خواجہ ابوالحسن خرقانی
خواجہ ابو الحسن خرقانی حقیقت تے طریقت دا سرچشمہ،فیوض تے برکات منبع و مخزن،اکابر مشائخ تےاولیائے کرام وچ مشہور نیں۔
ناں نسب تے ولادت
سودھواسم گرامی علی بن احمد بن جعفربن سلمان کنیت ابو الحسن ولادت 352 ھ وچ ہوئی۔ آپ دے والد ایران دے علاقے بسطام دے اک دیہات خرقان وچ کھیتی باڑی کر دے سن
علم ومعرفت
سودھوخواجہ ابو الحسن خرقانی نے اپنی خدادادصلاحیتاں دی بدولت کسب علوم شریعت تے تحصیل سلوک و طریقت وچ کمال حاصل کیتا نیک لوکاں دی صحبت ،ہمیشہ باوضواور عبادت و ریاضت وچ وقت گذارتے۔ اویسی نسبت توں سلطان العارفین بایزید بسطامی توں روحانی اخذ فیض کیتا۔ اپنے زمانے دے معروف علماء کرام تے صوفیاء عظام توں ملاقاتاں کیتیاں شیخ ابو العباس احمد قصاب آملی (خلیفہ محمد بن عبد اللہ طبری)دی زیارت دا شرف حاصل رہیا تے اک مدت تک انہاں دی خانقاہ وچ قیام فرمایا[۱]۔
اک مرتبہ اک شخص خواجہ ابو الحسن دے کول آیا تے عرض دی مینوں اپنا خرقہ پہنائیں آپ نے فرمایا مینوں اک مسئلہ دا جواب دو کہ اگر عورت مرد دے کپڑے پہن لے تاں اوہ مرد ہو جاندی اے اس نے کہیا نئیں فرمایا تاں فیر خرقہ توں کیہ فائدہ اگر تو مرد نئیں تے خرقہ پہننے نال تو مرد نئیں ہو سکدا[۲] تہانوں اویسی طریقہ اُتے بایزید بسطامی توں باطنی فیض پہنچیا تے انہاں دے فیض نوں آپ نے تمام جہان وچ عام کیتا، لیکن آپ دی بایزید بسطامی تک نسبت چہار واسطیاں توں مستند وی اے کہ آپ دی ابومظفر موسیٰ طوسی توں نسبت اے تے انہاں دی خواجہ اعرابی بایزید عشقی توں تے انہاں دی خواجہ محمد مغربی توں تے انہاں دی سلطان العارفین بایزید بسطامی توں نسبت اے۔[۳]
سلطان محمود غزنوی
سودھومشہور مسلم حکمران سلطان محمود غزنوی آپ دے وڈے عقیدت مند سن۔ آپ دے استغناء تے خدا دوستی دا ایہ عالم سی کہ جدوں پہلی بار سلطان محمود غزنوی نے آپ دا شہرہ سُنیا تے خرقان پہنچ کے پیغام بھیجیا کہ حضور میرے دربار وچ ملاقات دے لئی قدم رنجہ فرماؤ تاں آپ نے اس بات نوں قبول نہ کیتا۔ خود سلطان ملاقات دے لئی خانقاہ عالیہ وچ حاضر ہویا، لیکن آپ اس دی تعظیم دے لئی نہ اٹھے۔ البتہ جدوں عقیدت و محبت توں سرشار ہوکے تے تبرک دے طور اُتے پیراہن مبارک لیکے ادب نال جانے دے لئی اٹھیا تے حضرت اس دی تعظیم دے لئی اٹھے تے سلطان دے دریافت کرنے اُتے فرمایا پہلے میں تیری بادشاہی دے لئی نہ اٹھیا تے ہن تیری درویشی دے لئی کھڑا ہویا آں ۔ کہندے نیں کہ جدوں سومنات اُتے چڑھائی دے وقت سلطان شکست کھانے لگیا تاں اضطراب دی حالت وچ حضور ابوالحسن خرقانی دا پیراہن مبارک ہتھ وچ لیکر بارگاہ الٰہی وچ یوں ملتجی ہوئے :
- الٰہی بآبروئے ایں خرقہ براں کفار ظفردہ
- ہرچہ ازینجا غنیمت بگیرم بدرویشاں بدہم
ترجمہ: خدایا اس خرقہ دی آبرو دے صدقے وچ مینوں انہاں کافراں اُتے فتح عطا کر، مینوں ایتھوں جو مال غنیمت ملے گا درویشاں نوں دیداں گا۔[۳]
تعلیمات
سودھواپنے وقت دے یگانہ غوث زمانہ قبلہ وقت سن کیونجے انہاں دے زمانہ وچ انہاں ول کوچ ہو اکردا سی۔ اک دن مریداں توں کہنے لگے کہ کیہڑی چیز بہتر اے سب نے کہیا اے شیخ آپ ای فرماؤ آپ نے فرمایا اوہ دل جس وچ بالکل اسے دی یاد ہوۓ۔ انہاں توں لوکاں نے پوچھیا کہ صوفی کس نوں کہندے نیں کہیا کہ صوفی جبہ و مصلے نال نئیں ہویا کردا صوفی رسم وعادات توں صوفی نئیں ہُندا صوفی اوہ ہُندا اے کہ خود کچھ نہ ہو اوہ ایہ وی فرماندے کہ صوفی اس دن ہُندا اے کہ اس نوں آفتاب دی حاجت نہ ہواور اس رات ہُندا اے کہ اس نوں چاند ،ستارہ دی ضرورت نہ ہو تے نیستی ایہ اے کہ ہستی دی حاجت نہ ہو۔ انہاں توں پچھیا گیا کہ مرد نوں کیونکر معلوم ہو کہ اوہ بیدار اے کہیا اس طرح کہ جدوں خدا نوں یاد کرے سر توں توں قدم تک خدا دی یاد باخبر ہوۓ۔ پچھیا گیا فنا و بقا دی بات کس نوں کرنا مناسب اے کہیا اس شخص نوں اگر اس نوں اک ریشمی تار نال آسمان نال لٹکا دتا تے ایسی ہوا چلے کہ درخت تے مکانات پہاڑ اکھڑ جان تے سب دریا بگاڑ دے لیکن اس نوں اپنی جگہ توں نہ ہلا سکے۔[۴]
وفات
سودھوجدوں آپ دی وفات دا وقت قریب آیا تے وصیت کیتی کہ میری قبر 30 گز گہری کھودنا تاکہ بایزید دی قبر توں اُچی نہ رہے چنانچہ ایسا ای کیتا گیا آپ دا وصال خرقان وچ عاشورہ دے دن 425ھ وچ ہویا [۵] 10محرم الحرام425 ہجری بمطابق 5دسمبر1033ء نوں آپ دا وصال ہویا اس وقت عمر مبارک 73 سال سی خرقان وچ ای آپکی آخری آرامگاہ اے۔[۱]
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ تذکرہ قطب عالم حضرت خواجہ ابو الحسن خرقانی محمد نذیر رانجھاجمیعۃ پبلیکیشنزلاہور
- ↑ مشائخ نقشبندیہ مجددیہ،محمد حسن نقشبندی، صفحہ 126،قادری رضوی کتب خانہ لاہور
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ جلوہ گاہِ دوست
- ↑ نفحات الانس ،عبد الرحمن جامی، صفحہ336، شبیر برادرز اردو بازار لاہور
- ↑ تذکرہ مشائخ نقشبندیہ محمد نو ر بخش توکلی صفحہ82مشتاق بک کارنر اردو بازار لاہور