرما ئی ایداں دے بزرگ اویسی کہلا تے نيں۔بوہت سارے مشائخ طریقت نوں شروع شروع وچ اس مقام دی طرف توجہ رہے اے چنانچہ شیخ بزرگوار ابو القا سم گرگانی طوسی تے نجم الدین کبریٰ دے سلسلے دے مشائخ جنہاں دا سلسلہ آپ توں ملدا اے ابتدا ء وچ ہمیشہ اویس اویس کہیا کر تے سن ۔(رسالہ قدسیہ ،ص 131)
کرامات
سودھوقطب دوراں داتا گنج بخش ہجویری لاہوری فرماندے نيں! کہ مینوں اک واقعہ پیش آیا جس دے حل دا طریقہ دشوار ہويا۔ وچ شیخ ابوالقاسم گرگانی دی زیارت دے ارادے توں طوس وچ پہنچیا تے آپ نوں مسجد وچ اپنے حجرے دے اندر تنہا پایا۔ آپ اس وقت بعینہ میرے واقعہ نوں اک ستون توں ارشاد فرما رہے سن ۔ ميں نے عرض کيتا اے شیخ! آپ گفتگو کس توں کر رہے نيں؟ فرمایا: اے لڑکے! اللہ تعالیٰ نے اس وقت اس ستون نوں میرے نال گویا کر دتا کہ اس نے میرے توں سوال کيتا جس دا ميں جواب دے رہیا ہون۔
تعلیمات
سودھودرویش دی ضرورت : ميں نے یعنی علی بن عثمان ّ(جلا لی ) نے شیخ ابو القاسم گرگانی توں مقام طوس وچ سوا ل کيتا کہ درویش نوں کم ازکم کيتا چیز لازم اے جس توں اس دے ناواں دے نال ناں فقر موزاں ہوئے سکے فرمایا تن چیزاں کم ازکم ضروی ہی اول ایہ کہ اوہ اپنی کمبل اُتے پیوند خود لگائے تاں ایہ سمجھے کہ پیوند کس طرح موزاں رہے گا تے اسنوں کس طرح کمبل اُتے چسپاں کرے۔دوسری ایہ اے کہ (دل دی آواز تے عوام دی گل )سن سکے تے اس دی حقیقت نوں سمجھنے دی اہلیت رکھے۔تیسری ایہ کہ فقیر دا کوئی قدم زمین اُتے بے دا ر نہ پئے [۱]
وصال
سودھوسفینۃ الاولیاء وچ آپ دا سنہ وفات (23 صفر) 450ھ لکھیا اے۔ ۔ [۲][۳]