کولہاپور دی لڑائی
| معرکہ کولہاپور | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بسلسلہ مرہٹہ سلطنت دی فتوحات | |||||||
| |||||||
| محارب | |||||||
 مرہٹہ سلطنت | بیجاپور سلطنت | ||||||
| کمانڈر اور رہنما | |||||||
|
شیواجی نیتاجی پالکر گوداجی جادھو واڑ شیدی ہلال انگلے سدھوجی پوار مہادک واگھ |
رستم زمان فضل خان فاتح خان سرجیراؤ گھاڑگے باجی گھورپڑھے ملک عتبر سعادت خان یعقوب خان انکش خان سنتاجی گھاٹگے | ||||||
| طاقت | |||||||
| 3,500 | 10,000 | ||||||
| ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||
| 1000+ | 7000+ | ||||||
معرکہ کولہاپور مرہٹہ چھترپتی شیواجی تے عادل شاہی افواج دے درمیان وچ 28 دسمبر 1659ء نوں صوبہ مہاراشٹر دے شہر کولہاپور دے نیڑے پيش آیا۔ شیواجی نے اس معردے ميں انہاں جنگی چالاں نوں استعمال کیتا جنہاں نوں مغلیہ سلطنت دے بانی ظہیر الدین بابر نے رانا سانگا دے خلاف بردا سی، میمنہ تے میسرہ دے ايسے مدبرانہ استعمال نے اس جنگ نوں خاصی شہرت بخشی۔
پس منظر
سودھومعرکہ پرتاپ گڑھ (10 نومبر 1659ء) وچ شیواجی نے افضل خان نوں دھوکے توں قتل کرکے عادل شاہی افواج نوں شکست فاش دتی سی۔ اس فتح دے نتیجے وچ شیواجی نوں تقریباً 200 کلومیٹر دا وسیع پہاڑی رقبہ زمین میسر آگیا ہور بوہت سارے قلعےآں مثلاً واسوٹا قلعے اُتے وی مرہٹے قابض ہوئے گئے۔ دسمبر 1659ء وچ شیواجی پنہالا قلعہ دے پاس نمودار ہوئے۔ رستم زمان نے پیجاپور توں کوچ کیتا تے 27 دسمبر 1659ء نوں کولہاپور دے مضافات وچ واقع مرج دے نیڑے پڑاؤ کیتا۔
معرکہ
سودھوعادل شاہی افواج دی ترتیب
سودھوسردار خان، ملک عتبر، سعادت خان، یعقوب خان، انکش خان، حسن خان، ملیا یحیی تے سنتاجی گھاٹگے جداں سردار رستم زمان دی فوج وچ مدد کرنے دے لئی موجود سن ۔ رستم زمان نوں عادل شاہی دی سب توں طاقتور فوج دے نال بھیجیا گیا سی۔
عادل شاہی فوج دی پہلی قطار وچ ہاتھیاں نوں رکھیا گیا۔ رستم زمان فوج دے قلب وچ سن جدوں کہ فضل خان کبھے طرف سن تے ملک عنبر نوں میمنہ دی قیادت سونپی گئی سی۔ فتح خان تے ملیا یحیٰ عقب وچ سن جدوں کہ بقیہ سرداراں نے دوسرے محاذ سنبھال رکھے سن ۔
مراٹھا فوج دی ترتیب
سودھوشیواجی دی مدد کرنے دے لئی انہاں دی فوج وچ نیتاجی پالکر، سردار گوداجی راجے، ہروجی انگلے، بھیماجی واگھ، سدھوجی پوار، جادھو راؤ، ہنمنتر راؤ کھراٹے، پنڈھارے، شیدی ہلال تے مہادک جداں سردار موجود سن ۔ شیواجی نے خود نوں عقب وچ رکھیا، شیدی ہلال تے جادھو راؤ میسرہ اُتے تے انگلے تے سدھوجی پوار دونے میمنہ اُتے سن ۔ مہادک تے بھیماجی واگھ عقب وچ موجود سن ۔
تصادم
سودھورستم زمان پنہالا قلعہ اُتے جانے دی منصوبہ بندی کر رہے رھے جدوں کہ شیواجی پہلے ہی اس حقیقت نوں جان گئے سن ۔
28 دسمبر، 1659 دی صبح، جدوں 10 ہزار عادل شاہی فوج مرہٹہ افواج نوں دکھادی دتی تاں 3500 مرہٹاں نے انتہائی برق رفتاری توں عادل شاہی فوج دے چاراں طرف توں حملہ آور ہوئے۔ گھمسان دی جنگ دے بعد مرہٹاں نے عادل شاہی افواج نوں شکست دتی۔ رستم زمان فرار ہوئے گئے تے دوپہر تک اپنے بوہت سارے فوجیاں سمیت میدان چھڈ دتا۔
کولہاپور دی اس جنگ وچ جتھے 7 ہزار توں ودھ عادل شاہی فوجی ہلاک ہوئے اوتھے مرہٹاں دے اک ہزار توں کچھ زیادہ فوجی مارے گئے۔ مال غنیمت دے طور ہر مرہٹاں دے ہتھوں دشمن دے دو ہزار گھوڑےآں تے 12 ہاتھی ملے۔
نتیجہ
سودھواس فتح دے بعد شیواجی نے اک وڈے علاقے اُتے فتح حاصل کر لئی تے انہاں نے اپنے ابھرتی ہوئی سلطنت نوں ہور مضبوط کر ليا۔ شیواجی دی قیادت وچ مرہٹاں نے عادل شاہی سلطنت دے ہور علاقےآں اُتے تسلط حاصل کر ليا۔
اک ہور اہم واقعہ اس جنگ دے بعد پیش آیا۔ شیواجی نوں قلعہ کھیلنا عادل شاہ توں حاصل کرنا سی لیکن قلعہ دا استحکام اس اُتے قبضے توں مانع سی۔ شیواجی نے قلعے کھیلنا اُتے قبضہ کرنے دے لئی اک منصوبہ بنایا۔ جس دے تحت انہاں نے اپنے کچھ سرداراں نوں قلعہ دے قلعہ دار دے پاس ایہ کہلا بھیجیا کہ اوہ شیواجی دی حکمرانی توں مطمئن نئيں نيں تے اسنوں عادل شاہ توں ملنا چاہندا اے۔ قلعہ دار شیواجی دے سرداراں دیاں گلاں وچ آگیا، اگلے پی دن انہاں سرداراں نے قلعہ وچ شورش برپا کر دتی تے شیواجی نے قلعہ دے باہر توں حملہ کر دتا۔ اس طرح اک مختصر مدت وچ شیواجی نے قلرہ حاصل کر ليا۔ فتح دے بعد شیواجی نے نے قلعے دا ناں وشال گڑھ رکھیا۔
حوالے
سودھو- Grant Duff – History of Marathas
- S.D.Samant – Vedh Mahamanvacha