۲۰۱۵ گرو گرنتھ صاحب جی دی بے ادبی دا تنازع

۲۰۱۵ وچگرو گرنتھ صاحب جی دیبے ادبی (گرو گرنتھ صاحب دی اپوترتا)، سکھاں دے گرو گرو گرنتھصاحب دی بے عزتی دیاں واقعے دی اکّ لڑی اے اتے اکتوبر ۲۰۱۵ وچ پنجاب، بھارت وچ ہوئے کئیاں خلاف کارکردگی اتے روس مظاہرے دی اکّ لڑی دا حوالہ اے۔ برگاڑی، فریدکوٹ ضلعے وچ بے ادبیدی پہلی حادثہ دسی جاندیہے، جتھے ۱۲ اکتوبر نوں پوتر گرو صاحب دے ۱۱۰ انگ پھٹے ہوئےملے سن۔ سویرے ۱۴ اکتوبر دی سویر نوں، پولیسنے اکّ بے گناہ ہتھیاربند حملے دوران دو سکھ مظاہرین دی گولی مار کے قتل کر دتی جدوں کہ سکھ امنپورن خلاف وچ بیٹھے ہوئے سن۔ ایہناں واقعے نوں یو۔کے۔، امریکہ اتے کینیڈا وچ سدھے طور اُتے سکھ جتھیبندیاںولوں نندا کیتی گئی سی۔ ۲۰ نومبر نوں، پنجاب کیبنٹ نے دھرم اپوترتادی سزا نوں تن سالاں دی قید توں عمر قید وچ ودھاؤن دا تجویز کیتا۔ ایہہ بلّ ۲۲ مارچ ۲۰۱۶ نوں پاس کیتا گیا۔

واقعے

شروعاتی واقعے

۱ جون ۲۰۱۵ دی دوپہر نوں سری گرو گرنتھ صاحب، سکھ دھرم گرو، نوں فریدکوٹ ضلعے، پنجاب دے برججواہر سنگھ والا ناں دے اکّ پنڈ وچ گردوارے توں لیاندا گیا۔ ۵ جون نوں، بلجیت سنگھ دادووال سمیت کئی سکھ لیڈراں نے قصورواراں نوں لبھن لئی پولیس نوں الٹی میٹم دتا۔ ۱۱ جون نوں وکھ وکھ سکھ مذہبی ادارہ دے میمبراں نے پنڈ وچ پولیس دےناکام رہن دا الزام لگاؤندے ہوئے خلاف کارکردگی کیتا۔ اوہناں نے مقامی پولیس تھانے دے گھیراؤ (گھیرا) کرن دی کوشش کیتی۔ اس نوں روکن لئی اکّ وڈی پولیس دی اکائی تعینات کیتی گئی سی۔

۱۲ اکتوبر ۲۰۱۵ دی سویر نوں، فریدکوٹ ضلعے دے برگاڑی دے گردوارے دے ساہمنے گرو گرنتھ صاحب دے ۱۱۰ توں ودھ پنیاں نوں زمین اُتے پھٹے ہوئے پایا گیا۔ پنڈ دے وسنیکاں اتے نیڑلے پنڈاں نے بند دا اعلان کر دتا۔ کجھ سکھ مذہبی ادارہ دے میمبراں نے شہر وچ پہنچے اتے شام نوں ٹٹے ہوئے پنیاں نوں لے کے روس مارچ کیتا گیا۔ نیڑلے کوٹکپورا وچ، مظاہرین نے اکّ مکھ ہائیویء چونک نوں روک دتا۔ ہنسا روکن لئی وڈی گنتی وچ پولیس اہلکار تعینات کیتے گئے سن۔ مظاہرین نے مقامی پولیس مکھیاں توں منگاں دے باو جود، ہائیویء بند نوں چھڈنتوں انکار کر دتا اتے قصورواراں نوں گرفتار کرن دی منگ کیتی۔

ہور واقعے اتے روس

۱۳ توں ۱۶ اکتوبر ۲۰۱۵ دے وچکار، پنجاب وچ وکھ-وکھ تھاںاں توں بے ادبی ہون دیاں کئی ہور واقعے دی رپورٹ ملی اے۔ گرو گرنتھ صاحب دے ۳۵ انگفروزپور ضلعے دے مشریوالا پنڈ وچ پھٹے ہوئے پائےگئے سن۔ جدوں شرومنی گردوارہ پربندھک کمیٹی (ایس۔جی۔پی۔سی۔) دا اکّ ممبر پنڈ نوں ویکھن گیا تاں اوہنوںپنڈ دے لوکاں پنڈ وچوبرخاست کر دتا۔ جدوں اسنے اکّ موٹرسائیکل راہیںبچن دی کوشش کیتی تاں پنڈ دے لوکاں نے موٹرسائیکل نوں اگّ لا دتی۔ استوں علاوہترن تارن ضلعے دے باٹھپنڈ وچ گرو گرنتھ صاحب دے ۳۹ انگ پھٹے ہوئے ملے۔ دو دن بعد، اکّ روسمارچ دے دوران پنڈ دے اکّ پردرشنکاریدی دل دے دورےدے کارن موت ہو گئی۔ فریدکوٹ دے کوہریاںپنڈ وچ گرو گرنتھ صاحب دے ۷۴۵ انگاںاپر۳ انچ دے کٹّ پائے گئےسی۔ پنڈ والیاں نے اکّ شکایت دائر کیتی اتے اس مدعے نوں اٹھاؤندا فیصلہ کیتا۔مکتسر ضلعے دے سرائے ناغہ پنڈ وچ، پنج گرنتھ دی اکّ کاپی (گرو گرنتھ صاحب توں چنیاں آئتاں والا اکّ چھوٹا گرنتھ)، دے انگاں نوں پھٹیاہویا پایا گیا سی۔ نوانشہر دےگدانی پنڈوچ، تن سروپاں نوں ساڑ دتا گیا۔ پولیس اسکھیتر وچ امن قائم رکھن وچ کامیاب رہی۔ مکتسر دے پنڈ کوٹلی ابلو پنڈ وچ اکّ گردوارہ وچ اگّ لگ گئیاتے گرو گرنتھ صاحب دی بیڑ سڑ کے سواہ ہوگئی۔ سنگرور ضلعے دے کوہڑھیاںپنڈ وچ، گرو گرنتھ صاحب دے کجھ انگاں نوں پھٹیا پایاگیا۔

۱۳ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں موگا ضلعے دے بٹر کلاں پنڈ وچ مظاہرین دیپولیس نال ٹکر ہوئی۔ دس پولیس اہلکار زخمی ہو گئے سن، جیہناں وچوں اکّ نوں ریڑھ دی ہڈی دی سٹّ لگی۔ ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، قریب ۶۰۰۰ مظاہرین نے کوٹکپورا وچ اکٹھے ہوئے اتے کاروائی دی منگ کرن لئی امنپوروک ڈھنگ نالخلاف کیتا۔ سویر دے گھنٹیاں وچ بھیڑ نوں کھنڈاؤن لئی پولیس نے پانی دیاںتوپاں اتے لاٹھیچارج ورتنا شروع کر دتا۔ اوہناں نے بھیڑ اُتے کجھ فائرکڈھے۔ پھائرنگ وچ دو مظاہرین دی موت ہو گئی۔ جھڑپاں وچ ہور ۵۰ لوک زخمی ہوئے، جیہناں وچ ۲۴ پلسیئے شامل سن۔ بٹھنڈہ دے انسپیکٹر جنرل جتندر جین وی زخمی ہوئے سن۔ پولیس نے کیہا کہ اوہناں نے سوے-رکھیا وچ ایہہ کم کیتا۔ گروہ دے دو آگوآںنوں گرفتار کر لیا گیا اتے ۵۰۰ مظاہرین نوں حراست وچ لے لیا گیا۔ فریدکوٹ پولیس دے سینئر سپریڈینٹ ایس۔ایس۔مان نے کیہا کہ کجھ پردرشنکاری تکھے ہتھیار اتے ڈنڈیاںنال ہتھیاربند سن۔ پردرشنکاریاںنے ۱۰ واہناں نوں وی تباہ کر دتا، جیہناں وچوں ۵ پولیس دے سن۔

۱۵ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، پنجاب سرکار نے بے عزتی دی پہلی حادثہ دی جانچ لئی اکّ جڈیشیئل کمیشن دا قیام کیتا جس دا مکھی پنجاب اتے ہریانہ ہائی کورٹ دے سابقہ ججّ، زورا سنگھ نوں بنایا گیا۔

۱۶ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، پنجاب دے ڈپٹی وزیر اعلیٰ سکھبیر سنگھ بادل نے گرفتار کیتے مظاہرین خلاف الزام واپس لین دا حکم دتا۔ اس نے کیہا کہ اوہ اس طریقے نال کم کرن لئی اکسائے گئے سن۔ اوہناں نے قصورواراں بارے کسے وی طرحاں دی جانکاری دین والے لئی ₹۱ کروڑ دا انعام دین دا اعلان وی کیتا۔ ۱۶ اکتوبر نوں، خلاف کارکردگی دے باو جود، اکال تخت نے ۲۴ ستمبر ۲۰۱۵ نوں ڈیرا سچا سودا دے لیڈر گرمیت رام رحیم سنگھ نوں معاف کر دتا۔ ۲۰۰۷ وچ اوہدے تے گرو گوبند سنگھ صاحب دے روپ وچ پہنے ہوئے بانے وچ سنگت دے سامھنے پیش ہون اُتے اس' اپر کفر ہون دا الزام لایا گیا سی۔ بعد وچ، پولیس نے بے ادبی دیاں واقعے وچ ڈیرا سچا سودا دے چیلیاں دا کردار نوں ردّ کر دتا۔

پنجاب دے مالوا کھیتر وچّروس کارکردگی ودھ پھیلیا۔ ۱۸ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں مظاہرین نے سویرے توں دوپہر تک ہریک ضلعے وچ ہر اکّ تھاں نوں روک دتا۔ مظاہرین نے کالے جھنڈے، پلاکراں، تلواراں اتے ڈنڈےدکھاؤندے دیکھیا گیا۔

گرفتاریاں

۱۹ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، جگدیپ سنگھ (عمر ۳۰)، اکّ گردوارے دےگرنتھی نوں امرتسر ضلعے دے نجاپراپنڈ توں گرفتار کیتا گیا سی۔ اسنے پولیس نوں بلایا اتے کیہا کہ تن آدمی رات نوں اپنے گردوارے وچ داخل ہوئے اتے پوتر گرو صاحب دے انگ پاڑ گئے۔ پر، پچھگچھّ اُتے اوہ منّ گیا کے اسنےجھوٹھ بولیا اے۔ ۱۹ اکتوبر نوں لدھیانہ دے گھوڈیوکھے پوتر گرنتھدی کتھت بے عزتی لئی ۵۳ سالا اکّ عورت بلوندر کور نوں گرفتار کیتا گیا سی۔ اس نے کتھت طور اُتے سویر وچ گردوارے وچ داخل ہو کے گرو گرنتھ صاحب دے انگاںدی بے ادبیکیتی سی۔ اسنے دو دہاکیاں لئی گردوارے وچ سیوا کیتی سی۔ بعد وچ بلوندر نے گرو گرنتھ صاحب دے انگاں نوں پاڑن دا الزام قبول کر لیا۔ سکندر سنگھ، اکّ سیوادار، اتے ثبوتاںنوں ختم کرن دا الزام لایا گیا سی۔

۲۰ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، مرکزی پیراملٹریفوجی بلاں دیاں ۱۰ کمپنیاں چار ضلعیا وچ تعینات کیتیاں گئیاں۔ ۲۰ اکتوبر نوں، بٹھنڈہ ضلعے دے گروسر مہراج وچ پوتر گرو دی اکّ ہور بے ادبی کیتی گئی سی۔ اسے دن، ترن تارن ضلعے دے ناگوکے وچ اکّ آدمی پوتر گرنتھ دی بے ادبی کرن دی کوشش وچ پنڈ دواراپھڑ لیا گیا سی۔ اس نوں کٹیا گیا اتے ستکار کمیٹی دے تن میمبراں نوں سونپیا گیا، جو اکّ وجیلینسگروپ سی اتے بعد وچملکیت سنگھ ناں دےانسان دیپچھان کیتی گئی، جوپولیس ولوں پھڑیانہیں گیا۔ اسے دن ڈپٹی وزیر اعلیٰ سکھبیر سنگھ بادل نے اعلان کیتا کہ نومبر وچ پنجاب وچ ہون والا عالمی کبڈی کپ ردّ کر دتا گیا اے۔ ۲۰ اکتوبر نوں گرفتاریاں دی اکّ لڑی ہوئی۔ اکّ گرنتھی جگدیش سنگھ اتے اسدی بیوی لکھوندر کور نوں جنڈیالا دے نجرپرا پنڈ توں گٹکا صاحباتے پوتھی نوں نقصان پہنچاؤن لئی گرفتار کیتا گیا سی۔

۲۰ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، پولیس نے دسیا کہ بارگاڑی وچ ہوئی بے ادبی وچ شکی کردار دے طور تے اوہناں نے دو بھرا رپندر سنگھ اتے جسوندر سنگھ نوں فریدکوٹ دے پنڈ پنجگرائیں توں گرفتار کیتا۔ پولیس نے ایہہ وی کیہا کہ اوہناں کول ٹیلیفون ٹرانسکرپٹس اےکہ اوہ آسٹریلیا اتے دبئی دے غیرملکی پربندھکاں توں پھنڈنگ اتے نردیش حاصل کردے سن۔ پر، ۲۲ اکتوبر نوں، دو کالر اپنی وضاحت دے نال اگے آئے۔ میلبرن، آسٹریلیا توں فون کرن والے سکھجیت سنگھ نے کیہا کہ اسنے پولیسنال ہوئے جھڑپاں وچ زخمی لوکاں لئی $ ۱۵۰ (لگبھگ ۷٬۴۰۰ روپئے) دی مدد کیتی سی۔ دبئی وچ ٹرکّ ڈرائیور ہردیپ سنگھ خالصہ نے کیہا کہ دبئی وچ اوہ اتے کجھ ہور سکھاں نے اکٹھیاں ہوئیاں لڑائیاں وچ ۴ لوکاں لئی {{مدرا}} - ایوگ رقم (مدد) اکتر کیتی سی۔ ₹ ۲۵٬۰۰۰ دی رقم رپندر سنگھ لئی سی۔

۲۵ اکتوبر نوں، گرو گرنتھ صاحب دے دو ہور بیڑ گھڑآل، آدم پور؉ وچ اپوتر ہوئیاں سن۔ پنڈ والیاںنے ۵۰ ورھیاں دےاک انسان اوتار سنگھ تارا اتے اس دے بھتیجے اجیت سنگھ اتے اپرادھ دا الزام لگایا۔ پولیس نے اوہناں نوں بچایا اتے اوہناں نوں گرفتار کر لیا۔ ۲۵ اکتوبر نوں سریش اروڑا نوں سمیدھ سنگھ سینی دی تھاں اُتے نویں ڈائریکٹر جنرل آف پولیس (ڈی۔جی۔پی۔) نامزد کیتا گیا۔

۱ نومبر نوں، ایہہ معاملہ مرکزی جانچ بیورو (سی۔بی۔آئی) نوں سونپیا گیا سی۔ اپ وزیر اعلیٰ نے کیہا کہ دوویںبھراواںرپندر سنگھ اتے جسوندر سنگھ نے پولیگراپھ ٹیسٹ پاس کرن توں انکار کر دتا سی۔ کئی سکھ جتھیبندیاں نے اوہناں دی رہائی دی منگ کیتی۔

۲ نومبر ۲۰۱۵ نوں، دو بھراواں، رپندر سنگھ اتے جسوندر سنگھ نوں پولیس حراست وچوں رہا کیتا گیا سی۔ اوہناں دعوہ کیتا کہ پولیس نے اوہناں نوں اپرادھ منن لئی مجبور کرن واسطے تشدد کیتا سی۔ اوہناں نے کیہا کہ اوہ اصل وچ ۱۷ اکتوبر نوں سویرے گرفتار کیتے گئے سن، پر اوہناں دی گرفتاری صرف ۲۰ اکتوبر نوں کیتی گئی سی۔ پولیس نے اوہناں نوں ٹارچرکرن دے دوشتوں انکار کر دتا۔

ردعمل

سیاسی ردعمل

۱۸ اکتوبر نوں، انڈین نیشنل کانگرس (راج سبھا) دے امریندر سنگھ نے وزیر اعلیٰ سکھبیر سنگھ بادل دے استعفے دی منگ کیتی اتے پنجاب وچ صدر راج لاگوُ کرن دی منگ کیتی۔ ۱۸ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، کانگرس دے اسمبلی ممبر رمنجیت سنگھ سکی نے روس کارکردگی وچ استعفٰی دے دتا۔ اس ویلے دے قریب، وکھ-وکھ لیڈراں نے ستادھاری پارٹی شرومنی اکالی دل (ایس۔اے۔ڈی) توں استعفٰی دے دتا۔ اوہناں وچ منگت رائے بنسل، راجندر سنگھ سدھو اتے جتھےدار؉ سکھدیو سنگھ بھور شامل سن۔ شرومنی گردوارہ پربندھک کمیٹی (ایس۔جی۔پی۔سی۔) دے کئی میمبراں نے خلاف وچ اپنے استعفے وی پیش کیتے، جیہناں نے سرکار اُتے پوتر گرنتھاں دی سرکھیا وچ ناکام رہن داالزام لایا۔

سکھ ڈائسپورا

۱۹ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں، لگبھگ ۱۰۰۰ کینیڈیئن سکھاں نے برطانوی کولمبیا وچ اکّ مومبتی دا جال وچھا کے پنجاب وچ گرو گرنتھ صاحب دااپمان اتے ناکام پولیس کاروائیاں دے خلاف کارکردگی کیتا سی۔ کینیڈیئن وزیر روب نکولسن نے کیہا کہ امنپورن مظاہرین خلاف میڈیا اکادمی اتے پولیس کاروائی ڈراؤنی سی۔ میٹنگ وچ الگوادی خالصتان تحریک دے کجھ چنہ نمائش کیتے گئے سن۔

۲۲ اکتوبر ۲۰۱۵ نوں پنجاب وچ واپریاں واقعے دا خلاف کرن لئی مرکزی لنڈن وچ بھارتی ہائی کمیشن وچ سکھ مظاہرین دے وڈےگروہ اکٹھے ہوئے سن۔ مظاہرین دا اکّ چھوٹا جیہا گروپ تشدد ول مڑیا اتے اکّ پولیس اہلکار زخمی ہو گیا۔ لگبھگ ۲۰ مظاہرین نوں گرفتار کر لیا گیا اتے اوہناں اُتے توہین دا الزام لگایا گیا۔ امریکہ وچ، امریکی سکھ کونسل (اے۔ایسّ۔سی)، نارتھ امریکن پنجابی ایسوسی ایشن (عین۔اے۔پی۔اے) اتے انڈین نیشنل اوورسیز کانگرس (آئی۔عین۔او۔سی) سمیت کئی سکھ ادارےآں نے مظاہرین دی بے عزتی اتے قتل دی نکھیدھی کیتی۔ اوہناں نے مرکزی اتے راج سرکاراں نوں اپیل کیتی کہ قصورواراں نوں سزا دتی جاوے۔

نتیجے

۲۰ نومبر ۲۰۱۵ نوں، پنجاب کیبنٹ نے انڈین پینل کوڈ دی دھارا ۲۹۵اے وچ اکّ سودھ نوں پروانگی دے دتی۔ نواں سیکشن ۲۹۵ اے۔اے۔ گرو گرنتھ صاحب دی بے ادبی لئی جیل وچ عمر قید دی ودھ توں ودھ عمر قید کردا ہویا ایہہ بلّ ۲۲ مارچ ۲۰۱۶ نوں پاس کیتا گیا۔ مخالف دھر کانگرس دے لیڈر چرنجیت سنگھ چنی نے تجویز کیتا اے کہ قانون نوں ہور دھرماں دے خلاف اشدھتا نوں وی شامل کرن لئی ودھایا جانا چاہیدا اے۔

حوالے