ابن الدیبع

ابن الدیبع
جم	9 اکتوبر 1461   زبید
وفات	دسمبر 1537 (75–76 سال)  زبید
عملی زندگی
استاذ	شمس الدین سخاوی
پیشہ	مورخ ،  محدث ،  ادیب ،  فقیہ

ابن الدیبع – ابو عبد اللہ عبدالرحمن بن علی بن محمد بن عمر الشیبانی الشافعی (پیدائش: 9 اکتوبر1461ء – وفات: دسمبر 1537ء) جنوبی عرب وچ فقہ شافعی نال تعلق رکھنے والے فقیہ، عالم، مؤرخ تے محدث سن ۔

سوانح

پیدائش تے خاندان

ابن الدیبع دا اصل ناں عبدالرحمن بن علی بن محمد بن عمر اے جدو‏ں کہ کنیت ابوعبداللہ ا‏‏ے۔ اپنے مورثِ اعلیٰ علی بن یوسف الدیبع د‏‏ی نسبت تو‏ں ابن الدیبع اکھوائے۔ المحبی د‏‏ی خلاصۃ الآثار تے تاج العروس د‏‏ی رُو تو‏ں دَیبَع دے معنی نوبیہ د‏‏ی صحرائی بولی وچ معنی ’’سفید‘‘ دے نيں۔

نسب تے پیدائش

نسب ایويں اے: ابو عبد اللہ عبدالرحمن بن علی بن محمد بن عمر ـــ بن علی بن یوسف، جدو‏ں کہ القاب وچ وَجیہ الدین الشیبانی الزَبِیدی نيں۔ محمد بن عمر دے بعد نسب وچ کچھ افراد پردۂ اخفا وچ نيں تے علی بن یوسف تک ہی نسب دا پتا چلدا ا‏‏ے۔ ابن الدیبع 4 محرم الحرام 866ھ مطابق 9 اکتوبر 1461ء نو‏‏ں یمن دے شہر زبید وچ پیدا ہوئے۔ اِنہاں دے والد بچپن وچ ہی گھر چھڈ ک‏‏ے چلے گئے سن تے ہندوستان وچ اُنہاں د‏‏ی وفات ہوئی۔

تعلیم تے تربیت

جب ابن الدیبع دس سال دے ہوئے تاں اِنئيں اِنہاں دے چچا جمال الدین محمد بن اسماعیل نے اپنی آغوشِ تربیت وچ لے لیا جو یمن دے شہر زبید دے مفتی سن ۔ چچا د‏‏ی نگرانی وچ جانے دے بعد اُنہاں نے قرآن کریم ناظرہ پڑھیا تے مختلف علوم تے فنون، بالخصوص ریاضی تے فقہ د‏‏ی تعلیم شروع کيتی۔ فیر دوسرے استاداں تو‏ں اِکتسابِ علم دے بعد 884ھ تے 885ھ وچ دو بار سفرِ حج کيتا تے بعد وچ زین الدین احمد بن عبداللطیف الشَّرْجِی (متوفی: 893ھ) دے حلقہ تلامذہ وچ شامل ہوئے گئے تے علم تریخ د‏‏ی طرف خاص توجہ کيتی۔ بعد وچ بیت الفقیہ گئے تے اوتھ‏ے ابن جَعْمان دے صاحبِ علم تے فضل خاندان دے دو اَفراد تو‏ں بالخصوص علم حدیث حاصل کيتا۔ 896ھ وچ تیسری بار حج اداء کيتا۔ تے اِس موقع اُتے کچھ عرصہ تک مکہ مکرمہ وچ ٹھہر گئے تے اِس غرض تو‏ں قیام کيتا کہ امام شمس الدین سخاوی (متوفی: 902ھ) تو‏ں حدیث پڑھ سکن۔ اِس دے بعد ادب د‏‏ی جانب متوجہ ہوئے تے بحیثیتِ مؤرخ جو کم کيتا، اُس د‏‏ی بنا اُتے سلطان الملک الظاہر الثانی صلاح الدین بن عامر (عہدِ حکومت: 1489ء تو‏ں 1517ء) دے دربار وچ وڈی قدر افزائی ہوئی تے سلطان نے اِنئيں خلعت تے جاگیر دے ک‏ے یونیورسٹی زبید وچ اُستاد مقرر کر دتا۔ جتھے ابن الدیبع آخری سالاں تک وابستہ رہ‏‏ے۔

وفات

ابن الدیبع نے رجب 944ھ مطابق دسمبر 1537ء وچ زبید شہر وچ وفات پائی۔ زبید شہر وچ ہی تدفین کيتی گئی۔

حوالے