ابو العتاہیہ
ابو العتاہیہ | |
---|---|
(عربی وچ: أبو العتاهية) | |
پیدائشی نام | (عربی وچ: إسماعيل بن القاسم بن سويد العنزي) |
جم | سنہ 748 [۱][۲]
|
وفات | سنہ 826 (77–78 سال)[۱] |
شہریت | خلافت عباسیہ |
عملی زندگی | |
پیشہ | شاعر ، لکھاری |
ترمیم |
ابو العتاہیہ (پیدائش: 748ء — وفات: 826ء) عربی شاعر سی جو خلافت عباسیہ وچ اپنی شاعری دی مقبولیت توں مشہور ہويا۔
سوانح
سودھوناں و نسب
سودھوابو عتاہیہ دا ناں اسماعیل بن قاسم ابن سُوَید ابن کیسان سی تے کنیت ابو اسحاق سی۔ ابوالعتاہیہ دے ناں توں شہرت پائی جس دے معنی گمراہ کن شخص، بے عقل و نادان شخص یا مجنون آدمی دے نيں۔ ابو عتاہیہ 130ھ مطابق 748ء وچ عین التمر وچ پیدا ہويا۔
حالات زندگی
سودھواُس دے خاندان دے افراد دو یا تن پشتاں توں قبیلہ عنزہ ابن ربیعہ دے موالی دی حیثیت توں ملازم رہے تے اوہ وڈی ادنیٰ تے حقیر خدمات سر انجام دتا کردے سن ۔ ابوعتاہیہ دا والد سینگی لگایا کردا سی تے خود ابوعتاہیہ نے گلی محلےآں وچ مٹی دے برتن وی فروخت کیتے۔ معاشرے وچ اِس قدر پستی تے کمتری دے احساس نے اُس دی زِندگی نوں بہت تلخ انگیز بنا دِیا سی تے اوہ حکمران طبقہ افراد تے ارباب ِ دولت نال نفرت کردا سی ۔ اِسی نفرت دا اظہار اُس دے آخری زِندگی دی شاعری وچ جابجاء ملدا اے۔ ابوعتاہیہ خود طمع پسند، حرص پسند تے خستِ نفس دا آدمی سی لیکن اوہ سمجھدا سی کہ اپنی شاعری دے بل بوتے اُتے اوہ آسودہ حال زِندگی بسر کريں گا۔ لیکن ایہ خیال اک وہم ثابت ہويا تے اوہ تمام عمر تلخ مزاج شخص ثابت ہويا۔ مفلسی دی زندگی دے باعث اُسنوں ایہ موقع ہی فراہم نہ ہوئے سکیا کہ اوہ ماہرین لسانیات یا متقدمین دی شاعری اُتے کِسے توں درس لے سکدا۔ یقیناً ایہی سبب اُس دی شاعری وچ تازگی ٔ کلام تے غیر رسمی نوعیت نوں ظاہر کردیندی اے۔ ابوعتاہیہ نے ایام شباب آوارہ مزاج شاعر دی صحبت وچ گزارے۔ انہاں آوارہ مزاج شاعر دا حلقہ والِبہ بن حُباب دے گرد جمع رہندا سی ۔
اولاً اُس دی شہرت عباسی خلیفہ المہدی باللہ دی شان وچ اک قصیدے دی بدولت ہوئی جس دا انداز غالباً غیر رسمی سی لیکن خلیفہ المہدی باللہ نوں پسند آیا۔ کچھ ہی عرصے وچ اوہ بغداد وچ اپنی اِسی شاعری دے سبب رُسوا ہوئے گیا جس دی وجہ المہدی باللہ دی چچازاد بہن رَیطہ بنت ابی العباس السفاح دی اک کنيز عُتبَہ دی تعریف وچ غزلاں کہنا سی ۔ ایہ کنيز خلیفہ المہدی باللہ دی نظرالتفات ضرور سی مگر اُسنوں ایہ پسند نہ آیا کہ کوئی نادار تے بے حیثیت آدمی دے سپرد اِس کنيز نوں کر دے۔ ابوعتاہیہ نے عُتبہ دے حصول دے لئی ناکامی دا ذمہ دار المہدی باللہ نوں ٹھہرایا تے بعض غیر محتاط اَشعار دے بدلے وچ اُسنوں کوڑاں دی سزا دتی گئی تے اُسنوں کوفہ جلاوطن کر دتا گیا۔ 169ھ وچ جدوں المہدی باللہ دا انتقال ہوئے گیا تاں ابوعتاہیہ نے ذومعنی اَشعار لکھ کے المہدی باللہ توں اپنا اِنتقام لے لیا۔ المہدی باللہ دے انتقال دے بعد اوہ بغداد واپس آگیا تے خلیفہ الہادی دی مبالغہ آمیز مداح سرائی کيتی۔ ولی عہد ہارون الرشید نے اُسنوں تے اُس دے دوست ابراہیم الموصلی نوں قید وچ ڈال دتا۔ تھوڑے ہی دِناں وچ ابوعتاہیہ نوں خلیفہ الہادی دی خوشنودی حاصل ہوئے گئی تے اُس نے خلیفہ دا دِل اپنی عشقیہ کلام توں متاثر کر ليا۔ دفعتًہ اُس نے عشقیہ کلام یعنی غزل گوئی ترک کردتی تے راہبانہ انداز دیاں نظماں کہنا شروع کر دتیاں۔
شاعری
سودھوابن قتیبہ دینوری نے لکھیا اے کہ ابوعتاہیہ دی شہرت اُس دی غزلیات تے خمریات دے موضوع اُتے مبنی اشعار ہويا کردے سن تے اِنہاں دی بدولت اُس نے شہرت حاصل کيتی۔[۳] گو آکے چل کے ناقدین فن نے اِنہاں اَشعار نوں زنانہ طرز کہہ کے رَد کر دتا اے۔ خلیفہ الہادی دے زمانہ خلافت وچ یعنی 178ھ وچ اُس نے غزل گوئی ترک کرکے راہبانہ انداز دیاں نظماں کہنا شروع کيتیاں ۔[۴] ابوعتاہیہ دے اَشعار دے صرف چند ہی جز باقی محفوظ رہ سکے نيں۔ابوعتاہیہ صاف و سادہ بولی وچ شعر کہندا سی تے عموماً مختصر بحر وچ شعر کہندا سی ۔
وفات
سودھوابو عتاہیہ دی وفات 211ھ مطابق 826ء وچ ہوئی۔ ابو الفرج اصفہانی نے ابو عتاہیہ دے دوست مخارق دا قول نقل کیتا اے کہ اوہ 209ھ یا 213ھ وچ فوت ہويا۔[۵]
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ https://www.krugosvet.ru/enc/literatura/abu-l-atakhiya
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ https://www.krugosvet.ru/enc/literatura/abu-l-atakhiya — مصنف: Griffithes Wheeler Thatcher — عنوان : Abu-l-'Atahiya — شائع شدہ از: Encyclopædia Britannica 11th edition سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "dbf270b0927e95a6ff2786e4f73cc07bd93ae82c" defined multiple times with different content - ↑ ابن قتیبہ دینوری : الشعر، صفحہ 497۔
- ↑ اخبار ابی نواس: صفحہ 70، مطبوعہ قاہرہ، 1924ء
- ↑ ابو الفرج اصفہانی: کتاب الاغانی، جلد 3، صفحہ 175۔