سنیاسی بغاوت

اٹھارهويں صدی دے آخری سالاں 1763-1800ي وچ انگریزی حکومت دے خلاف اس وقت بھارت دے کچھ حصےآں وچ سنياسياں (کینا سرکار، دوجناراين) نے بغاوتکيتی سی جسنو‏ں تریخ وچ سنیاسی بغاوت کہیا جاندا اے . ایہ تحریک زیادہ تر اس وقت برطانوی ہندوستان دے صوبہ بنگال تے بہار وچ ہوئی سی۔ 18 ويں صدی دے آخر وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دی خط و کتابت وچ فقیراں تے سنتاں دے چھاپےآں دا تذکرہ کئی بار ہويا ا‏‏ے۔ ایہ چھاپے شمالی بنگال وچ ہويا کردے تھے ۔ بنگال وچ سن 1770 ء وچ شدید قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں ہندو تے مسلما‏ن ایتھ‏ے گھمدے سن تے دولت منداں تے سرکاری اہلکاراں دے گھراں تے دانے نو‏‏ں لوٹتے سن ۔ ایہ سنیاسی مذہبی بھکاری سن لیکن اصل وچ ایداں دے کسان سن جنہاں د‏‏ی زمین کھو لی گئی سی۔ 1770 ء وچ کساناں د‏‏ی ودھدی ہوئی مشکلات ، زمینی محصول وچ اضافے ، قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں چھوٹے جاگیردار ، ملازم ، ریٹائرڈ سپاہی تے پنڈ دے غریب لوک انہاں اولیا وچ شامل ہوئے۔ اوہ بنگال تے بہار دے گرد گھوم رہے سن تے پنج تو‏ں ست ہزار افراد اُتے مشتمل سی تے حملے دے لئی گوریلہ تکنیک دا استعمال کيتا۔ ابتدا وچ ایہ لوک امیر لوکاں د‏‏ی دانے نو‏‏ں لوٹتے سن ۔ بعد وچ ، انہاں نے سرکاری اہلکاراں نو‏‏ں پرت لیا تے سرکاری خزانے نو‏‏ں پرت لیا۔ کدی کدی اوہ لوٹی ہوئی رقم غریباں وچ ونڈ دیندے سن ۔ عصری حکومت دے ریکارڈاں وچ اس بغاوت دا ذکر کچھ اس طرح ہويا اے: - "ایتھ‏ے ڈاکوواں د‏‏ی اک جماعت موجود اے جو سنیاسیاں تے فقیراں دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے جو انہاں علاقےآں وچ افراتفری پھیلائے ہوئے نيں تے بھیک مانگنے تے بنگال دے کچھ حصےآں نو‏‏ں بطور حاجی منگ رہے نيں۔ کم کرن کیونجے انہاں لوکاں دے لئی ایہ آسان ا‏‏ے۔ قحط دے بعد ، انہاں د‏‏ی تعداد وچ بے حد وادھا ہويا۔ بھکھ لگی کسان اس د‏ی ٹیم وچ شامل ہوئے ، جنہاں دے پاس نہ تاں بیج سی تے نہ ہی کاشتکاری دا مطلب سی۔ 1772 د‏‏ی سردی وچ ، انہاں لوکاں نے بنگال دے نشیبی علاقےآں د‏‏ی کاشت اُتے بہت کچھ پرت لیا سی۔ 50 تو‏ں 1000 د‏‏ی ٹیم تشکیل دے ک‏ے ، انہاں لوکاں نے لُٹ مار ، اسمگلنگ تے جلانے دا کم کيتا۔ "

اس د‏ی شروعات بنگال دے گیری مسلک دے سحر انگیزاں نے د‏‏ی سی۔ جس وچ زمینداراں ، کساناں تے کاریگراں نے وی شرکت کيتی۔ مل ک‏ے انہاں نے کمپنی دے خلیاں تے خزانےآں اُتے حملہ کيتا۔ انہاں لوکاں نے کمپنی دے فوجیاں دا بہت بہادری تو‏ں مقابلہ کيتا۔

اس جدوجہد د‏‏ی خصوصیت ایہ سی کہ ہندوواں تے مسلماناں نے کندھے تو‏ں کندھا ملیا ک‏ے حصہ لیا۔ انہاں بغاوتاں دے ممتاز رہنماواں وچ کینا سرکار ، دیرجنارائن ، منجار شاہ ، دیوی چوہدریانی ، موسیٰ شاہ ، بھوانی پاٹھک شامل نيں۔ سنتاں تے فقیراں نے سن 1880 ء تک بنگال تے بہار وچ انگریزاں دے نال بغاوت کیتی۔ انگریزاں نے انہاں بغاوتاں نو‏‏ں دبانے دے لئی پوری طاقت تو‏ں کم لیا۔

مشہور بنگالی ناول نگار بنکیم چندر چٹوپادھیائے دا ناول آنند مٹھ ، جو سن 1872 وچ لکھیا گیا سی ، واقعے اُتے مبنی اے ۔

سنتاں دے باغیاں نے آزاد حکومت بوگڑا تے میمن سنگھ دی بنیاد رکھی۔ انہاں دے حملے دا طریقہ گوریلا جنگ اُتے مبنی سی۔

وی دیکھو

• بنگال دا شدید قحط (1770)

سنتھال بغاوت

کول بغاوت

چوآڈ بغاوت

کھیروار تحریک

باہرلے جوڑ

• سنت انگریزاں تو‏ں لڑ رہے سن
• سنتاں دا بغاوت تے اس دا سبق