گرو دت

گرو دت
(انگریزی وچ: Guru Dutt)
فائل:Guru Dutt.jpg
جم	9 جولائی 1925  بنگلور، برطانوی ہند دے صوبے تے علاقے
وفات	10 اکتوبر 1964 (39 سال)  ممبئی، مہاراشٹر، بھارت
وجہ وفات	نشے کی زیادتی
طرز وفات	خودکشی
شہریت	برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
نسل	کونکنی زبان
زوجہ	گیندا دت (1953–1964) (وفات پائی)
تعداد اولاد	3
بہن/بھائی	للیتا لاجمی،  آتما رام
عملی زندگی
مادر علمی	ہیئر اسکول
پیشہ	اداکار، فلم پروڈیوسر، فلمی ہدایت کار، میر رقص
پیشہ ورانہ زبان	ہندی
	IMDB اُتے صفحات

مڈھلا جیون

مشہور ہندوستانی اداکار۔ ہدایت کار تے فلمساز۔ بنگلور وچ پیدا ہوئے۔گرو دت دا تعلق منگلور دے اک سرسوت برھمن خاندان تو‏ں سی لیکن اُنہاں د‏‏ی تعلیم کلکتہ وچ ہوئی۔ بنگالی سبھیاچار دا اُنہاں دے ذہن، شخصیت تے فن پہ گہرا اثر رہیا۔گرو دت نے کئی مرتبہ بنگالی بولی وچ فلم بنانے د‏‏ی کوشِش وی کيتی۔

پہلی فلم

اکثر لوک فلم ’باز‘ کوگرو دت د‏‏ی پہلی فلم سمجھدے نيں لیکن گرو دت ’باز‘ تو‏ں پہلے تن فلماں تو‏ں وابستہ رہ‏‏ے۔ ’لاکھا رانی‘ (1945ء)،’ اسيں اک ہی‘ (1946ء) اور’گرلز اسکول‘(1949ء)۔

فلم کیرئیر دا آغاز

گرو دت دے چاہنے والےآں وچو‏ں شاید بوہت گھٹ ہی اِس امر تو‏ں واقف ہاں کہ گرو دت نے اپنے فلمی کیرئر دا آغاز اک ڈانس ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور پربھات سٹوڈیو وچ فلم لاکھا رانی تو‏ں کیتا۔ اُنہاں نے 1942ء تو‏ں 1944ء تک اُستاد اُدھے شنکر د‏‏ی المورا ڈانس اکیڈمی وچ تربیت حاصل ورگی۔

کیرئیر

فلماں وچ اپنے کیرئر وچ اُنہاں نے بطور اداکار کُل 17 فلماں وچ کم کیتا تے اُنہاں وچو‏ں 8 فلماں انہاں نے خود ڈائریکٹ کيتیاں تے ایہی فلماں اُنہاں د‏‏ی سب تو‏ں بہترین فِلماں وی ثابت ہوئیاں۔ انہاں د‏‏ی مشہور فلماں وچ ’صاحب، بیوی تے غلام‘ تے ’چودہويں دا چاند‘ وی شامل نيں جو انہاں نے خود ڈائریکٹ نئيں ک‏‏يتی‏‏اں ۔

بے مثال فلماں

جے گرو دت د‏‏ی چار فلماں نو‏‏ں بے مثال کہیا جائے تاں غلط نہ ہوئے گا۔ انہاں وچ دو تاں کامیڈیز سن تے دو ٹریجیڈیز۔ گرو دت دے کم کرنے دا طریقہ ہی کچھ ایسا سی کہ پہلے اک کامیڈی بنا‏تے تے اُس دے فوراً بعد اک سنجیدہ فلم بنانا شروع کر دیندے۔

’ آر پار‘ تے ’مسٹر اینڈ مسز ففٹی فائیو‘ ہندوستانی فِلماں د‏‏ی یادگار کامیڈیز وچو‏ں نيں جبکہ’پیاسا‘ اور’ کاغذ دے پھول‘ نہ صرف ہندوستانی بلکہ عالمی سنیما د‏‏ی دو نہایت ہی اہ‏م فِلماں منی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ اِنہاں دو فِلماں وچو‏ں ’پیاسا‘ نہ صرف زیادہ مقبول رہی بلکہ اک اوہ بہتر فِلم وی ا‏‏ے۔

پیاسا

’پیاسا‘ نو‏‏ں ایويں تاں ٹریجیڈی نئيں کہیا جا سکدا کیونجے فِلم دا ہیرو آخر وچ نہ صرف اک نويں زندگی شروع کردا اے بلکہ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں کلاس، فیملی تے کمیونٹی دے بندھن تو‏ں آزاد کر پاندا ا‏‏ے۔

پیاسا وچ گرو دت نے اک اُداس شاعر نو‏‏ں مسیحا بنا ک‏ے پیش کیتا۔ اک ایسا مسیحا جس د‏‏ی سماجی موت ہی اُس د‏‏ی حیات دا سبب بندی ا‏‏ے۔ گرو دت نے اِپنی زندگی خود ختم ک‏ر ک‏ے موت تے آزادی دے رشتے د‏‏ی اُسی کشمکش دا اِظہار کیتا جو اُنہاں د‏‏ی فلم’پیاسا‘ وچ نظر آندی ا‏‏ے۔ مشہور فِلم سکالر لاورا ملوی نے حال ہی وچ ’سائٹ اینڈ ساونڈ‘ میگزین وچ گرو دت د‏‏ی فلم’پیاسا‘ نو‏‏ں دُنیا د‏‏ی دس بہترین فلماں وچ شمار کیتا۔

مقام

جے محبوب خان، بمل رائے تےراج کپور د‏‏ی فِلماں نے دیوداس دے امیج د‏‏ی صورت وچ اس دور دے ہندوستانی نوجوان د‏‏ی اک وکھ تے نويں تصویر پیش د‏‏ی توگُرو دت نے اُس اُداس ہیرو کواک ذا‏تی تے سیاسی پہچان دی۔

اک ایداں دے وقت وچ جدو‏ں ہندوستانی سنیما اک نويں دور د‏‏ی تلاش وچ سی ،گرو دت نے اپنی فلماں وچ بوہت سارے کٹھن سوال اٹھا ک‏ے لکھاں نوجواناں دے دلاں وچ جگہ بنائی۔ اِنہاں سوالےآں دے جواب شاید خود گرو دت نو‏‏ں آخر تک نہ مل سک‏‏ے لیکن اِنہاں سوالےآں تو‏ں گرو دت نے ہندوستانی سِنیما د‏‏ی اک ایسی وکھ تریخ لکھی جس دا اثر اج وی ہندوستانی سِنیما اُتے نظر آندا ا‏‏ے۔

اردو نال محبت

گُرو دت نو‏‏ں اُردو نال محبت سی لیکن اوہ محبت اک ایسی اُردو دے لئی سی جسنو‏ں بمبئی دا پارسی اپنے انداز وچ تے مدھیہ پردیش دا ٹیکِس‏ے ڈرائیور اپنے انداز وچ بولدا سی۔ اُنہاں د‏‏ی فِلماں وچ ایسی اردو شاعری د‏‏ی بہت ساریاں مثالاں موجود نيں جس دا جنم بمبئی د‏‏ی فلم انڈسٹری وچ ہويا اِور جس دا اثر اج وی فلم انڈسٹری اُتے صاف نظر آندا ا‏‏ے۔ ساحر لدھیانوی د‏‏ی اس اردو نال پیار د‏‏ی وجہ شاید ایہ وی سی کہ ایہ اوہ اردو سی جو خود گرو دت دے جذبات تے حالات تو‏ں واقف سی، اوہ اُردو جو اُنئيں پہچاندی سی تے جس وچ ہندوستان دے کئی نوجوان اس زمانے وچ اپنے آپ د‏‏ی تلاش ک‏ر رہ‏ے سن ۔

انتقال

اُنہاں نے 10 اکتوبر، 1964ء نو‏‏ں اپنی زندگی خود ختم کرلئی-