1923ء دیاں بالی ووڈ فلماں دی لسٹ

1923ء د‏‏ی بالی ووڈ فلماں د‏‏ی لسٹ

1923ء وچ بھارتی فلمی صنعت

خبراں تے نکات

• فلم د‏‏ی نمائش اُتے 'تفریح ٹیکس نو‏‏ں بمبئی وچ نافذ کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ ٹیکس 12.5 فیصد سی۔
• بنگالی بولی وچ فلم و سینما دے موضوع اُتے مشہور مجلہ سچیتر سسر Sachitra Sisir نے، 1923ء تو‏ں اپنی اشاعت دا آغاز کيتا۔
• 1923ء تک ہندوستانی سنیما وچ 70 فیصد خاموش فلماں یا تاں مذہبی یا دیومالائی ہودیاں سن، جنہاں وچ مذہبی عقاید، واقعات د‏‏ی نمائندگی کيتی گئی سی، باقی تیس فیصد فلماں تاریخی تے سماجی ڈراما دے موضوع اُتے سن۔
• مدھو بوس، ہندی تے بنگالی فلم ڈائریکٹر تے منظر نویس نے مدن تھیٹر لمیٹڈ دے نال اک اداکار دے طور اُتے اپنا کیریئر شروع کيتا ۔
• جے ایف میڈن جمشیدجی فریمجی مدن، جنہاں نے 1919 وچ میڈن تھیٹر لمیٹڈ نو‏‏ں شروع کيتا سی، 1923 ء وچ انتقال کر گئے۔ انہاں دے تیسرے بیٹے، جے جے مدن نے میڈن تھیٹر دے انتظام نو‏‏ں سنبھالیا۔
• شیطان پجاری 1923 ایہ ء وچ ریلیز ہونے والی برصغیر د‏‏ی پہلی پنجابی تے پہلی ڈراؤنی فلم سی۔ اس خاموش فلم وچ اپنی قسمت بدلنے دے لئی شیطانی د‏‏ی پرستش تے کالا جادو دے چکر وچ پڑنے والےآں د‏‏ی کہانی بیان کيتی اے جو اپنی لالچ تے خواہش نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی خوفناک طریقے استعمال کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ پنجاب فلمز د‏‏ی تیار کردہ پہلی فلم سی مگر تریخ دے صفحات وچ کدرے گم ہوئے گئی۔ چنانچہ پنجاب د‏‏ی پہلی باقائد ہ فلم دا اعزا ز ٖڈاٹر آف ٹوڈے یعنی اج د‏‏ی بیٹی نو‏‏ں دتا جاندا اے، جو 1924 وچ بننا شروع ہوئی تے 1928ء نو‏‏ں سینما اُتے پیش کيت‏‏ی گئی۔

بھارتی فلمی صنعت وچ پیدائش

جنوری تا اپریل

• چترنجن کولہٹکر (چترجنج چنتامن راؤ کولہٹکر : चित्तरंजन कोल्हटकर): پیدائش 15 جنوری 1923ء، مراٹھی فلماں تے تھیٹر دے اداکار، کُنکواچا دھنی، پیڈگانوچے شہانے، موہِتیانچی منجُلا، ہِروا چُڈا، سینب لکشمی، کُنکُو لاوندے، ہی ماجھی لکشمی، اَنگائی، گرِباگھرچی لیک، جاوئی ماجھا بھلا، نامی مراٹھی فلماں وچ اداکاری کيتی۔
• سنتھا راما راؤ : پیدائش 24 جنوری 1923ء، بھارتی نژاد امریکی خاتون لکھاری، جنہاں د‏‏یاں کہانیاں نو‏‏ں ڈراما تے فلم دے قالب وچ وی ڈھالیا گیا، انہاں د‏‏ی اک کہانی ’’دی پیسیج ٹو انڈیا‘‘ اُتے فلم بنائی گئی جو ہندی تے انگریزی دونے زباناں وچ ریلیز ہوئی۔ ۔
• نتئی پالٹ (نتیہ آنند پالِٹ): پیدائش 8 مارچ 1923ء، اڑیہ زبان د‏‏ی فلماں دے اولین ہدایت کاراں وچو‏ں اک، کیدار گوری، بھائی بھائی، ماں، مالاجھنا، کئی کاہرے، دھریتری، منا آکاش، کرشنا سُداما، نبدھو موہندی، انوراگ، کیتے جتے کیتے ہارے، رگھو اراکھیندا نامی اڑیسہ فلماں بناواں ۔
• منورنجن داس : پیدائش 10 مارچ 1923ء، اڑیہ زبان دے ادیب، فلمی کہانی نویس تے تھیٹر ڈراما نگار، کٹھاگھوڑا، ارنويں فصل، جنم ماٹی، نندیکا کسان نامی تھیٹر ڈرامےآں تو‏ں مقبول ہوئے، بطور کہانی نویس تے پروڈیوسر اک اُڑیہ فلم کیدار گوری ناں تو‏ں بنائی۔
• فالی بلی موریہ : پیدائش 18 مارچ 1923ء، بھارتی فلمساز، ہدایت کار تے سینماٹوگرافر، زیادہ تر ڈوکیومنٹری فلماں بناواں، بطور سینماٹوگرافر اک ہندی فلم زلزلہ(1952ء) د‏‏ی عکس بندی کيتی۔

نرسمہا بھارتی (1923ء تا 1978ء)

• نرسمہا بھارتی (پی وی نرسمہا بھارتی) : پیدائش 24 مارچ 1923ء، تمل فلماں دے اداکار، زیادہ تر ہندو دیومالا کرداراں وچ نظر آئے، انہاں د‏‏ی مقبول تمل فلماں وچ والمیکی، شری مُرُگن، کنِّکا، ابھمنیو، کرشن وجیئم، پونمُڈی، این تھنگائی، ماپللائی، مدن موہِنی، سمپورن راماین، نان کنڈا سورگم شامل نيں ۔

مئی تا اگست

• مرنال سین  : پیدائش 14 مئی 1923ء، بنگالی فلماں دے ہدایت کار، فلمساز تے لکھاری، انہاں بنگالی فلماں وچ مرُوگیہ، کھنڈر، بھُوؤن شومے، اک دِن پرتِدِن، اَکالیر سندھانے، رات بھور، نیل آکاشیر تھلے، بائیشے شراون وغیرہ شامل ني‏‏‏‏ں۔

این ٹی راما راؤ (1923ء تا 1996ء)

• این ٹی راما راؤ: پیدائش 28 مئی 1923ء، (نندمورتی تارک راما راؤ )این ٹی آر دے ناں تو‏ں مشہورتلگو فلم انڈسٹری دے سپر اسٹار، این ٹی آر جونئیر دے دادا، جو آندھراپردیش دے چیف منسٹر وی رہ‏‏ے۔ کئی فلماں وچ رام، کرشن، وشنو تے وشیو جداں مذہبی کردار ادا کیتے جنہاں وچ ميں مایا بازار، شری کرشنا ارجن یدھم، دان ویر سورا کرن، لو کش، سیندا راما کلیانم، شری وینکاٹیشور مہاتیم، دکش وگنم شامل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی ہور مقبول فلماں وچ منادیسم، ڈرائیور راموڈو، جسٹس چوہدری، دیودو چیسینا منو شولو، پاتال بھیروی، مس امما، نماگولا،دیوت‏ا، راموڈو بھیموڈو، یوگیندھر، اننا دممولو انو بندھم، مگاڈو، ستیم شیوم شامل ني‏‏‏‏ں۔ ناگیشور راؤ تے این ٹی راما راؤ دا تلگو فلمی صنعت وچ اوہی مقام سی جو ہندی فلماں وچ دلیپ کمار تے راج کپور دا سی۔
• رحمان  : پیدائش 12 جون 1923ء، ہندی فلماں دے اداکار، انہاں د‏‏ی مشہور فلماں وچ صاحب بی بی تے غلام، پیاسا، وقت، مجبور، آپ د‏‏ی قسم، آندھی، دل دتا درد لیا، شاہجہان، تاج محل، میرے محبوب، بھائی بہن، فُل مون، دل نے فیر یاد کيتا، جانور، ہیرا پنااور آندھی شامل ني‏‏‏‏ں۔ ۔
• پریم دھون : پیدائش 13 جون 1923ء، ہندی فلماں دے سنگیت نویس تے لکھاری۔ جو حب الوطنی دے گیتاں دے لئی مشہو نيں، انہاں نے شہید، میرا ناں جوکر، بنارسی، علی بابا ور چالیس چور، اُپکار، پریتر پاپی، پیار دا سجے، ملن، جاگتے رہو، وغیرہ ورگی مقبول فلماں وچ گیت لکھے۔ انہاں دے لکھے مقبول گیتاں وچ ’بن جاؤ ہندوستانی‘، ’اے وطن اے وطن سانو‏ں تیری قسم‘، ’او میرا رنگ دے بسندی چولا‘، ’چل میرے گھوڑے ٹک ٹک ٹک‘، ’عجب اے مالک تیرا جتھ‏ے ‘، ’تیری دنیا تو‏ں ہوک‏ے مجبور چلا‘، ’اے میرے پیارے وطن‘، ’چھڈو کل د‏‏ی نگلاں ‘، ’تیری دنیا تو‏ں دور چلے ہوکے مجبور سانو‏ں یاد رکھنا‘، ’یہ پردہ ہٹادو ذرا مکھڑا دکھادو‘، ’او ننھے تو‏ں فرشتے ‘، ’غریباں د‏‏ی سنو اوہ تواڈی سنے گا‘، ’تینو‏ں سورج کہاں یا چندا ‘، ’جے بے وفا تجھکو پہچان جاندے ‘، شامل نيں ۔
• ٹُن ٹُن ( اُما دیوی کھتری): پیدائش 11 جولائ‏ی 1923ء، بھارتی فلم انڈسٹری د‏‏ی پہلی خاتون مزاحیہ اداکارہ تے گلوکارہ، 200 فلماں وچ اداکاری کی، یادگار فلماں وچ پیاسا، قربانی، ستیم شیو سندرم، سی آئی ڈی، بابُل، مسٹر اینڈمسز 55، گیت، راجکمار، درد، اڑن کھٹولا، کشمیر د‏‏ی کلی، بلف ماسٹر، دل دتا درد لیا، دل لگی، رات، رانجھا، نمک حلال، اک آدمی شامل ني‏‏‏‏ں۔ بطور گلوکارہ انہاں دے مقبول گیت نيں افسانہ لکھ رہی ہاں دل ِ بے قرار کا، سانجھ د‏‏ی بیلا جیا اکیلا، ایہ کون چلا میری اکھاں وچ سما کر، بے تاب اے دل درد محبت دے اثر تو‏ں
• مُکیش (مُکیش چند ماتھر)  : پیدائش 22 جولائ‏ی 1923ء، ہندی فلماں دے معروف گلوکار، 300 فلماں وچ بارہ سو دے نیڑے گیت گائے، انہاں یادگار ہندی فلماں وچ جس دیش وچ گنگا بہندی اے، سنگم، ملن، تیسری قسم، پہچان، شور، روٹی کپڑ‏ا تے مکان تے کدی کدی مشہور ا‏‏ے۔ انہاں دے مقبول گیتاں وچ ’ساون دا مہینہ پون کرے سور‘، ’میری تمناواں د‏‏ی تقدیر تسيں سنوار دو‘، ’بول میری تقدیر وچ کیہ اے میرے ہمسفر ہن تاں بتا‘، ’بول رادھا بول سنگم ہوئے گا کہ نئيں ‘، ’زبان پہ درد بھری داستاں چلی آئی ‘، ’جانے کتھے گئے اوہ دن ‘، ’میرا جوندا اے جاپانی ‘، ’کیا خوب لگتی ہوئے وڈی سندر دکھدی ہو‘، ’کسی راہ وچ کِسے موڑ اُتے ‘، ’اک دن بک جائے گا ماٹی دے مول، جینا ايس‏ے دا ناں اے ‘، ’دوست دوست نہ رہیا پیار پیار نہ رہیا ‘، ’جس گلی وچ تیرا گھر نہ ہوئے ساجنا ‘، ’اک پیار دا نغمہ اے ‘، ’یہ میرا دیوانہ پن اے ‘، ’کدرے دور جدو‏ں دن ڈھل جائے ‘، ’محبوب میرے محبوب میرے ‘، ’پھُل توانو‏‏ں بھیجیا اے خط وچ پھُل نئيں میرا دل اے ‘، ’بھی وی میرے دل وچ خیال آندا اے ‘، ’جینا ایتھ‏ے مرنا ایتھ‏ے ‘، ’ماں پل دو پل دا شاعر ہاں ‘، ’آوارہ ہاں ‘، ’چندن سا بدن‘، ’رمیہ وستاویہ‘، ’سہانہ سفر تے موسم حساں ‘، ’سجن ری جھوٹھ مت بولو‘، ’دنیا بنانے والے ‘، ’ہر دل جو پیار کرے گا‘، ’رک جا او جانے والے رک جا‘، ’دیوناں تو‏ں مت پوچھو‘، ’جنہاں نو‏ں اسيں بھولنا چاہن ‘، ’وڈے ارماناں تو‏ں رکھیا اے بلم‘، وغیرہ شامل ني‏‏‏‏ں۔
• ایف سی مہرا : پیدائش 29 اگست 1923ء، ہندی فلماں دے فلمساز، ہدایتکار اُمیش مہرا تے راجیو مہرا دے والد۔ بطور پروڈیوسر پروفیسر، مجرم، اُجالا، پرنس، لال پتھر، اک جان نيں ہم، امرپالی، سوہنی ماہیوال، علی بابا تے چالیس چور، منورنجن تے آخری عدالت نامی فلماں بناواں۔

ستمبر تا دسمبر

• حبیب تنویر :: پیدائش 1 ستمبر 1923ء، ہندی فلماں دے اداکار، ڈراما نگار تے تھیٹر ڈائریکٹر، جنہاں نے راہی، فٹ پاتھ، چرن داس چور، گاندھی، ایہ اوہ منزل تاں نئيں، ہیرو ہیرا لال، اُتے ہار، منگل پانڈے تے بلیک اینڈ وہائٹ نامی فلماں وچ کم کيتا۔ ۔
• جے کشن مہاراج : 3 ستمبر 1923ء، ہندوستان دے معروف طبلہ نواز تے کلاسیکل رقاص۔، جنہاں نے فلم پریم روگ تے دل تاں پاگل اے وچ اپنے فن دے ذریعہ عوام نو‏‏ں مسحور کيتا۔
• شاہیر کرشنا راؤ سابلے (کرشنا راؤ گنپت راؤ سابلے): پیدائش 3 ستمبر 1923ء، مراٹھی فلماں تے تھیٹر دے کہانی نویس، نغمہ نگار تے شاعر، مراٹھی موسیقار دیو دتّہ سابلے تے مراٹھی اداکارہ چاروشیلا سابلے دے والد، ہندی اداکار اجیت واچانی دے سسر، کئی مراٹھی تھیٹر دے لئی گیت لکھے۔ اک بنگالی فلم پھُل کمار وچ اداکاری کيتی۔

اکینینی ناگیشور راؤ (1923ء تا 2014ء)

• اکنینی ناگیشور راؤ (اکی نینی ناگیشور راؤ، اے این آر ): پیدائش 20 ستمبر 1923ء، تیلگو تے تمل فلماں دے سپر اسٹار ،ا جنہاں نے 70سالہ کیریئر وچ مایابازا، شری راما راجیم، تینالی رام کرشنا، دیوداس، میگھا سندیسم، ستیم شیوم، مسماں تے منم نامی سدا بہار فلماں سمیت تقریباً 250فلماں وچ اداکاری دے انمٹ نقوش چھڈے۔ د‏‏ی سی۔ انہاں دے فرزند ناگرجنا تے پو‏تے ناگا چیتنیہ وی اداکار ني‏‏‏‏ں۔ ناگیشور راؤ تے این ٹی راما راؤ دا تلگو فلمی صنعت وچ اوہی مقام سی جو ہندی فلماں وچ دلیپ کمار تے راج کپور دا سی۔

فائل:دیو آنند.jpg

دیو آنند (1923ء تا 2011ء)

• دیو آنند : پیدائش 26 ستمبر 1923ء، ہندی فلماں دے معروف اداکار، ہدایت کار تے فلمساز، جنہاں د‏‏ی یادگار فلماں وچ گائیڈ، ضدی، پیئنگ گیسٹ، بازی، جیول تھیف، سی آئی ڈی، جانی میرا نام، امیر غریب، ہرے راما ہرے کرشنا، منزل، بمبئی دا بابو، ٹیکسی ڈرائیور، اسيں دونے، جدو‏ں پیار کسی تو‏ں ہُندا اے، اصلی نقلی، تیرے گھر دے سامنے، بنارسی بابو، تیرے میرے سپنے، شریف بدمعاش، دیس پردیس، سوامی دادا، اسيں نوجواں، اول نمبر، شامل نيں ۔
• احمد راہی  : پیدائش 13 نومبر 1923ء، پنجابی شاعر، فلمی کہانی نویس تے نغمہ نگار، پاکستان د‏‏ی پنجابی فلماں وچ اپنی خدمات داں، بطور کہانی نویس انہاں د‏‏ی یادگار فلماں وچ مرزا جٹ، ہیر رانجھا، ناجو، گُڈو، اُچّا شملہ جٹ دا مشہور اے اس دے علاوہ فلم شہری بابو، ماہی مُنڈا، یکے والی، چھومنتر، الہ دین دا بیٹا، مٹی دیاں مورتاں، باجی، سسی پناں تے بازارِ حسن نامی فلماں دے گیت لکھے۔
• کانتاراؤ (تڈیپلی لکشمی کاندا راؤ ): پیدائش 16 نومبر 1923ء، تیلگو فلماں دے اداکار ،جنہاں نے چند کنڑا تے ہندی فلماں وچ وی کم کيتا ا‏‏ے۔ کئی تیلگو مذہبی فلماں وچ نارد رشی دا کردار ادا کيتا۔ تیلگو فلماں وچ یوگیندھر، کالی، وکرم، وجِتیا، رام رابرٹ رحیم، موگرومونگالو، نَجام، شنکر دادا زندہ باد جدو‏ں کہ ہندی فلماں وچ الکھ نرنجن، تاں ہی رام تاں ہی کرشنا، ہرے کرشنا، سیندا سیمبر تے پیار دا سیندورشامل ني‏‏‏‏ں۔
• سلیل چوہدری  : پیدائش 19 نومبر 1923ء، ہندی فلماں دے معروف موسیقار، انہاں یادگار ہندی فلماں وچ دو بیگھا زمین، مدھمدی، آنند، چھوٹی سی با ت، مسافر، کابلی والا، ہاف ٹکٹ، انوکھا ملن مشہور ا‏‏ے۔ انہاں نے بنگالی، تمل تے ملیالم فلماں وچ وی موسیقی دی۔ انہاں دے مقبول گیتاں وچ ’اِنّا نہ میرے تو‏ں تاں پیار بڑھا‘، ’زندگی خواب اے ‘،’گھڑی گھڑی میرا دل دھڑکے ‘،’آجا رے پردیسی‘،’نہ جانے کیو‏ں ہُندا اے ایہ زندگی دے ساتھ‘،’چڑھ گیا پاپی بچھوا‘،’جیا لاگے نا‘،’جاگو موہن پیارے ‘،’سہانا سفر تے ایہ موسم حساں ‘،’کدرے دور جدو‏ں دن ڈھل جائے ‘، ’زندگی کِداں د‏ی اے پہیلی‘، وغیرہ شامل ني‏‏‏‏ں۔
• وی دے مورتی (وینکٹ رام پنڈت کرشنا مورتی): پیدائش 26 نومبر 1923ء، ہندی فلماں دے سینماٹوگرافر تے کیمرا مین، جنہاں نے گرودت د‏‏ی مقبول فلماں پیاسا، صاحب بی بی تے غلام، کاغذ دے پھُل، آر پار، مسٹر اینڈ مسز 55، سمیت سی آئی ڈی، ضدی، شکار، تسيں تو‏ں چنگا کون اے، جگنو وارنٹ، بارود، آزاد، رضیہ سلطان، ناستک، جاگیر تے دیدار نامی مقبول فلماں نو‏‏ں کیمرے وچ قید کيتا ۔
• راجہ ٹھاکر : پیدائش 26 نومبر 1923ء، مراٹھی تے ہندی فلماں دے ہدایتکار۔ نیشنل ایوارڈ یافتہ مراٹھی فلم رنگلیہ راتری آشیہ، ایکتی، وچ تلاس تجھیا آنگنی، ممبئی چا جوائی سمیت گھارکل، جوائی ویکٹ گھینے آا‏‏ے۔، باجی راؤ چا بیٹا مقبول نيں، انہاں نے صرف دو ہندی فلماں زخمی اور رئیس زادہ بنائی۔

ہور

بھارتی فلمی صنعت وچ وفات

جے ایف مدن (1857ء تا 1923ء)

• جمشیدجی فریمجی میڈن (جے ایف میڈن): وفات28 جون 1923ء، خاموش فلماں دے ہدایت کار و فلمساز۔ 1919 وچ مدن تھیٹر ز قائم کيتا، جس دے تحت بلوا منگل، مہابھارت، نل دمیندی، دھروُا چریتر، پتی بھکتیاور نورجہا‏‏ں ورگی یادگار فلماں بناواں۔
• سوکمار رائے : وفات 10 ستمبر 1923ء، بنگالی شاعر، کہانی نویس تے تھیٹر ڈراما نگار۔ معروف فلمساز ستیہ جیت رائے دے والد تے مصف اپیندر کشور رائے چودھری دے بیٹے۔ بچےآں د‏‏ی کہانیا ں تے نظماں دے لئی مقبول سن، انہاں د‏‏ی کئی کہانیاں نو‏‏ں تھیٹر وچ پیش کيتا گیا

مقبول فلماں

نورجہا‏‏ں

• نور جتھ‏ے مغلیہ تریخ اُتے برصغیر د‏‏ی پہلی فلم سی۔ میڈن تھیٹر دے زیر اہتمام بنی ایہ فلم مغل سلطنت دے شہنشاہ جہانگیر تے ملکہ نور جتھ‏ے د‏‏ی داستان اُتے مبنی سی۔ فلم دے ہدایت کار جے جے مدن، سن، ایہ فلم 1923ء د‏‏ی مقبول فلماں وچو‏ں اک سی۔ فلم دے اداکاراں وچ پیشینس کوپر (نورجہا‏‏ں)، البرٹینا، منچیرشا چاپگر، چارلس کریڈ (شیر افگن)، دادی بھائی سرکاری (اکبر) تے عزرا میر شامل سن ۔

ساوتری ستیہ وان

• ساوتری ستیہ وان، میڈن تھیٹر (ہندوستان ) تے سہور (روم ) د‏‏ی مشترکہ پروڈکشن فلم سی۔ فلم دے ہدایت کار گیورگیو مانینی سن ۔ فلم دے تقریبا ً تمام اداکار اطالوی سن جنہاں وچ رینا ڈی لیگورو، اینجلو فیراری، جیانا ٹریبلی گونزالیس، بروٹو کیسٹلانی، لیائے ڈیانے شامل ني‏‏‏‏ں۔ فلم د‏‏ی بیشتر شوٹنگ روم وچ ہوئی۔ فلم د‏‏ی کہانی مہابھارت دے باب ون پروا (جنگل دے باب) تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ اس کہانی اُتے 1914ء وچ ستیہ وان ساوتری دے ناں تو‏ں فلم بنائی جاچک‏ی سی۔ ایہ اک خاموش فلم سی لیکن فلم دے دوران پس پردہ صداکاراں نے اپنے آواز وچ کہانی سنائی۔ اطالوی صداکار ماہر لسانیات اے ڈی گوبرجیٹس تے گجرا‏تی صداکار پارسی تھیٹر دے ڈراما نگار نانابھائی رانینا سن ۔ فلم د‏‏ی کہانی وچ مہاراجا اشو پتی د‏‏ی اک بیٹی راجکماری ساوتری (رینا ڈی لیگورو)اک لکڑ ہارے ستیہ وان ( اینجلو فیراری)پر فریفتہ ہوجاندی اے تے اس نال شادی کرلیندی ا‏‏ے۔ لیکن اک سال بعد ہی موت دا دیوت‏ا یمراج (جیانا ٹریبلی گونزالیس)ستیہ وان د‏‏ی روح قبض کرلیندا ا‏‏ے۔ ساوتری یمراج دا دے پِچھے پِچھے موت د‏‏ی گھاٹیاں تک چلی آندی اے اوراس تو‏ں اپنے شوہر د‏‏ی زندگی واپس لے آندی۔ معاصر اطالوی نقاداں نے اسنو‏ں قرون وسطی د‏‏ی لوک داستان تے لف لیلوی کہانیاں تو‏ں تشبیہ دی۔ اس فلم د‏‏ی اٹلی دے سب تو‏ں زیادہ 'بے باک ' فلم دے طور اُتے تشہیر کيتی گئی ، کیونجے سینسر نو‏‏ں مطمئن کرنے دے لئی کچھ عریانیت تے ہور 'شہوانی، شہوت انگیز' مناظر د‏‏ی بار بار ترمیم د‏‏ی کئی۔ جس وجہ تو‏ں ایہ فلم کافی تاخیر تو‏ں سینما تک تک پہنچی ۔

دتی کیٹاکسٹ آف کل ارنی

دی کیٹاکسٹ آف کل ارنی (1923) فلم

• دی کیٹاکسٹ آف کل ارنی، 1923 ء وچ ریلیز ہونے والی اک مسیحی مشنری فلم سی۔ جسنو‏ں اک آئرش پادری سیمس گیون ڈفی نے بنایا، اس فلم دے ہدایت کار آر ایس پرکاش سن، فلم دے اداکاراں وچ سیمس گیون ڈفی، بروس گورڈن تے ہور شامل سن ۔ اس فلم وچ ستیہ منگلم نامی اک پنڈ وچ اک اچھوت گھر نال تعلق رکھنے والے رام د‏‏ی کہانی بیان کيتی گئی سی جسنو‏ں اچھوت ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں پنڈتاں تے معاشرے د‏‏ی جانب تو‏ں ناروا سلوک ملدا اے تے اوہ چور بن جاندا ا‏‏ے۔ اک کیتھولک پادری دے تعاون تو‏ں اوہ مسیحیت قبول کرلیندا اے تے اس د‏ی زندگی تے معاشرے وچ مقام بہتر ہونے لگدا ا‏‏ے۔ ایہ اک کیتھولک پروپیگنڈا فلم سی جس دا مقصد مسیحی مشنری نو‏‏ں فروغ دینا سی۔

سنہگڑھ

سنہگڑھ 1923ء وچ ریلیز ہونے والی ہندوستان د‏‏ی پہلی مکمل فیچر تاریخی تے جنگی فلم سی، جسنو‏ں مہاراشٹر اسٹوڈیو نے تخلیق کيتا۔ فلم د‏‏ی کہانی مراٹھی ادیب ہری نارائن آپٹے دے کلاسک ناول 'گڑھ آلا پن سنہا گیلا'،(مراٹھی: गढ़ आला पण सिंह गेला ؛ ترجمہ: قلعہ مل گیا لیکن شیر چلا گیا) تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ ایہ 17 ويں صدی عیسوی دے مراٹھا سلطنت دے جنگجو راجا چھتراپتی شیواجی بھوسلے (بابو راؤ پینٹر) دے دوست تے جرنیل، مراٹھا دے قومی ہیرو تاناجی مالوسرے (بالاصاحب یادو) د‏‏ی جنگی زندگی وچ اک مشہور واقعہ اے، تانا جی مالوسرے د‏‏ی بیٹی د‏‏ی شادی سی، لیکن اس رات تانا جی مالوسرے اپنے راجا شیواجی د‏‏ی خواش نو‏‏ں ترجیح دیندے ہوئے کونڈھانا قلعہ سنہگڑھ یا سنہاگڑھ (موجودہ سنگھ گڑھ پونے، بھارت) فتح کرنے چلے گئے۔ تانا جی اپنے پالتو جانور گوہ تے رسی دا استعمال کردے ہوئے سنہگڑھ د‏‏ی دیوار اُتے چڑھ کر قلعہ اُتے حملہ کيتا،سنہاگڑھ د‏‏ی جنگ وچ قلعہ تاں فتح ہوئے گیا لیکن تانا جی مالوسرے مارے گئے۔ انہاں د‏‏ی موت اُتے شیواجی نے کہیا سی 'گڑھ آلا پن سنہاگیلا' یعنی قلعہ تاں جِتیا لیکن مگر شیر چلا۔ ۔

کرشنا ستیہ بھاما

فلم د‏‏ی کہانی وشنو پُران تے بھگوت پُران وچ شری کرشن دے قصہ تو‏ں ماخوذ اے، مہابھارت عہد وچ مگدھ دے راجا جراسندھ تو‏ں بچنے دے لئی شری کرشن جی سمندر دے درمیان دوارکاسلطنت وچ روپوش ہوئے گئے سن، اس سلطنت دے ستراجیت نو‏‏ں سیمنتک منی (اک پارس پتھر ) ملا، شری کرشن نے اس پتھر نو‏‏ں پانے د‏‏ی خواہش ظاہر کیت‏‏ی مگر ستراجیت نے اسنو‏ں اپنے بھائی پرسینجیت کودے دتا، پرسینجیت منی لے ک‏ے شکار نو‏‏ں گیا تاں اک شیر نے اسنو‏ں مار ڈالیا تے ریچھ دے راجا جامونت نے شیر نو‏‏ں مار دے اوہ منی حاصل کرلئی، ادھر جدو‏ں پرسینجیت واپس نہ لُٹیا تاں ستراجیت نے کرشن اُتے شک کيتا، پرسینجیت د‏‏ی تلاش شروع ہوئی تاں اس د‏ی لاش شیر دے پنجاں تو‏ں گھائل تے شیر د‏‏ی لاش جامونت دے ٖغار دے نیڑے ملی، جامونت تے شری کرشن دے درمیان 28 دن جنگ رہی آخر جامونت نے ہار مان کر سیمنتک منی واپس کردتی۔ شری کرشن سیمنتک منی لے ک‏ے واپس دوارکا پہنچے تاں ستراجیت اپنے رویے اُتے شرمندہ ہويا تے اپنی بیٹی ستیہ بھاما د‏‏ی شادی شری کرشن تو‏ں کردتی۔

1923ء د‏‏ی فلماں

بلحاظ حروف تہجی (ا - ذ)

تریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1923ء	اشوآتما	گوندی رام،بابو راؤ داتر، دادا پینڈتو‏ں، مادھو مالوسرے،	دادا صاحب پھالکے	تاریخی/سوانح	بعنوان: وانڈیرنگ سول (ترجمہ: آوارہ روحاں )
1923ء	اندرکماری	،،،	،،،	تاریخی/سوانح	اسٹار فلم کمپنی دے تحت
1923ء	انڈین نیشنل کانگریس : 37 تھ سیشن ایٹ گایا	،،،،	دادا صاحب پھالکے	ڈوکیومنٹری
1923ء	ببھرو واہن	سکھا رام یادو، بابو راؤ داتر، دادا پینڈسے	دادا صاحب پھالکے	مذہبی/دیومالا	مہابھارت وچ ارجنہاں دا بیٹا، منی پور دا راجکمار ببھروُ واہن د‏‏ی کہانی
1923ء	بدھا دیو	انّا سالونکے، بابو راؤ داتر	دادا صاحب پھالکے	تاریخی/سوانح	گوتم بدھ دے متعلق
1923ء	برڈ آئی ویو آف بودھ گایا	،،،،	دادا صاحب پھالکے	ڈوکیومنٹری	گوتم بدھ کيت‏ی جائے پیدائش بودھ گایا دا فضائی منظر
1923ء	بندیر پران (دی سول آف سلیوز)	جگل بوس، اہیندرا چوہدری، جیوتش مشرا،ہیماچندر مکھرجی، گوکل ناتھ، سدھیر، ایڈلے ولسن وریتھ	ہیماچندر مکھرجی	سماجی/ ڈراما
1923ء	بھکت سدھانوا	،،،	،،،	تاریخی/سوانح	اسٹار فلم کمپنی دے تحت
1923ء	بھکت گورا کُمبھار	،،،	دادا صاحب پھالکے	تاریخی/سوانح	مہاراشٹر دے اک سنت گبورا کُمبھارکے متعلق
1923ء	بھکت نندن	،،،	آر ایس پرکاش	مذہبی
6 جنوری 1923ء	بیماندا (بجوئے بسنت)	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	سماجی/ ڈراما	بنگالی فلم بِیماندا، لغوی معنی سوتیلی ماں۔
1923ء	جراسندھ ودھ	بی پوار، بابو راؤ داتر، گھنشیام سنگھ	دادا صاحب پھالکے	مذہبی/دیومالا	مہابھارت دا کردار، مگدھ دا راجا جراسندھ، جسنو‏ں بھیم نے قتل کيتا۔
1923ء	چمپاراج ہادو	،،،	نانو بھائی بی ڈیسائی	مذہبی/تاریخی	میواڑ دے مہاراجا کرن سنگھ دے عہد وچ بُوندی دے راجا چمپاراج تے اس د‏ی بیوی ستی سونے د‏‏ی کہانی
1923ء	چندا منی	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	سماجی/ مزاحیہ
1923ء	چندرگپت	،،،	اسٹار فلم کمپنی	تاریخی/سوانح	ہندوستان د‏‏ی موریا سلطنت دا بانی چندر گپت موریاکی سوانح
1923ء	درواسا شراپ	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/ دیومالا	راماین تے مہابھارت وچ مذکور قدیم ہندو رشی جنہاں اپنے جلالی مزاج د‏‏ی وجہ تو‏ں رام د‏‏ی سلطنت ایودھیا، مہابھارت دے پانڈو تے شکنتلا نو‏‏ں شراپ (بددعا) دی۔
25 اکتوبر 1923ء	دی کیٹاکسٹ آف کل ارنی (کل ارنی پنڈ دا مدرس)	تھامس گیون ڈفی، بروس گورڈن	آر ایس پرکاش	مشنری

بلحاظ حروف تہجی (ر -ف)

تریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1923ء	راجہ ميوردھوج	،،،	اسٹار فلم کمپنی	مذہبی/دیومالا	مہابھارت وچ اک راجاميوردھوج، شری کرشن د‏‏ی تعلیمات تو‏ں متاثر ہوک‏ے راج پاٹ چھڈ ک‏‏ے سنت بن گئے
1923ء	رام ماروندی یدھ	بابو راؤ داتر، سکھا رام یادو،	دادا صاحب پھالکے	مذہبی/دیومالا	نارد، شیو، پاروت‏‏‏ی تے گنیش دے اک قصہ اُتے مبنی
نومبر 1923ء	ساوتری ستیہ وان (ساوتری)	رینا ڈی لیگورو، اینجلو فیراری، جیانا ٹریبلی گونزالیس، بروٹو کیسٹلانی، لیائے ڈیانے	گیورگیو مانینی	مذہبی/دیومالا	1914ء د‏‏ی ہندی فلم ستیہ وان ساوتری دا ریمیک، بھارت تے اٹلی د‏‏ی مشترکہ پروڈکشن۔
1923ء	ستی سمنتنی	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	مذہبی/ سماجی
1923ء	ستی نرمدا	،،،	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	شیو د‏‏ی بھگت نرمدا، جس تو‏ں دریائے نرمدا منسوب اے
1923ء	ستی نو شراپ (ستی د‏‏ی بدعا)	،،،	منی لال جوشی	مذہبی/دیومالا
1923ء	ستی ویرماندا	،،،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی/سوانح	مراٹھا سلطنت دے بانی شیواجی د‏‏ی ماں ستی ویرماندا جیجا بائی شاہ جی بھونسلے د‏‏ی داستان
1923ء	سنہگڑھ	بالا صاحب یادو، کملا دیوی، مس نلنی، بابو راؤ پینٹر، وی شاندا رام، زنزرو پوار، کیشو راؤ دھایبر، ڈی سرپٹ دار، دے پی بھوے، جی آر منے	بابو راؤ پینٹر	ڈراما/جنگی/تاریخی	برصغیر د‏‏ی پہلی جنگی فلم
1923ء	شری بال کرشنا	کانجی بھائی راٹھور	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	کرشن دے بچپن دے متعلق
1923ء	شری کرشنا بھکت پیپاجی	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/تاریخی	14واں صدی وچ گجرات د‏‏ی راجپوت ریاست گگرون گڑھ دے راجا پیپا جی جو بھکتی آندولن دے سرکردہ سنتاں وچو‏ں سن ۔
1923ء	شکدیو	کانجی بھائی راٹھور	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	مہابھارت عہد دے مشہور رشی منی تے ویدویاس دے بیٹے شُکدیو
1923ء	شیطان پجاری	،،،	پنجاب فلمز	ڈراما/ ہارر	برصغیر د‏‏ی پہلی پنجابی تے پہلی ڈراؤنی فلم

بلحاظ حروف تہجی (ق - ے)

تریخ	فلم	اداکار	ہدایتکار	موضوع	تبصرہ
1923ء	لائف آف لارڈ بدھا	،،،	مدن تھیٹر ز	مذہبی/سوانح	گوتم بدھ د‏‏ی سوانح
1923ء	کرشنا ارجن یدھ	،،،	اسٹار فلمز	مذہبی/ دیومالا	مہابھارت د‏‏ی جنگ اُتے مبنی
1923ء	کرشنا ستیہ بھاما سیمنتک منی	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/دیومالا	شری کرشن، ستیہ بھاما تے سیمنتک منی (پارس پتھر) د‏‏ی داستان
1923ء	کرما دیوی (ڈیسٹنی: قسمت)	،،،	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	گیارہويں صدی وچ جھانسی د‏‏ی کرمابائی د‏‏ی کہانی،
1923ء	کلیچا نارد	سکھا رام یادو، بابو راؤ داتر،	شنڈے	مذہبی/دیومالا	ہندو دیومالا وچ رشی مُنی نارد جنال جنگ کرانے والا (مراٹھی لفظ:کلیچا कळीचा) وی کہیا جاندا اے
1923ء	کنیا وکریا (بیٹی د‏‏ی فروخت)	بابو راؤ داتر، کرشنا چوہان	وی ایس نرنتر	سماجی/ ڈراما
1923ء	کھوکھا بابو	چترنجن گوسوامی، نریش مترا، ناگیندر بالا،	چترنجن گوسوامی	مزاحیہ/بنگالی
1923ء	کیرات ارجن	،،،	منی لال جوشی	مذہبی/دیومالا	کیرات ارجن(ہندی: किरातार्जुनीयम्) ستويں صدی عیسوی دے شاعر بھاروی د‏‏ی لکھی رزمیہ داستان اے، جس وچ مہابھارت دے عہد وچ کیرات واشی شیو تے ارجن دے درمیان جنگ نو‏‏ں بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔
1923ء	گایتری مہاتمیہ / وینو کمار	،،،	اسٹار فلم کمپنی	تاریخی/سوانح	(ترجمہ: گایتری د‏‏ی عظمت )
1923ء	گرو درون اچاریہ	دادا پینڈتو‏ں، بابو راؤ داتر، چاروُ بائی	دادا صاحب پھالکے	مذہبی/دیومالا	مہابھارت وچ پانڈؤاں دے گرو
1923ء	گرو مچھیندر ناتھ استری راج	،،،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی/سوانح	دسويں صدی عیسوی دے یوگی گرو مچھیندر ناتھ (گرو متسیندر ناتھ)، یوگا تو‏ں 84 بانی یوگیاں وچو‏ں اک
1923ء	گورا کُمبھار	بھونسلے، بابو راؤ داتر	جی وی سانے	تاریخی/سوانح	مہاراشٹر دے اک سنت گبورا کُمبھار Gora Kumbharکے متعلق
1923ء	گوسوامی تلسی داس	کانجی بھائی راٹھور	کانجی بھائی راٹھور	تاریخی/سوانح	تلسی داس دے متعلق
17 مارچ 1923ء	ماتری سنیہا	اکشے بابو، امر چوہدری، پیشینس کوپر، مس کمود، تلسی لہری، ایڈون مئیر، نرادا سندری، پربھا دیوی، سشیلا سندری، آشا لدا ویب گاؤنکر	جیوتش بینرجی	سماجی/ ڈراما	بنگالی فلم ماتری سنیہایعنی ماں دے ایثار د‏‏ی کہانی۔
18 جنوری 1923ء	مان بھنجن	نریش مترا، تنکورے چکرورتی، اندو مکھرجی، سونا دیوی، نیلمارانی، تلسی بینرجی،درگاداس بینرجی،	نریش مترا	سماجی/ ڈراما	رابندرناتھ ٹیگور د‏‏ی کہانی en:Maanbhanjan اُتے مبنی، اک عورت د‏‏ی کہانی جس دا شوہر اک تھیٹر ایکٹریس اُتے فریفتہ ہُندا اے، اپنے شوہر د‏‏ی توجہ پانے دے لئی اوہ وی تھیٹر د‏‏ی اداکارہ بن جاندی ا‏‏ے۔
1923ء	ماہی راون	،،،	آر نٹراج مدلیار	مذہبی/دیومالا	راماینکی کہانی
1923ء	متسیا وراہا اوتار	،،،	اسٹار فلم کمپنی	مذہبی/دیومالا	وشنو دے دو اوتار متسیا (مچھلی) تے وراہا (جنگلی سور) د‏‏ی داستان
1923ء	منال دیوی	کانجی بھائی راٹھور	کانجی بھائی راٹھور	تاریخی/سوانح	گجرات د‏‏ی مہارانی مایانللا منال دیوی
1923ء	مہا نندا	بی پوار، بابو راؤ داتر، دادا پینڈتو‏ں،	دادا صاحب پھالکے	مذہبی/دیومالا	ہندو دیومالا وچ شیو د‏‏ی اک بھکت ستی مہا ننداکے متعلق
1923ء	میرج ٹانک	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	سماجی/ مزاحیہ
19 مئی 1923ء	نورجہا‏‏ں	پیشینس کوپر، البرٹینا، منچیرشا چاپگر، چارلس کریڈ، عزرا میر، دادی بھائی سرکاری	جے جے مدن	تاریخی	مغل شہنشاہ جہانگیر د‏‏ی ملکہ نورجہا‏‏ں اُتے بنی پہلی فلم
1923ء	واتسلا ہرن	،،،	بابو راؤ پینٹر	مذہبی/دیومالا	1921ء د‏‏ی فلم سریکھا ہرن دا ری میک
1923ء	والی سوگریو	،،،	اسٹار فلمز	مذہبی/دیومالا	راماین دے دو کردار، کشکندھا دا راجا والی جسنو‏ں رام نے قتل کيتا تے والی دا بھائی سُوگریو جس نے لنکا ڈھانے وچ رام دا نال دتا ۔
1923ء	وامن اوتار بالی راجا	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/دیومالا	وشنو دے اوتار وامن نامی بونے د‏‏ی داستان
1923ء	وجے اینڈ بسنت	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	سماجی/ مزاحیہ
1923ء	ورت اسور ودھ	،،،	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	ویداں دے عہد وچ اسُور قبیلے دا سپ نما راکھشس ورت ،جسنو‏ں اندر نے ہلاک کيتا، اس دا ذکر راماین وچ وی اے
1923ء	ونراج چاوڈو	،،،	شری ناتھ پٹناکر	تاریخی/سوانح
1923ء	ویپینڈو جنک	،،،	شری ناتھ پٹناکر	مذہبی/دیومالا	راماین وچ ویدیہا (میتھلی سلطنت) دے راجا، سیندا دے والد جنک د‏‏ی کہانی
1923ء	ویر بھیم سین	،،،	کانجی بھائی راٹھور	مذہبی/دیومالا	مہابھارت وچ پانڈو دا بیٹا تے ارجنہاں دا بھائی بھیم د‏‏ی کہانی
1923ء	ییاندی	،،،	دھیریندر ناتھ گنگولی	مذہبی/ دیومالا	قدیم ہندو دیومالا وچ راجا ییاندی د‏‏ی کہانی

ہور ویکھو

بالی ووڈ فلماں د‏‏ی فہرستاں

حوالے

باہرلے جوڑ