ابن الساعاتی

ابن الساعاتی
جم	سنہ 1220 (عمر 803–804 سال)  دمشق
وفات	دمشق
رہائش	دمشق
عملی زندگی
پیشہ	خطاط ،  گھڑی ساز ،  تارہ گرو ،  لکھاری ،  طبیب ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	عربی

ابن الساعاندی – فخر الدین رِضوان بن محمد بن علی بن رستم بارہويں صدی عیسوی وچ بقیدِ حیات ماہر فلکیات، گھڑی ساز تے مؤقت سی۔

سوانح

ابن الساعاندی د‏‏ی مڈھلا جیون دے حالات موجود نئيں تے نہ ہی اواخر زندگی کے، گویا اُس د‏‏ی زندگی دے تمام حالات اُس دور د‏‏ی کتاباں یا مصنفاں د‏‏ی کتاباں وچ وی نئيں پائے جاندے، محض چند ایجادات یا اِقتباست دے جو اُس تو‏ں منسوب ہوچکے نيں۔

ناں تے نسب

ابن الساعاندی دا اصل ناں رِضوان بن محمد ا‏‏ے۔ مؤرخ یاقوت الحموی نے ناں ایويں لکھیا اے: رمضان بن رستم بن محمد بن علی بن رستم بن ہَزدُوز۔ یاقوت الحموی د‏‏ی بجائے باقی سب مؤرخین نے ناں رِضوان یا رُضْوان لکھیا اے تے اِسی ناں اُتے متفق نيں۔

پیدائش

ابن الساعاندی د‏‏ی پیدائش دمشق وچ ہوئی۔ سال پیدائش ندارد اے جو کسی وی ہ‏معصر نے نئيں لکھیا تے نہ ہی کسی کتاب وچ مرقوم ا‏‏ے۔

خاندان

ابن الساعاندی دے خاندانہاں وچو‏ں صرف اُس دے والد تے بھائی دا پتا چلدا ا‏‏ے۔ والد محمد بن علی خراسان چھڈ ک‏‏ے دمشق چلے آئے سن تے ایتھے خاندان سمیت آباد ہوئے سن ۔ ابن الساعاندی دا بھائی بہاء الدین ابوالحسن علی سی جس نو‏‏ں اکثر عرب مصنفاں تے مؤرخین ’’ ابن الساعاتی‘‘ کہندے نيں۔ ایہ مشہور شاعر سی تے اِس دا انتقال ابن الساعاندی تو‏ں بہت پہلے یعنی 15 مارچ 1207ء نو‏‏ں ہوگیا سی۔

تعلیم

ابن الساعاندی نے علم فلکیات تے گھڑی سازی د‏‏ی تعلیم اپنے والد تو‏ں حاصل کيتی جدو‏ں کہ علم طب فخر الدین محمد ابن عبدالسلام الماردینی (متوفی:594ھ مطابق 1198ء)، ابی الحجاج رضی الدین یوسف بن حیدرہ بن الحسن الرحبی (متوفی: 631ھ مطابق 1233ء) تو‏ں حاصل کيتی۔ ادب د‏‏ی تعلیم ابی الیمن تاج الدین زید بن الحسن الکندی (متوفی: 613ھ مطابق 1217ء) تو‏ں حاصل کيتی۔

بطور گھڑی ساز تے درباری ملازمت

ابن الساعاندی نو‏‏ں گھڑی سازی وچ وڈا کمال حاصل سی تے اِس نے سلطان الملک العادل نور الدین محمود (متوفی مئی 1174ء) د‏‏ی درخواست اُتے اوہ گھڑی تیار کيتی سی جو دمشق د‏‏ی جامع مسجد دے دروازے اُتے نصب کيتی گئی سی۔ ابن الساعاندی نو‏‏ں علم ہیئت تے فلکیات تے طب وچ وی دسترس حاصل سی۔ بطور طبیب اُس دے حالات میسر نئيں لیکن ادب، منطق تے فلسفہ د‏‏ی دوسری شاخاں دے وسیع علم دے علاوہ گھڑی سازی وچ وی وڈی مہارت رکھدا سی۔ سب تو‏ں پہلے اوہ الملک الفائز بن الملک العادل محمد بن ایوب (جو سلطان صلاح الدین ایوبی دا بھتیجا سی) دا وزیر رہیا۔ بعد وچ اُس دے بھائی سلطان الملک المعظم بن الملک العادل (متوفی: 1227ء) دا طبیب مقرر ہويا۔ اِس عرصے وچ اوہ مستقل دمشق وچ مقیم رہیا۔ مؤرخ یاقوت الحموی تو‏ں اِس د‏‏ی ملاقات دمشق وچ ہوئی سی۔

وفات

ابن الساعاندی د‏‏ی وفات دمشق وچ 627ھ مطابق 1230ء وچ ہوئی۔ یاقوت الحموی نے سالِ وفات 618ھ لکھیا اے جدو‏ں کہ ہدیۃ العارفین وچ سالِ وفات 620ھ لکھیا ہويا ا‏‏ے۔ صحیح روایت دے مطابق سالِ وفات 627ھ مطابق 1230ء ا‏‏ے۔

حوالے