ہمالیائی لوݨ یا ہمالین سالٹ پتھری لوݨ ( ہیلائٹ ) اے جو پاکستان دے صوبہ پنجاب تو‏ں کثرت تو‏ں کڈیا جاندا ا‏‏ے۔ لوݨ، جو اکثر معدنیات د‏‏ی وجہ تو‏ں گلابی رنگ دا ہُندا اے، اس لوݨ وچ بنیادی طور اُتے سوڈیم کلورائیڈ اے لیکن اس وچ کیلشیم، آئرن، زنک، کرومیم، میگنیشیم تے سلفیٹ، معدنیات د‏‏ی موجودگی دا پتہ چلدا اے جو لوݨ د‏‏ی کچھ رگاں نو‏‏ں گلابی یا سرخی مائل رنگ دیندا ا‏‏ے۔ بنیادی طور اُتے ریفائنڈ ٹیبل لوݨ نو‏‏ں تبدیل کرنے دے لئی فوڈ ایڈیٹیو دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے لیکن اسنو‏ں کھانا پکانے تے کھانے د‏‏ی پیشکش، آرائشی لیمپ تے سپا ٹریٹمنٹ دے لئی وی استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مصنوعات نو‏‏ں اکثر غیر تائید شدہ دعوےآں دے نال فروغ دتا جاندا اے کہ اس دے صحت دے فائدے نيں ۔

ہمالیائی لوݨ (موٹے)
کھیوڑہ، پنجاب ، پاکستان دے نیڑے کھیوڑہ سالٹ مائن تو‏ں ہمالیائی لوݨ

ارضیات

سودھو
 
ہمالیائی لوݨ

ہمالیائی لوݨ نو‏‏ں سالٹ رینج دے پہاڑاں تو‏ں کڈیا جاندا اے، اک فولڈ اینڈ تھرسٹ بیلٹ دا جنوبی کنارہ جو پاکستان وچ ہمالیہ دے جنوب وچ سطح مرتفع پوٹھوہار دے تھلے واقع اے ۔ ہمالیائی لوݨ Ediacaran د‏‏ی اک موٹی تہہ تو‏ں سالٹ رینج فارمیشن دے ابتدائی کیمبرین evaporites تک آندا اے ۔ ایہ ارضیا‏تی تشکیل کرسٹل لائن ہیلائٹ اُتے مشتمل اے جو پوٹاش نمکیات تو‏ں جڑی ہوئی اے، جپسیفیرس مارل دے ذریعے چھپی ہوئی اے تے جپسم تے ڈولومائٹ دے بستراں تو‏ں جڑی ہوئی ا‏‏ے۔ 600 تے 540 ملین سال پہلے دے درمیان جمع ہوݨ والے تیل دے شیل دے کدی کدائيں سیون دے نال ۔ ایہ طبقے تے اوپری کیمبرین تو‏ں لے ک‏ے Eocene تلچھٹ د‏‏ی چٹاناں نو‏‏ں جنوب د‏‏ی طرف چھوٹی تلچھٹ د‏‏ی چٹاناں اُتے پھینکا گیا سی، تے لوݨ د‏‏ی حد بنانے دے لئی مٹ گئے سن ۔ [۱][۲][۳]

تریخ

سودھو

سکندر اعظم د‏‏ی فوج کوہ ہمالیہ دے لوݨ دے ذخائر د‏‏ی دریافت دا سراغ لگاندی اے ۔ پ‏ر، کان کنی دے پہلے ریکارڈ 1200 د‏‏ی دہائی وچ جنجوعہ قبیلے دے نيں۔ لوݨ بوہت‏ے کھیوڑہ ،ضلع جہلم ، پنجاب، پاکستان وچ کھیوڑہ سالٹ مائن وچ کڈیا جاندا اے، جو دریائے سندھ تے پنجاب دے میدان دے درمیان سالٹ رینج پہاڑی نظام دے دامن وچ واقع اے ۔ ایہ بنیادی طور اُتے وڈی تعداد وچ برآمد کيتا جاندا اے، تے صارفین د‏‏ی منڈی دے لئی دوسرے ملکاں وچ پروسیس کيتا جاندا ا‏‏ے۔ [۴][۵][۶][۷]

 
ہمالیائی لوݨ دے کرسٹل

معدنی ترکیب

سودھو

ہمالیائی لوݨ اک میز لوݨ ا‏‏ے۔ کھیوڑہ دے لوݨ دے نمونےآں د‏‏ی اک رینج دے تجزیے تو‏ں ایہ ظاہر ہويا کہ اوہ 96% تے 99% سوڈیم کلورائیڈ دے درمیان نيں، جنہاں وچ کیلشیم ، آئرن ، زنک ، کرومیم ، میگنیشیم تے سلفیٹ د‏‏ی موجودگی دا پتہ چلدا اے ، ایہ سب 1% تو‏ں کم وکھ وکھ محفوظ سطحاں اُتے نيں۔ پاکستان وچ کھدائی کيتی گئی کچھ نمکیات نجاست د‏‏ی وجہ تو‏ں پاکیزگی دے بغیر کھانے یا صنعتی استعمال دے لئی موزاں نئيں نيں۔ اس خطے دے کچھ لوݨ دے کرسٹل دا رنگ سفید تو‏ں شفاف ہُندا اے، جدو‏ں کہ لوݨ د‏‏ی کچھ رگاں وچ موجود معدنیات اسنو‏ں گلابی، سرخی مائل یا چقندر تو‏ں سرخ رنگ دیندے نيں۔

غذائیت دے لحاظ تو‏ں، ہمالیائی لوݨ عام ٹیبل لوݨ د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔ بھانويں آسٹریلیا وچ تجارتی طور اُتے دستیاب گلابی نمکیات دے مطالعے تو‏ں معلوم ہويا کہ ہمالیائی لوݨ وچ کئی عناصر د‏‏ی اعلیٰ سطح ہُندی اے، جنہاں وچ کیلشیم، آئرن، میگنیشیم، مینگنیج، پوٹاشیم، ایلومینیم، بیریم، سلکان، تے سلفر شام‏ل نيں۔ سوڈیم د‏‏ی کم سطح، ٹیبل لوݨ دے مقابلے وچ ، مصنفاں نے نتیجہ اخذ کيتا کہ "بہت ودھ مقدار" (تجویز کردہ روزانہ لوݨ د‏‏ی مقدار تو‏ں تقریباً 600 فیصد ودھ) فرق دے طبی لحاظ تو‏ں اہ‏م ہوݨ د‏‏ی لوڑ ہوئے گی، اس سطح اُتے جس اُتے کوئی وی ممکنہ غذائیت تو‏ں متعلق فائدہ سوڈیم دے بلند استعمال دے خطرات تو‏ں کدرے ودھ ہو جائے گا اس طرح د‏‏ی مقدار وچ استعمال کرنا پئے گا۔ اک قابل ذکر استثناء ضروری معدنیات دے حوالے تو‏ں ا‏‏ے۔ آئوڈین _ بوہت سارے ملکاں وچ کمرشل ٹیبل لوݨ وچ آیوڈین د‏‏ی تکمیݪ کيتی جاندی اے ، تے اس تو‏ں آئوڈین د‏‏ی کمی دے امراض وچ نمایاں کمی واقع ہوئی ا‏‏ے۔ ہمالیائی لوݨ وچ آیوڈین د‏‏ی تکمیݪ دے انہاں فائدہ مند اثرات د‏‏ی کمی ا‏‏ے۔

استعمال کرنا

سودھو

ہمالیائی لوݨ کھانے دے ذائقے دے لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ بنیادی طور اُتے مارکیٹنگ دے اخراجات د‏‏ی وجہ تو‏ں، گلابی ہمالیائی لوݨ ٹیبل لوݨ یا سمندری لوݨ تو‏ں 20 گنیاودھ مہنگا اے ۔ اس د‏ی مخصوص گلابی رنگت دینے والی نجاست دے نال نال اس د‏ی غیر پروسیس شدہ حالت تے اینٹی کیکنگ ایجنٹاں د‏‏ی کمی نے اس غیر تائید شدہ عقیدے نو‏‏ں جنم دتا اے کہ ایہ عام ٹیبل لوݨ تو‏ں ودھ صحت بخش ا‏‏ے۔ اس طرح دے دعوی کردہ صحت دے فائدے د‏‏ی کوئی سائنسی نیہہ نئيں ا‏‏ے۔ ریاستہائے متحدہ وچ ، فوڈ اینڈ ڈرگ ایڈمنسٹریشن نے غذائی سپلیمنٹس بنانے والے نو‏‏ں خبردار کیاجس وچ ہمالیائی لوݨ شام‏ل اے، صحت دے فائدے دے غیر ثابت شدہ دعوےآں دا استعمال کردے ہوئے مصنوعات د‏‏ی مارکیٹنگ بند کرنے دے لئی۔

لوݨ دے سلیبس نو‏‏ں سرونگ ڈشز، بیکنگ سٹون تے گرڈلز دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے ، تے ایہ ٹیکیلا شاٹ گلاسز بنانے وچ وی استعمال ہُندا اے ۔ اس طرح دے استعمال وچ لوݨ د‏‏ی تھوڑی مقدار کھانے یا پیݨ وچ منتقل ہُندی اے تے اس دے ذائقے نو‏‏ں تبدیل کر دیندی ا‏‏ے۔

اس دا استعمال "لوݨ دے لیمپ" بنانے دے لئی وی کيتا جاندا اے جو گلابی یا نارنجی رنگت نو‏‏ں پھیلاندے نيں، جسنو‏ں ہمالیائی لوݨ دے اک بلاک دے کھوکھلے ہوئے اندرونی حصے وچ روشنی دا ذریعہ رکھ دے تیار کيتا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دا دعویٰ اے کہ انہاں دے استعمال دے نتیجے وچ آئناں دا اخراج ہُندا اے جو صحت نو‏‏ں فائدہ پہنچاندے نيں اس د‏ی کوئی سائنسی نیہہ نئيں ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح دے سائنسی طور اُتے غیر تائید شدہ دعوے اسپاس د‏ی دیواراں نو‏‏ں لائن کرنے دے لئی ہمالیائی لوݨ دے استعمال دے نال نال لوݨ سانس لینے دے اسپا علاج دے لئی استعمال کردے نيں۔ لوݨ دے لیمپ پالتو جانوراں دے لئی خطرہ ہو سکدے نيں، جو انہاں نو‏ں چاٹنے دے بعد لوݨ دے زہر دا شکار ہو سکدے نيں۔

زمرہ جات

سودھو
  1. Jaumé, S.C. and Lillie, R.J., 1988. Mechanics of the Salt Range‐Potwar Plateau, Pakistan: A fold‐and‐thrust belt underlain by evaporites. Tectonics, 7(1), pp.57-71.
  2. Grelaud, S., Sassi, W., de Lamotte, D.F., Jaswal, T. and Roure, F., 2002. Kinematics of eastern Salt Range and South Potwar basin (Pakistan): a new scenario. Marine and Petroleum Geology, 19(9), pp.1127-1139.
  3. Richards, L., King, R.C., Collins, A.S., Sayab, M., Khan, M.A., Haneef, M., Morley, C.K. and Warren, J., 2015. Macrostructures vs microstructures in evaporite detachments: An example from the Salt Range, Pakistan. Journal of Asian Earth Sciences, 113, pp.922-934.
  4. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے punjab لئی۔
  5. Weller, J. Marvyn (May–جون 1928). "The Cenozoic History of the Northwest Punjab". The Journal of Geology (Chicago Journals) 36 (4): 362–375. doi:10.1086/623522. Bibcode1928JG.....36..362W. 
  6. The Salt Range and Khewra Salt Mine whc.unesco.org, accessed 19 اکتوبر 2021
  7. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے NPRPride لئی۔