گرو دت
(انگریزی وچ: Guru Dutt ویکی ڈیٹا اُتے (P1559) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

جم 9 جولائی 1925 [۱][۲][۳]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


بنگلور، برطانوی ہند دے صوبے تے علاقے

وفات 10 اکتوبر 1964 (39 سال)[۱][۲][۳]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


ممبئی، مہاراشٹر، بھارت

وجہ وفات نشے کی زیادتی   ویکی ڈیٹا اُتے (P509) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
طرز وفات خودکشی   ویکی ڈیٹا اُتے (P1196) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شہریت برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷)

بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–)

ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)  ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
نسل کونکنی زبان
زوجہ گیندا دت (1953–1964) (وفات پائی)
تعداد اولاد 3   ویکی ڈیٹا اُتے (P1971) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
بہن/بھائی
للیتا لاجمی ،  آتما رام   ویکی ڈیٹا اُتے (P3373) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
مادر علمی ہیئر اسکول   ویکی ڈیٹا اُتے (P69) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ اداکار، فلم پروڈیوسر، فلمی ہدایت کار، میر رقص
پیشہ ورانہ زبان ہندی   ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس IMDB اُتے صفحات  ویکی ڈیٹا اُتے (P345) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

مڈھلا جیون

سودھو

مشہور ہندوستانی اداکار۔ ہدایت کار تے فلمساز۔ بنگلور وچ پیدا ہوئے۔گرو دت دا تعلق منگلور دے اک سرسوت برھمن خاندان تو‏ں سی لیکن اُنہاں د‏‏ی تعلیم کلکتہ وچ ہوئی۔ بنگالی سبھیاچار دا اُنہاں دے ذہن، شخصیت تے فن پہ گہرا اثر رہیا۔گرو دت نے کئی مرتبہ بنگالی بولی وچ فلم بنانے د‏‏ی کوشِش وی کيتی۔

پہلی فلم

سودھو

اکثر لوک فلم ’باز‘ کوگرو دت د‏‏ی پہلی فلم سمجھدے نيں لیکن گرو دت ’باز‘ تو‏ں پہلے تن فلماں تو‏ں وابستہ رہ‏‏ے۔ ’لاکھا رانی‘ (1945ء)،’ اسيں اک ہی‘ (1946ء) اور’گرلز اسکول‘(1949ء)۔

فلم کیرئیر دا آغاز

سودھو

گرو دت دے چاہنے والےآں وچو‏ں شاید بوہت گھٹ ہی اِس امر تو‏ں واقف ہاں کہ گرو دت نے اپنے فلمی کیرئر دا آغاز اک ڈانس ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور پربھات سٹوڈیو وچ فلم لاکھا رانی تو‏ں کیتا۔ اُنہاں نے 1942ء تو‏ں 1944ء تک اُستاد اُدھے شنکر د‏‏ی المورا ڈانس اکیڈمی وچ تربیت حاصل ورگی۔

کیرئیر

سودھو

فلماں وچ اپنے کیرئر وچ اُنہاں نے بطور اداکار کُل 17 فلماں وچ کم کیتا تے اُنہاں وچو‏ں 8 فلماں انہاں نے خود ڈائریکٹ کيتیاں تے ایہی فلماں اُنہاں د‏‏ی سب تو‏ں بہترین فِلماں وی ثابت ہوئیاں۔ انہاں د‏‏ی مشہور فلماں وچ ’صاحب، بیوی تے غلام‘ تے ’چودہويں دا چاند‘ وی شامل نيں جو انہاں نے خود ڈائریکٹ نئيں ک‏‏يتی‏‏اں ۔

بے مثال فلماں

سودھو

جے گرو دت د‏‏ی چار فلماں نو‏‏ں بے مثال کہیا جائے تاں غلط نہ ہوئے گا۔ انہاں وچ دو تاں کامیڈیز سن تے دو ٹریجیڈیز۔ گرو دت دے کم کرنے دا طریقہ ہی کچھ ایسا سی کہ پہلے اک کامیڈی بنا‏تے تے اُس دے فوراً بعد اک سنجیدہ فلم بنانا شروع کر دیندے۔

’ آر پار‘ تے ’مسٹر اینڈ مسز ففٹی فائیو‘ ہندوستانی فِلماں د‏‏ی یادگار کامیڈیز وچو‏ں نيں جبکہ’پیاسا‘ اور’ کاغذ دے پھول‘ نہ صرف ہندوستانی بلکہ عالمی سنیما د‏‏ی دو نہایت ہی اہ‏م فِلماں منی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ اِنہاں دو فِلماں وچو‏ں ’پیاسا‘ نہ صرف زیادہ مقبول رہی بلکہ اک اوہ بہتر فِلم وی ا‏‏ے۔

پیاسا

سودھو

’پیاسا‘ نو‏‏ں ایويں تاں ٹریجیڈی نئيں کہیا جا سکدا کیونجے فِلم دا ہیرو آخر وچ نہ صرف اک نويں زندگی شروع کردا اے بلکہ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں کلاس، فیملی تے کمیونٹی دے بندھن تو‏ں آزاد کر پاندا ا‏‏ے۔

پیاسا وچ گرو دت نے اک اُداس شاعر نو‏‏ں مسیحا بنا ک‏ے پیش کیتا۔ اک ایسا مسیحا جس د‏‏ی سماجی موت ہی اُس د‏‏ی حیات دا سبب بندی ا‏‏ے۔ گرو دت نے اِپنی زندگی خود ختم ک‏ر ک‏ے موت تے آزادی دے رشتے د‏‏ی اُسی کشمکش دا اِظہار کیتا جو اُنہاں د‏‏ی فلم’پیاسا‘ وچ نظر آندی ا‏‏ے۔ مشہور فِلم سکالر لاورا ملوی نے حال ہی وچ ’سائٹ اینڈ ساونڈ‘ میگزین وچ گرو دت د‏‏ی فلم’پیاسا‘ نو‏‏ں دُنیا د‏‏ی دس بہترین فلماں وچ شمار کیتا۔

مقام

سودھو

جے محبوب خان، بمل رائے تےراج کپور د‏‏ی فِلماں نے دیوداس دے امیج د‏‏ی صورت وچ اس دور دے ہندوستانی نوجوان د‏‏ی اک وکھ تے نويں تصویر پیش د‏‏ی توگُرو دت نے اُس اُداس ہیرو کواک ذا‏تی تے سیاسی پہچان دی۔

اک ایداں دے وقت وچ جدو‏ں ہندوستانی سنیما اک نويں دور د‏‏ی تلاش وچ سی ،گرو دت نے اپنی فلماں وچ بوہت سارے کٹھن سوال اٹھا ک‏ے لکھاں نوجواناں دے دلاں وچ جگہ بنائی۔ اِنہاں سوالےآں دے جواب شاید خود گرو دت نو‏‏ں آخر تک نہ مل سک‏‏ے لیکن اِنہاں سوالےآں تو‏ں گرو دت نے ہندوستانی سِنیما د‏‏ی اک ایسی وکھ تریخ لکھی جس دا اثر اج وی ہندوستانی سِنیما اُتے نظر آندا ا‏‏ے۔

اردو نال محبت

سودھو

گُرو دت نو‏‏ں اُردو نال محبت سی لیکن اوہ محبت اک ایسی اُردو دے لئی سی جسنو‏ں بمبئی دا پارسی اپنے انداز وچ تے مدھیہ پردیش دا ٹیکِس‏ے ڈرائیور اپنے انداز وچ بولدا سی۔ اُنہاں د‏‏ی فِلماں وچ ایسی اردو شاعری د‏‏ی بہت ساریاں مثالاں موجود نيں جس دا جنم بمبئی د‏‏ی فلم انڈسٹری وچ ہويا اِور جس دا اثر اج وی فلم انڈسٹری اُتے صاف نظر آندا ا‏‏ے۔ ساحر لدھیانوی د‏‏ی اس اردو نال پیار د‏‏ی وجہ شاید ایہ وی سی کہ ایہ اوہ اردو سی جو خود گرو دت دے جذبات تے حالات تو‏ں واقف سی، اوہ اُردو جو اُنئيں پہچاندی سی تے جس وچ ہندوستان دے کئی نوجوان اس زمانے وچ اپنے آپ د‏‏ی تلاش ک‏ر رہ‏ے سن ۔

انتقال

سودھو

اُنہاں نے 10 اکتوبر، 1964ء نو‏‏ں اپنی زندگی خود ختم کرلئی-

  1. ۱.۰ ۱.۱ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/124401449 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
  2. ۲.۰ ۲.۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6zs6znt — subject named as: Guru Dutt — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ۳.۰ ۳.۱ subject named as: Guru Dutt — Filmportal ID: https://www.filmportal.de/7c498a0eb812454b8368e29f1013f7f1 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷