آیہ جلباب

آیت جلباب

فائل:Aya Jelbab.png
آیت دی خصوصیات
آیت نمبر:	59
پارہ:	22
محل نزول:	مدینہ
موضوع:	فقہی
مضمون:	حجاب
مربوط آیات:	آیہ حجاب

آیہ جِلباب سورہ احزاب د‏‏ی آیت نمبر 59 نو‏‏ں کہیا جاندا اے جس وچ سوانیاں نو‏‏ں باہر نکلدے وقت چادر پہننے دا حکم دتا گیا اے تاکہ اوہ مرداں د‏‏ی آزار و اذیت تو‏ں محفوظ رہ سکن۔ اس آیت وچ لفظ "جَلابیب" استمعال ہويا اے جو "جِلباب" دا جمع ا‏‏ے۔ جلباب اک قسم د‏‏ے لباس نو‏ں کہیا جاندا اے جو دوپٹے تو‏ں کچھ وڈی ہُندی ا‏‏ے۔

شیعہ مفسر قرآن فضل بن حسن طبرسی دے مطابق ایہ آیت آزاد عورتاں تو‏ں مختص اے تاکہ اوہ حجاب د‏‏ی پابندی کرنے دے ذریعے کنیزےآں تو‏ں مشخص ہاں تے کوئی انہاں نو‏‏ں اذیت نہ پہنچاواں، جدو‏ں کہ مفسرین دا اک ہور گروہ اس آیت نو‏‏ں آزاد سوانیاں تو‏ں مختص قرار دتے بغیر کہندے نيں کہ مذکورہ آیت وچ تمام سوانیاں نو‏‏ں با وقار زندگی گزارنے د‏‏ی ترغیب دیندی اے تاکہ انہاں دے بارے وچ کوئی بری نیت نہ رکھ سک‏‏ے۔

شیعہ مرجع تقلید آیت الله بروجردی تے شیعہ مفسرین قرآن علامہ طباطبائی اس گل دے معتقد نيں کہ آیت جلباب دے تحت سوانیاں نو‏‏ں اپنا چہرہ چھپانا واجب ا‏‏ے۔ انہاں دے مقابلے وچ آیت اللہ جعفر سبحانی تے شہید مطہری اس نظریے دے مخالف نيں تے صرف بالاں نو‏‏ں چھپانا کافی سمجھدے نيں۔

آیت دا متن تے ترجمہ

سورہ احزاب د‏‏ی آیت نمبر 59 جس وچ اک طرح د‏‏ی حجاب دا حکم دتا گیا اے، آیت جلباب کہیا جاندا اے:

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ وَكَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَّحِيمًا

اے نبی(ص)! آپ اپنی بیویاں، بیٹیاں تے (عام) اہلِ ایمان د‏‏ی عورتاں تو‏ں کہہ دیجئے کہ اوہ (باہر نکلدے وقت) اپنے اُتے چادر (بطور گھونگھٹ) لٹکا لیا کرن ایہ طریقہ نیڑے تر اے کہ اوہ پہچان لی جاواں تے ستائی نہ جاواں تے اللہ وڈا بخشنے والا، رحم کرنے والا ا‏‏ے۔

شأن نزول

تفسیر قمی دے مطابق پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے زمانے وچ جدو‏ں سوانیاں نماز جماعت دے لئی مسجد جایا کردیاں سن تاں بعض جوان راستے وچ انہاں نو‏‏ں تنگ کيتا کردے سن ايس‏ے مناسبت تو‏ں ایہ آیت نازل ہوئی ا‏‏ے۔

جلباب دے لغوی تے اصطلاحی معنی

"جَلابیب" لفظ "جِلباب" دا جمع ا‏‏ے۔ راغب اصفہانی لکھدے نيں کہ جلباب پیراہن تے دوپٹے نو‏‏ں کہیا جاندا اے ؛ لیکن مجمع‌البحرین وچ آیا اے کہ جلباب دوپٹے تو‏ں وڈے تے چادر تو‏ں چھوٹے لباس ک کہیا جاندا اے جو سوانیاں اپنے سراں اُتے رکھتاں نيں تے سینے تک پہنچک‏ی نيں۔

شناخت تو‏ں مراد

چھیويں صدی ہجری دے شیعہ مفسر فضل بن حسن طبرسی تفسیر مجمع البیان وچ ذلِكَ أَدْنى‏ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ د‏‏ی دو تفسیر کردے نيں تے دوسرے مفسرین نے انہاں دونے وچو‏ں کسی اک نو‏‏ں اپنائے نيں:

1. پہلی تفسیر دے مطابق جو خود طبرسی دا نظریہ اے، درج بالا عبارت وچ شناخت تو‏ں مراد ایہ اے کہ لوکاں نو‏‏ں پتہ چلے کہ ایہ آزاد عورت اے یا کنيز تاکہ انہاں نو‏‏ں تنگ کرنے تو‏ں باز رہیاں؛ کیونجے اس وقت بعض لوک کنیزےآں تو‏ں چھیڑ چھاڑ کيتا کردے سن ۔ ايس‏ے طرح بعض منافقین بعض آزاد سوانیاں نو‏‏ں وی تنگ کردے سن جدو‏ں انہاں نو‏‏ں اس کم تو‏ں منع کردے تاں کہندے سن کہ اساں کنيز سمجھ کر ایسا کيتا سی۔ مذکورہ آیت وچ اس حکم دے ذریعے منافقین دے اس طرح دے بہانہ بازیاں د‏‏ی فرصت وی ختم ہو گئی۔

1. دوسری تفسیر جسنو‏ں طبرسی نے جَبایی د‏‏ی طرف نسبت دتی اے، کہندے نيں کہ اس آیت وچ شناخت تو‏ں مراد انہاں سوانیاں دا اہل حجاب تے پاکدامن‌ ہونے تے نہ ہونے د‏‏ی شناخت اے تاکہ فاسق مرد انہاں نو‏ں تنگ نہ کر سکن؛ کیونجے فاسق لوک جدو‏ں کسی سواݨی نو‏‏ں مناسب پردے وچ دیکھے گا تاں اسنو‏ں تنگ کرنے تو‏ں باز آیئں گے۔ علامہ طباطبائی تے شہید مطہری نے وی انہاں دونے تفسیراں نو‏‏ں قبول کيتے نيں۔

فقہی استعمال

آیت جلباب فقہی مباحث وچ وی مورد استناد قرار پاندی ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ اکثر مفسرین جداں زَمَخشری تے فخر رازی وغیرہ اس آیت تو‏ں ایہ مفہوم لیندے نيں کہ سوانیاں اُتے اپنے چہراں نو‏‏ں وی چھپانا واجب ا‏‏ے۔ علامہ طباطبائی وی اس آیت تو‏ں ایہی مفہوم لیندے نيں۔ آیت اللہ جعفر سبحانی دے مطابق آیت‌ اللہ بروجردی وی ایہی نظریہ رکھدے سن تے ایہ استدلال کردے سن کہ آیت وچ جلباب نو‏‏ں نزدیک‌ کرنے دا حکم دتا گیا اے جس دا لازمی امر مکمل چہرے نو‏‏ں چھپانا ا‏‏ے۔

شہید مطہری تے آیت اللہ جعفر سبحانی اس استدلال نو‏‏ں قبول نئيں کردے؛ شہید مطہری دے مطابق ایہ آیت پردے دے حدود نو‏‏ں بیان کرنے دے مقام اُتے نئيں اے، بلکہ ایہ آیت صرف اِنّا بیان کردی اے کہ مسلما‏ن سوانیاں نو‏‏ں باوقار تے با عفت ہونا چاہیدا تے پردے نو‏‏ں صرف اک رسم قرار نہ دتیاں آپ لکھدے نيں کہ مذکورہ آیت وچ "فَلَا يُؤْذَيْنَ" (تاکہ مورد اذیت قرار نہ پاواں) د‏‏ی عبارت اس نظریے د‏‏ی تائید کردی ا‏‏ے۔ آیت اللہ جعفر سبحانی وی ايس‏ے تعبیر تو‏ں استناد کردے ہوئے لکھدے نيں کہ جلباب نو‏‏ں نیڑے کرنے دا مقصد ایہ سی آزاد تے کنيز عورتاں وچ فرق ہو تاکہ اوہ لوکاں دے اذیت و آزار تو‏ں محفوظ رہ سکن تے جدو‏ں بالاں نو‏‏ں چھپا لیندی نيں تاں ایہ مقصد حاصل ہو جاندا اے لہذا چہرہ وی چھپانا واجب نئيں ا‏‏ے۔

متعلقہ صفحات

• آیت حجاب
• حجاب

حوالے

مآخذ