آئرن پروین
| آئرن پروین | |
|---|---|
| جم | سنہ 1940 (عمر 83–84 سال)
|
| وفات |
|
| شہریت |  پاکستان |
| فنی زندگی | |
| آلات موسیقی | صوت |
| پیشہ | گائک |
| IMDB اُتے صفحہ |
ترمیم  | |
آئرین پروین (انگریزی: Irene Perveen) اک پاکستانی پس پردہ گلوکارہ نيں۔[۱] اوہ مسعود رانا تے احمد رشدی دے گائے ہوئے گانےآں دے لئی مشہور نيں۔ اوہ 1983ء توں انگلستان وچ مقیم نيں۔[۲][۳]
جم تے جیون
سودھوآئرن پروین 1940 نوں اک مسیحی پریوار وچ جنمی۔مسیحیاں دا موسیقی نال مذہبی تعلق ہندا اے ۔ کیونجے اوہ اپنیاں عبادتاں وچ مذہبی گیت میوزک اتے سازاں نال ہی گائوندے نے۔ موسیقی دے ایسے تعلق کارن ہور وی کئی سر کڈھویں مسیحی گلوگار ساہمنے آئے ،جنہاں وچوں سلیم رضا، ایس بی جون، اے نئیر اتے آئرن پروین نے بہت مانتا کھٹی۔
موسیقار میاں شہریار اوہ ہستی سن کہ اوہناں جہدے وی سر تے ہتھ رکھیا اوہنوں فنکار بنا دِتا۔ ہویا اِنج کہ اوہناں دی ملکہ ترنم نورجہاں نال وِگڑ گئی۔ ملکہ ترنم صرف ترنم دی ملکہ ای نہیں سی ، بلکہ اوہ لاہور فلم انڈسٹری دی وی ملکہ ای سی ۔ جتھے اوہدا سِکا تے نہیں چلدا سی پر حکم ضرور چلدا سی۔ کسے دی مجال نہیں سی کہ اوہدا آکھیا رَدّ کر سکے۔ جدوں فلمسٹار فردوس نال ملکہ ترنم دی وِگڑی تے فردوس جہڑی ہر دُوجی فلم دی ہیروین ہندی سی۔ اونج ای پردہ سکرین توں غیب ہو گئی۔ فلم نگری دی تاریخ وچ انج شاید پہلی وار ہویا کہ اک گایکانے اک نایکا نوں پُٹھی مار کے سُٹ دِتا۔ جدوں ملکہ ترنم اَتے میاں شہریار ہوراں دی وگڑی تے ملکہ دے حکم تے موسیقارمیاں شہریار نوں اوس فلم توں ای وکھ کر دتا گیا جہدی اوہ موسیقی دے رہے سَن۔ موسیقارمیاں شہریار نے فلم تے چھڈ دتی پر فقیرانا رنگ وچ ایہ آکھ دِتا کہ ’’ہُن میں دُوجی نورجہاں لے کے آواں گا۔‘‘
اِک سَچے سُچے فنکار توں وڈا فقیر کوئی نہیں ہُندا۔میاں شہریار نے جو آکھیا سی اوہ پورا کر وکھایا۔ تے جدوں آئے تے نسیم بیگم نوں فلمی دنیا وچ لے آئے۔ جد لوکاں اوہنوں سُنیاں تے بے اختیاروں کہہ دِتا ’’سچ مچ ایہ تے نور جہاں ای اے‘‘ اوسے میاں شہریار نے 1958 وچ آئرن پروین توں پہلی وار فلم ’’ممتاز‘‘ لئی دو گانے گواکے اوہناں لئی فلمی دُنیا دے بوہے کھولھے۔ اوہ اپنی پہلی پوھڑی توں ہی پکروڑ فنکارہ بن چکی سی۔معصوم ،کومل اتے دل نوں چھو جان والی اواز ہون کر کے وی آئرن پروین نوں اپنی تھاں بنائون لئی بڑی کھیچل کرنا پئی۔ کیوں جے اُس دے اگے اپنے دور دے وڈے وڈے ناں اتے فنکار سن۔ مشرقی پاکستان وچ فلماں بننیاں شروع ہویاں تے نویاں فنکاراں دے وی بھاگ جاگن لگ پئے۔ آئرن پروین اتے مالا نے اوہناں فلماں وچ اِنج دے گیت گائے کہ لاہور دی فلم انڈسٹری نوں توجہ دین تے مجبور کر دِتا۔ بعد وچ اوہناں لاہور بنن والیاں فلماں وچ کئی یادگار گیت گائے۔
ذاتی جیون
سودھوذاتی زندگی وچ اوہناں پشاور دے رہن والے اِک مسیحی خاندان دے جوان سِسِل سیموئیل نال ویاہ کر لیا ۔ پر موسیقی دے میدان وچ اوہناں دا جوڑا کدے مسعود رانا نال بندا اتے کدی احمد رُشدی نال۔ اِس جُڑت نال اوہناں کئی مشہور اتے اجیہے یادگار گیت گائے جہڑے اج وی لوکائی دی زبانے چڑھے ہوئے نے۔
موسیقار خواجہ خورشید انور کسے گائون لئی آواز نوں بڑھے ہی دھیان نال چُندے سن ایہو ای وجھا سی کہ اوہاں دے گیت دلاں تے اثر کردے سن۔ اس گل دا اندازہ اس توں لایا جا سکدا ہے کہ اوہناں صرف فلم ’’ہیر رانجھا‘‘ دے لئی ستاں کرداراں لئی ست وکھ وکھ کرداراں نوں مکھ رکھ کے اوازاں چُنیاں۔ ہیر رانجھا دے انمُلے گانیاں وچوں اک گانا اونہاں ’’سیتی‘‘ دے کردار لئی وی بنایا۔ سیتی دے نٹ کھٹ اتے چلاک کردار لئی اپنے ویلے دی مشہور ویمپ اداکارہ زمرد نوں چُنیا گیا ۔ خواجہ صاحب نے زمرد دے قد کاٹھ ،انداز اتے لہجے نوں مکھ رکھدیاں اس گانے لئی آئرن پروین دی اواز نوں چُنیا۔
توں چور میں تیری چور بلوچا ہانیاں
جدوں زمرد نے سکرین تے ایہ گانا گایا تے اواز اینی پھبی کہ اس دے کردار اتے اواز وچ فرق کرنا مشکل ہو گیا ۔
ایہ گانا آئرن پروین نوں چوہنگے وچ نہیں سی ملیا بلکہ اوہناں اپنے آپ نوں اس گانے جوگ ثابت کر کے وکھایا سی اتے فیر وہ خواجہ صاحب دیاں نظریں چڑھیاں سن۔ اس توں پہلاں اوہ رشید عطرے دی فلم ’’مرزا جٹ‘‘ لئی پہاڑی راگ وچ تیار کیتی گئی دھن نزیر بیگم دے نال گا چکیاں سن۔ اس گانے نوں ہر پدھر تے بڑی مانتا ملی۔ مرزا جٹ دا ایہ گانا اج وی ہر زبانے چڑھیا ہویا اے۔
نِکے ہندیاں دا پیار ، ویکھیں دیویں نا وسار
میتھوں جند وی جے منگیں دیواں تیرے اُتوں وار
فلم ہیر رانجھا دے شروع ہون توں پہلاں فلم ’’ پِنڈ دی کُڑی ‘‘ 1968 لئی موسیقار بخشی وزیر دی بنائی ہوئی دھن وچ اک گانا آئر ن پروین اتے مالا دی اواز وچ بہت مشہور ہویا۔
چلے پُرے دی ہوا، اُتوں پوہ دا مہینہ
تیرے متھے تے پسینہ گل کھل گئی اے
اج پنڈ دی کڑی راہواں بھل گئی اے
شاید ایہو ای اوہ گانا سی جہنے خواجہ خورشید انور دی توجا آئرن پروین ول کروا دتی۔ حالانکہ اوہ 1959 وچ بنن والی اردو فلم ’’جھومر‘‘ وچ آئرن پروین کولوں دو گانے گوا چکے سن۔
1۔بجھی بجھی سی روشنی اور ہم
کوئی بھی ہوش میں نہیں
(آئرن پروین)
2 ۔ چلی رے چلی رے چلی رے
میں تو دیس پیا کے چلی رے
(آئرن پروین اتے نجمہ نیازی)
1961 وچ فلمساز اتے ہدایتکار حبیب سرحدی نے فلم ’’تم نہ مانو‘‘ بنائی ۔ اس فلم دے موسیقار فتح علی خاں نے آئرن پروین توں اک گانا گوایا جس دا مکھڑا اے۔۔۔
دلِ مجبور نے تم کو پکارا اب تو آ جائو
جہاں میں ہو گئے ہم بے سہارا اب تو آ جائو
ایہ گانا مشہور تے ناں ہویا پر آئرن پروین دے ہون دا احساس ضروردوا گیا۔ 1965 وچ موسیقار اختر حسین نے فلم ’’دیوداس ‘ ‘لئی آئرن پروین توں ایہ گیت گوایا۔
ناچو ناچو منوا مورا آج پیا گھر آئیو رے
چاند سا گورا مکھڑا مورا گھونگٹ میں شرمائیو رے
ایہ گانا مشہور تے ہویا پر آئرن پروین نوں اوہ تھاں ناں دوا سکیا جہدی اصل وچ اوہ حقدار سن۔ فلم ’’کرتار سنگھ‘‘موسیقار سلیم اقبال دی بنائی ہوئی دھن وچ اک کورس جنہوں آئرن پروین، مالا اتے نزیر بیگم نے گایاجہدے بول سن۔
چُنی کیسری تے گوٹے دیاں دھاریاں
اج وی پنڈاں تھاواں وچ ویاہ دے موقع تے جد تیک ایہ گاناوجایاں گایا نا جاوے تے لگدا ای نہیں کہ ویاہ اے۔بلکہ ایہ کہنا چاہیدا ہے کہ جیویں ریڈیو دی نشریات قومی ترانے نال شروع ہندی اے ایسے طرحان پنڈاں وچ ویاہ دی شروعات اس گانے نوں گا کے کیتی جاندی ہے۔ کئی تاں ایہنوں لوک گیت سمجھدے ہن۔اس گانے توں فلمی سوجھوان ایہ سمجھ رہے سن کہ آئرن پروین کورس وغیرہ تاں ٹھیک گا لیندی اے پر اکلیاں (سولو) گانا ایہدے وس دی گل نہیں۔ پر جدوں آئرن پروین نے فلم ’’ہتھ جوڑی‘‘ لئی ایہ گانا گایا
جتھے آپ وسنا ایں ماہیا جتھے آپ وسنا ایں ماہیا
سد لے کول مینوں وے ناں رول مینوں
تے اوہ سبھ ہکے بکے رہ گئے اتے اوہناں دے مونہ بند ہو گئے۔اس گانے نے آئرن پروین دے پچھلے سارے دھونے دھو دتے۔
جویں بوڑھ اتے پپل دی چھاویں کوئی بوٹا نہیں اُگدا اتے جے اُگ وی جاوے تے اس تے پھل پھُل نہیں آئوندا ۔ ایسے طرحاں ملکہ ترنم ، شمیم بیگم، مالابیگم، نسیم بیگم دے نال گائونا آئرن پروین لئی اِنج دا ہی سی۔ اس دے حصے بچے کھچے چوہنگے والے گائون ہی آندے۔ پر اس دے باوجود اس نے اپنے آپ نوں منوایا ۔1970 وچ بنن والی ہدایتکار باباقلندر دی فلم ’’محلے دار‘‘ جہدے موسیقار مشتاق علی سن۔ اوہناں بھین بھرا دے پیار دا گیت گا کے حق ادا کر دتا۔اس دے بول نے۔۔۔
چھڈ جانا ای اساں ویر وے تیرا ویہڑا
آئرن پروین دی اواز ’’مجرا‘‘ گانیاں لئی وی بڑی پھبدی سی۔اُنج تے اوہناں مجرے دے کئی گانے گائے پر 1968 وچ ہدایتکار حیدر چوہدری دی فلم ’’بدلہ‘‘ دا ایہ گانا جہدی موسیقی ماسٹر عبداللہ نے دتی بڑا مشہور ہویا۔
بھاویں ڈُبیے تے بھاویں تریئے
روایتی مجرے توں اَڈ آئرن پرپروین دی اوازفلمی کلب گانیاں لئی وی بڑی پھبدی سی۔ 1966 وچ فلم ’’نغمہء صحرا ‘‘ ریلیز ہوئی تے اس دے اس گانے نے دُھماں پا دتیاں ۔
تو کسی سے پیار کر لے تو کسی سے پیار کر لے
جو کرے گا پیار ملے گا قرارمیرا اعتبار کر لے
آئرن پروین نے اپنے دور دے ہر چنگے ماڑے موسیقار نال کم کیتا۔اوہ ریڈیو اتے ٹیلی ویژن لئی وی گائوندیاں رہیاں۔ اوہناں ہر پرکار دے گیت گائے ۔ ہدایتکار شباب کیرانوی دی مشہورِ زمانہ فلم’’ آئینہ‘‘دا اک مشہور گانا آئرن پروین نے گایا جہدے بول نے۔۔۔
ہمیں دل سے نا بھلانا
چاہے روکے یہ زمانہ
آئرن پروین نے اردو گانے وی بہت گائے پراصل پچھان اوہناں نوں پنجابی گانیاں توں ہی ملی۔
اِس سوہنی ، کومل اتے دل نوں چھو لین والی آواز دی مالک آئرن پروین 1983 توں برطانیہ دی پکی شہری بن کے اپنا جیون بتیت کر رہی ہن۔ اتے ’’چھڈ جانا ای اساں ویر وے تیرا ویہڑا ‘‘ کہن والی اپنی گل تے پکی ہو بیٹھی ۔ اجوکے فلمی اتے موسیقی دے پینتریاں نوں ویکھدیاں ہویاں سانوں وی لگدا ہے کہ اس دا ایہ فیصلہ ٹھیک ہی سی۔