کھڑیا بغاوت

کھڑیا بغاوت 1880 وچ تیلنگا کھڑیا د‏‏ی سربراہی وچ ہوئی ۔ اس تحریک نے اپنی مٹی د‏‏ی حفاظت دے لئی آغاز کيتا۔ جنگلاندی سرزمین تو‏ں انگریزاں نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی ، نوجواناں نو‏‏ں گیجٹ ، تیر تے تلواراں چلانے د‏‏ی تعلیم دتی گئی سی۔ تلنگی د‏‏ی اہلیہ رتنی کھڈیا نے ہر محاذ اُتے اپنے شوہر د‏‏ی حمایت کیتی۔ بہت ساری جگہاں اُتے ، رتنی نے اکیلے ہتھ تو‏ں انگریزاں اُتے برتری حاصل کيتی۔ 23 اپریل 1880 نو‏‏ں ، برطانوی دلال بودھن سنگھ نے تلنگا کھڈیا نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کردتا۔ اس دے قتل دے بعد ، رتنی کھڑیا نے اپنے شوہر دے ادھورے کماں نو‏‏ں مکمل کيتا۔ اوہ اپنی سادگی ، دیانت تے سچائی دے نال لوکاں تک زندگی تک پہنچاندی رہی۔

تعارف

تیلنگانہ کھڑیا نے برطانوی حکمرانی نو‏‏ں مسترد کردتا سی۔ انہاں نے کہیا - ساڈی سرزمین ، ساڈا جنگل ، ساڈی محنت ، ساڈی فصلاں ، فیر جاگیردار تے انگریز کون نيں ، جو اسيں تو‏ں کرایہ تے سامان لینے جاندے نيں۔ جے انگریزاں دے پاس گولہ بارود اے تاں ساڈے پاس تیر ، کمان ، کلہاڑی تے فرس وی نيں۔ بس کيتا سی ، قبائلیاں د‏‏ی تیز آواز تو‏ں آسمان لرز اٹھا۔ تلنگہ نے جوڑ پنچایت تنظیم د‏‏ی بنیاد رکھی۔ ایہ اک ایسی تنظیم سی جس وچ باغیاں نو‏‏ں حکمت عملی بنانے د‏‏ی تربیت دتی جاندی سی ، جس وچ ہر طرح د‏‏ی جنگ شامل سی۔ اسٹریٹجک اسکواڈ جنگی منصوبےآں تے جنگجوواں نو‏‏ں جنگلاں ، وادیاں وچ چھپا دیندا اے تے گوریلا جنگ کردا ا‏‏ے۔

اب ہر پنڈ وچ جوڑے نے پنچایت بننا شروع کردتی۔ نوجواناں نے میدان وچ جنگ کيت‏ی مشق شروع کردتی۔ پنچایتاں د‏‏ی ہر جوڑی حکمت عملی دے نال اک دوسرے تو‏ں جڑی ہوئی سی۔ مکالمہ تے ہ‏م آہنگی بہت اچھی طرح تو‏ں طے پایا سی۔ زمینداراں د‏‏ی لیتھ تے انگریزی فوج د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ، اس دا استقبال کيتا گیا۔ باغی فوج پہلے تو‏ں تیار ہوجاندی تے دشمن نو‏‏ں سخت شکست دے دیندی۔ تلنگا نے طاقت دا آپشن چھوٹی سطح اُتے کھول دتا ، لیکن انگریزاں دے متوازی سی۔ تلنگا نے لڑائی مورگیو پنڈ تو‏ں شروعکيتی سی ، جتھے اوہ 09 فروری 1806 ء وچ پیدا ہويا سی۔ بیشتر دیہات زمینداری تے انگریزی استحصال دا شکار سن ۔ لہذا باغیاں نو‏‏ں دیہاتیاں د‏‏ی بھاری حمایت حاصل ہوئے رہی سی۔ گوریلا جنگ وچ دشمناں نو‏‏ں شکست دینے دے بعد باغی جنگلاں وچ زیر زمین چلے جاواں گے۔ تلنگا زمینداراں تے برطانوی حکمرانی دے لئی حیرت زدہ ہوگیا سی۔ اسنو‏ں پھڑنے دے لئی انعام دا جال سُٹ دتا گیا۔ بوہت سارے لوکاں نے لالچ وچ ڈُبیا تے خفیہ اطلاع اُتے تلنگا نو‏‏ں کمہار پنڈ وچ اسیر کرلیا گیا۔ ایہ مقدمہ لوہاردگا وچ ہويا تے تلنگا نو‏‏ں چودہ سال قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔

چودہ سال بعد ، جدو‏ں تلنگا نو‏‏ں جیل تو‏ں رہیا کيتا گیا ، تاں اس دا سرکش رویہ تے وی مضبوط ہوگیا۔ زمینداراں دے بنگلے باغیاں د‏‏ی دہاڑ تو‏ں کانپ اٹھے۔ جوڑ پنچایت دوبارہ اٹھا تے جنگ کيت‏ی تربیت شروع ہوئی۔ باسیہ تو‏ں کولبیرا تک بغاوت دے شعلے پھیل گئے۔ بچے ، بُڈھے مرد ، خواتین ، ہر اک اس بغاوت وچ شریک سی۔ تلنگا زمینداراں تے حکومت دے لئی بھُکھا بوڑھا شیر بن گیا سی۔ تلنگا نو‏‏ں مارنا - دشمن دے پاس اک ہی راستہ سی۔ 23 اپریل 1880 نو‏‏ں ، انگریزی فوج نے تلنگا سمیت متعدد وڈے باغیاں دا محاصرہ کرلیا۔ تلنگا تھنڈ۔ جے آپ وچ ہمت اے تاں اگے آئیاں تے لڑاں۔ کہیا جاندا اے کہ تلنگا د‏‏ی اس دہاڑ تو‏ں ایہ علاقہ لرز اٹھا سی۔ دشمن نو‏‏ں جر theت نئيں سی کہ جنگی صلاحیتاں تو‏ں تربیت یافتہ باغیاں تو‏ں براہ راست لڑائی لڑ سک‏‏ے۔ سپاہی بیدھن سنگھ جھاڑیاں وچ چھپا تے تلنگا د‏‏ی کمر اُتے فائر کيتا۔ دشمناں نے بے ہوش تلنگا تو‏ں رجوع کرنے د‏‏ی ہمت وی نئيں کيت‏‏ی۔ موقع دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، باغی تلنگا لے جانے والے جنگل وچ غائب ہوگئے۔ تلنگا نو‏‏ں فیر کدی نئيں دیکھیا گیا۔ تلیا دے باشندے حالے وی کھدیہ لوک داستاناں وچ زندہ نيں۔

ہور ویکھو

• تیلنگا کھڑیا
• کھڑیا ادیواسی
• سنتھل بغاوت
• بنگال دا شدید قحط (1770)

• سنیاسی بغاوت

• چوآڈ بغاوت

• کھیروار تحریک
• کول بغاوت

باہرلے جوڑ

• انگریزاں دے خلاف آواز اٹھائی (براہ راست ہندوستان)