ابن سینا
(فارسی وچ: ابن سینا ویکی ڈیٹا اُتے (P1559) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
 

پیدائشی نام (عربی وچ: أبو علي الحسين بن عبد الله بن الحسن بن علي بن سينا ویکی ڈیٹا اُتے (P1477) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
جم سنہ 980 [۱][۲][۳]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 18 جون 1037 (56–57 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


همدان [۱][۴]  ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

مدفن مقبرہ ابن سینا [۵]  ویکی ڈیٹا اُتے (P119) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
رہائش رے
شہریت دولت سامانیہ [۶]
نسل ایرانی اوزبكی
مذہب شیعہ [۷]  ویکی ڈیٹا اُتے (P140) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مذہب شیعہ [۷]  ویکی ڈیٹا اُتے (P140) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مناصب
وزیر   ویکی ڈیٹا اُتے (P39) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دفتر وچ
۱۰۲۴  – ۱۰۳۷ 
در عضد الدولہ  
عملی زندگی
استاذ ابو سہل مسیحی گرگانی   ویکی ڈیٹا اُتے (P1066) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تلمیذ خاص بہمنیار   ویکی ڈیٹا اُتے (P802) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ فلسفی [۸]،  شاعر ،  تارہ گرو [۹][۱۰]،  طبیب [۱۱][۸][۱۲]،  موسیقی کا نظریہ ساز ،  طبیعیات دان [۱۳][۱۴][۱۵]،  ریاضی دان [۱۶][۱۷]،  کیمیادان [۱۸][۱۹][۲۰]،  ماہر حیاتی اخلاقیات ،  فقیہ ،  لکھاری [۲۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مادری زبان فارسی [۲۲]  ویکی ڈیٹا اُتے (P103) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ورانہ زبان عربی [۲۳][۲۴]،  فارسی   ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شعبۂ عمل طب ،  فلاسفی ،  منطق ،  علم کلام ،  شاعری ،  الٰہیات ،  زمینیات ،  فلسفۂ سائنس ،  فزکس ،  نفسیات ،  فلکیات ،  کیمسٹری ،  بھو وگیان ،  میکانیات   ویکی ڈیٹا اُتے (P101) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
کارہائے نمایاں القانون فی الطب   ویکی ڈیٹا اُتے (P800) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مؤثر البیرونی ،  فلاطینوس ،  محمد ،  گالن ،  ارسطو ،  بقراط ،  ابن زہر ،  واصل ابن عطا ،  ابوزید بلخی ،  یعقوب ابن اسحاق الکندی ،  محمد بن زکریا الرازی ،  الفارابی [۲۵][۲۶]  ویکی ڈیٹا اُتے (P737) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
بو علی سینا دا مکمل ناں علی الحسین بن عبد اللہ بن الحسن بن علی بن سینا (980ء تا 1037ء) اے، جو دنیائے اسلام دے ممتاز طبیب تے فلسفی نيں۔ ابن سینا یا ابی سینا  فارس دے رہنے والے اک جامع العلوم شخص  تھے جنھاں اسلام دے  سنہری دور دے سب تو‏ں اہ‏م مفکرین تے ادیباں وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔


ابن سینا دنیائے اسلام دے ممتاز طبیب ، فلسفی تے سائنسدان سن ۔ اہناں دا مکمل ناں ابو علی الحسین بن عبداللہ بن سینا سی ۔ ابو علی سینا نوں مغرب چ "اوی سینا" دے ناں نال جانیا جاندا اے ۔


ابوعلی سینا نو‏‏ں مغرب وچ Avicenna دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دا لقب ’’الشیخ الرئیس‘‘ ا‏‏ے۔ اسلام دے عظیم تر مفکرین وچو‏ں سن تے مشرق دے مشہور ترین فلسفیاں تے اطباء وچو‏ں سن ۔ انہاں دے بارے وچ خیال کیتا جاندا اے کہ انہاں نے 450  کتاباں  لکھياں جنہاں وچو‏ں قریبا   240 ہی بچی  نيں، انہاں وچو‏ں فلسفہ اُتے 150 تے ادویات اُتے 40 تصنیفات سن۔ انہاں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور کتاباں وچ "کتاب شفایابی، جو  اک فلسفیانہ تے سائنسی انسائیکلوپیڈیا تے ’طبی قوانین جو اک طبی انسائیکلوپیڈیا سی، شامل سن ۔ انہاں وچ بہت چیزاں 1650 تک قرون وسطی د‏‏ی یونیورسٹیاں وچ اک معیاری طبی کتاباں دے طور اُتے دے طور اُتے پڑھائی جاندی رہیاں۔ 1973 وچ ، ابن سینا د‏‏ی کتاب ’’طبی قوانین نیویارک وچ دوبارہ شائع کيتی گئی۔ فلسفہ تے طب دے علاوہ، ابن سینا  نے فلکیات، کیمیا، جغرافیہ تے ارضیات، نفسیات، اسلامی الہیات، منطق، ریاضی، فزکس تے شاعری اُتے وی لکھیا ا‏‏ے۔ ابن سینا نو‏‏ں طبی دنیا دا آفتاب وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

سوانح

سودھو

حالات زندگی

سودھو

ابن سینا 980ء چ بخارا دے نیڑے افشانہ چ اک ایرانی خاندان چ پیدا ہوئے ۔ اسدا والد بلخ دا اک معزز دانشور سی ۔ اسدی والدہ دا ناں ستارہ سی ۔ اسدی پیدائش دے وقت اسدا والد سامانی سلطنت دے علاقیاں چوں اک دا گورنر سی ۔ اسدے باپ نے بخارا چ اپنے بیٹے دی تعلیم وتربیت دا بہت عمدہ بندوبست کیتا ۔ ابن سینا دی غیر معمولی ذہانت تے حافظے نے اس دی سوچ و فکر نوں پروان چڑھان اسدی بہت مدد کیتی جس نال اوہ 14 سال دی عمر چ ای اپنے استاداں نالوں اگے لنگھ گئیا سی ۔ اسنے اپنی سوانح حیات چ لکھیا اے کہ 18 سال دی عمر چ پہنچن تک اسنے تمام موجود علوم پڑھ لیۓ سی ۔ سلطان بخارا نوح ابن منصور بیمار ہوگئیا تے کسے وی حکیم تے طبیب دی دوائی کارگر نئیں ہورہی سی تے ابن سینا ورگے کم عمر طبیب دی دوائی نال سلطان صحت یاب ہوگئیا ۔ چناچہ سلطان نے ابن سینا نوں اپنا کتب خانے توں استفادہ کرن دی اجازت دی دتی تے بو علی سینا نے چھیتی ای سارا کتب خانہ چھان ماریا تے ہمہ گیر قسم دیاں معلومات اکٹھیاں کرلئیاں تے 21 سال دی عمر چ اپنی پہلی کتاب لکھی ۔ اک روایت دے مطابق ابو علی سینا نے 21 وڈیاں تے 24 چھوٹیاں کتاباں لکھیاں ۔

ابتدائی حالات

سودھو

صفر 370ھ بمطابق 980ء نو‏‏ں فارس دے اک چھوٹے تو‏ں پنڈ "افنشہ" وچ پیدا ہوئے، انہاں د‏‏ی والدہ اسی پنڈ تو‏ں تعلق رکھدی سن، جدو‏ں کہ انہاں دے والد بلخ (موجودہ افغانستان) تو‏ں آئے سن ۔ بچپن وچ ہی انہاں دے والدین بخارا (موجودہ ازبکستان) منتقل ہو گئے سن، جتھ‏ے انہاں دے والد نو‏‏ں سلطان نوح بن منصور السامانی دے کچھ مالیا‏تی امور د‏‏ی ادارت سونپی گئی سی۔ بخارا وچ دس سال د‏‏ی عمر وچ قرآن مکمل کیتا تے فقہ، ادب، فلسفہ تے طبی علوم دے حصول وچ سرگرداں ہو گئے تے انہاں وچ کمال حاصل کیتا۔

حالات زندگی

سودھو

سلطان بخارا نوح بن منصور بیمار ہو گئے۔ کسی حکیم د‏‏ی دوائی کارگر ثابت نہ ہو رہی سی۔ اٹھارہ سال د‏‏ی عمر وچ انہاں نے سلطان نوح بن منصور دے اک ایداں مرض دا علاج کیتا سی، جس تو‏ں تمام تر اطباء عاجز آچکے سن ۔ ابن سینا جداں کم عمر تے غیر معروف طبیب د‏‏ی دوائی تو‏ں سلطان صحت یاب ہو گئے۔ چنانچہ سلطان نے خوش ہوک‏ے انعام دے طور اُتے انہاں نو‏ں اک لائبریری کھول کر دتی سی۔ ویہہ سال د‏‏ی عمر تک اوہ بخارا وچ رہے تے فیر خوارزم چلے گئے، جتھ‏ے اوہ کوئی دس سال تک رہے (392ھ-402ھ) خوارزم تو‏ں جرجان فیر ری تے فیر ہمدان منتقل ہو گئے، جتھ‏ے نو سال رہنے دے بعد اصفہان وچ علاء الدولہ دے دربار تو‏ں منسلک ہو گئے، اس طرح گویا انہاں نے اپنی ساری زندگی سفر کردے گزاری۔

آخری ایام

سودھو

ان دا انتقال ہمدان وچ شعبان 427ھ بمطابق 1037ء نو‏‏ں ہويا۔ کہیا جاندا اے کہ اپنی زندگی دے آخری ایام وچ اوہ قولنج دے مرض وچ مبتلا ہو گئے سن تے جدو‏ں انہاں نو‏ں اپنی اجل قریب نظر آنے لگی تاں انہاں نے غسل کرکے توبہ کی، اپنا مال صدقہ کر دتا تے غلاماں نو‏‏ں آزاد کر دتا۔

حکیم بو علی سینا

علمی خدمات و دا رہائے نمایاں

سودھو

بو علی دا حافظہ بہت تیز سی ۔ جلد ہی سلطان نوح بن منصور دا ک‏‏تب خانہ چھان مارا تے ہمہ گیر معلومات اکٹھی کر لین۔ اکیس سال د‏‏ی عمر وچ پہلی کتاب لکھی۔ اک روایت دے مطابق بو علی سینا نے اکیس وڈی تے چوبیس چھوٹی کتاباں لکھی سن۔ بعض دے خیال وچ اس نے ننانوے کتاباں تصنیف وچ لائاں۔

علمی خدمات

سودھو

ابن سینا نے علم ومعرفت دے بہت سارے زمراں وچ بہت ساری لکھتاں چھڈن نيں جنہاں وچ اہ‏م ایہ نيں :

ادبی علوم

سودھو

اس وچ منطق، لغت تے شعری لکھتاں شامل نيں۔

نظری علوم

سودھو

اس وچ فزکس، ریاضی، علومِ الہی وکلی شامل نيں۔

عملی علوم

سودھو

اس وچ کتبِ اخلاق، گھر د‏‏ی تدبیر، شہر د‏‏ی تدبیر تے تشریع دیاں لکھتاں شامل نيں۔

انہاں اصل علوم دے ذیلی علوم اُتے وی انہاں دیاں لکھتاں نيں

تاجکستان دے نوٹ اُتے بو علی سینا د‏‏ی تصویر

ریاضی د‏‏یاں کتاباں

سودھو

ابن سینا د‏‏ی کچھ ریاضیا‏تی کتاباں ایہ نيں :

  • رسالہ الزاویہ
  • مختصر اقلیدس
  • مختصر الارتماطیقی
  • مختصر علم الہیئہ
  • مختصر المجسطی
  • ’رسالہ فی بیان علۃ قیام الارض فی وسط السماء‘ (مقالہ بعنوان زمین د‏‏ی آسمان دے بیچ قیام د‏‏ی علت دا بیان) ایہ مقالہ قاہرہ وچ 1917ء وچ شائع ہوچکيا ا‏‏ے۔

فزکس تے اس دے ذیلی علوم

سودھو
  • رسالہ فی ابطال احکا‏م النجوم (ستارےآں دے احکا‏م د‏‏ی نفی اُتے مقالہ)
  • رسالہ فی الاجرام العلویہ (اوپری اجرام اُتے مقالہ)
  • اسباب البرق والرعد (برق ورعد دے اسباب)
  • رسالہ فی الفضاء (خلا اُتے مقالہ)
  • رسالہ فی النبات والحیوان (پودےآں تے جانوراں اُتے مقالہ)
ابن سینا
جمیا: 980
مریا : 10 دسمبر 1037
کم : سائنسدان
گن: دوائی، فلاسفی، فزکس، ادبیات فارسی تے سائنس

طبی کتاباں

سودھو

ابن سینا د‏‏ی سب تو‏ں مشہور طبی تصنیف کتاب القانون اے، جو نہ صرف کئی زباناں وچ ترجمہ ہوک‏ے شائع ہوچک‏ی اے بلکہ انیہويں صدی عیسوی دے آخر تک یورپ د‏‏ی یونیورسٹیاں وچ پڑھائی جاندی رہی۔ انہاں د‏‏ی ہور طبی لکھتاں ایہ نيں :

  • کتاب الادویہ القلبیہ
  • کتاب دفع المضار الکلیہ عن الابدان الانسانیہ
  • کتاب القولنج
  • رسالہ فی سیاسہ البدن وفضائل الشراب
  • رسالہ فی تشریح الاعضاء
  • رسالہ فی الفصد
  • رسالہ فی الاغذیہ والادویہ
  • ارجوزہ فی التشریح
  • ارجوزہ المجربات فی الطب

تے کئی زباناں وچ ترجم ہوک‏ے شائع ہونے والی

  • الالفیہ الطبیہ

موسیقی

سودھو

ابن سینا نے موسیقی اُتے وی لکھیا، انہاں د‏‏ی موسیقی اُتے لکھتاں ایہ نيں :

  • مقالہ جوامع علم الموسیقی
  • مقالہ الموسیقی
  • مقالہ فی الموسیقی

اہ‏م لکھتاں

سودھو
  • کتاب الشفاء
  • القانون فی الطب
  • اشارات

تاثرات

سودھو

یورپ وچ انہاں د‏‏ی بہت ساریاں کتاباں دے ترجمے ہوئے تے اوتھ‏ے انہاں د‏‏ی بہت عزت کيتی جاندی ا‏‏ے۔

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ عنوان : Авиценна — شائع شدہ از: Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume I, 1890
  2. عنوان : Сина, Абу-Али ибн-Хусейн ибн-Абдалла ибн- — شائع شدہ از: Jewish Encyclopedia of Brockhaus and Efron. Volume 14
  3. عنوان : Авиценна — شائع شدہ از: Great Soviet Encyclopedia. Volume 1, 1926
  4. وصلة : https://d-nb.info/gnd/118505254  — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۰ دسمبر ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
  5. https://iranarchpedia.ir/entry/17118
  6. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna/517/Additional-Reading
  7. ۷.۰ ۷.۱ أعيان الشيعة — مصنف: محسن امین عاملی — جلد: 6 — صفحہ: 71
  8. ۸.۰ ۸.۱ NNDB people ID: https://www.nndb.com/people/631/000097340/
  9. http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00131911.2012.668873
  10. http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00131911.2012.668873
  11. http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/asia/uzbekistan/uzfamous.htm
  12. http://www.infoplease.com/biography/philosophers.html
  13. http://www.glewengineering.com/blog/bid/94319/Engineering-in-the-Kitchen-Refrigeration-and-Thermal-Management
  14. http://democracy-handbook.org/wiki/index.php?title=Islam_-_Rise_and_Fall
  15. http://www.chicagocrescent.com/crescent/newsDetail2010.php?newsID=20560
  16. http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Mathematicians/Avicenna.html
  17. http://www.unesco.org/science/wcs/newsletter/newsletter_full_texts.html
  18. http://www.marxists.org/archive/malaka/1948-Philosophy.htm
  19. http://muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=1149
  20. http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=100043
  21. full work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature
  22. https://althikr.edu.sa/ShareEduPanelAr2A.asp?GoToLink=&GoToLinkP=
  23. وصلة : فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی  — اخذ شدہ بتاریخ: ۸ اکتوبر ۲۰۱۶ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : BnF catalogue général — ناشر: Bibliothèque nationale de France
  24. CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/27321955
  25. full work available at URL: https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_philosophie_en_Islam/I0ANAAAAIAAJ?hl=fr&gbpv=0&kptab=overview — مصنف: Abdel Rahman Badawi — عنوان : Histoire de la philosophie en Islam — جلد: 60 — صفحہ: 575 — ناشر: Librairie philosophique J. Vrin — شائع شدہ از: Études de Philosophie Médiévale
  26. full work available at URL: https://archive.org/details/histoiredelaphil0000corb/page/n5/mode/2up — مصنف: Henry Corbin — عنوان : Histoire de la philosophie islamique — صفحہ: 233
  27. Corbin، (1993) p.170