مرہٹہ سلطنت دی فتوحات
مرہٹہ سلطنت دی فتوحات توں مراد برصغیر دی تریخ وچ پیش آنے والی اوہ فتوحات نيں جو مرہٹہ سلطنت دے قیام دا باعث بنیاں۔ سنہ 1659ء وچ شیواجی دی قیادت وچ معرکہ پرتاپ گڑھ توں انہاں فتوحات دا آغاز ہويا۔ مرہٹاں دے نال لڑائیاں تے جنگاں وچ مغلیہ سلطنت دے بوہت سارے سالاراں نے ہزیمت اٹھائی تے نتیجتاً مغلیہ عمل داری دے وڈے حصہ اُتے مرہٹے قابض ہوئے گئے تے ایويں شیواجی دے ہتھوں مرہٹہ سلطنت دا قیام عمل وچ آیا۔ مرہٹاں نے برصغیر دے وڈے حصے اُتے برساں حکمرانی کيتی۔ پانی پت دی تیسری جنگ وچ احمد شاہ ابدالی دے ہتھوں شکست فاش توں انہاں دا زوال شروع ہويا جو بالآخر دوسری تے تیسری اینگلو مرہٹہ جنگاں وچ مرہٹہ جرنیلاں دی ہزیمت دے بعد مرہٹہ سلطنت دے سقوط اُتے منتج ہويا۔
پس منظر
سودھوبیجاپور دی عادل شاہی سلطنت تے مغل شہنشاہ اورنگ زیب عالمگیر توں برساں مصروف پیکار رہنے دے بعد سنہ 1674ء وچ مرہٹہ جانباز شیواجی نے اک آزاد تے خود مختار سلطنت دی بنیاد رکھی تے رائے گڑھ نوں اپنا پایہ تخت بنایا۔ سنہ 1680ء وچ شیواجی دی وفات ہوئی تاں انہاں دے فرزند سمبھاجی سریر آرائے سلطنت ہوئے تے سلطنت دی سرحداں نوں ہور وسیع کيتا۔ انہاں نے اپنے عہد حکومت وچ اک طاقت ور بری فوج دے نال نال بحری بیڑا وی تیار کر ليا سی۔ اس عہد وچ مرہٹہ سلطنت دی طاقت تے اہمیت دا اندازہ اس گل توں لگایا جا سکدا اے کہ مغل شہنشاہ اورنگ زیب عالمگیر نوں سمبھاجی دی سرکوبی دے لئی اپنا پایہ تخت چھڈ کے دکن وچ فروکش ہونا پيا۔ سنہ 1681ء توں 1707ء وچ عالمگیر دی وفات تک ستائیس برس مغلاں نے مرہٹاں نال جنگ کيتی لیکن مجموعی طور اُتے مغل ناکام رہے۔
شیواجی دے پوتے چھترپتی شاہو نے سنہ 1749ء تک حکمرانی کيتی، انہاں نے اپنے عہد حکومت وچ پیشوا دا منصب قائم کيتا۔ اس منصب اُتے براجمان شخص کچھ شرائط دے نال حکومت دا صدر ہُندا۔ لیکن شاہو دی وفات دے بعد پیشوا ہی عملاً مرہٹہ سلطنت دے حکمران بن گئے۔ انہاں دے حکمرانی دا ایہ سلسلہ 1761ء تک برقرار رہیا، اس دے بعد سلطنت دا کاروبار معمول اُتے آیا تے شیواجی دے جانشین ستارا وچ حقیقی حکمران دی حیثیت توں مرہٹہ سلطنت دے چھترپتی بندے رہے۔ برصغیر دے وڈے حصے اُتے حکمران مرہٹہ سلطنت اٹھارہويں صدی عیسوی وچ برطانوی افواج دا کامیابی توں مقابلہ کردی رہی لیکن جدوں سلطنت دے پیشواواں تے سرداراں (فوجی سالار) دے آپسی تعلقات کشیدہ ہوئے گئے تے انہاں وچ حصول اقتدار دی جنگ چھڑ گئی تاں سلطنت آہستہ آہستہ زوال پزیر ہونے لگی۔
حوالے
سودھو- "The Anglo-Maratha Campaigns and the Contest for India : The Struggle for Control of the South Asian Military Economy" by Randolf G. S. Cooper, Publisher: Cambridge University, ISBN [[Special:BookSources/978-0521036467
- Purandare, Babasaheb – Raja ShivChatrapati
- Duff, Grant – History of Marhattas, London
- Samant, S. D. - Vedh Mahamanavacha
- Parulekar, Shyamrao – Yashogatha Vijaya durg, Vijay Durg (1982)
- Kasar, D.B. - Rigveda to Raigarh making of Shivaji the great, Mumbai: Manudevi Prakashan (2005)
- Apte, B.K. (editor) – Chhatrapati Shivaji: Coronation Tercentenary Commemoration Volume, Bombay: University of Bombay (1974–75)
- Desai, Ranjeet – Shivaji the Great, Janata Raja (1968), Pune: Balwant Printers – English Translation of popular Marathi book.
- Fanshawe, Herbert Charles. Delhi past and present p. 68
- Marshman, John Clark. The History of India, from the earliest period to the close Lord Dalhousie's administration, Volume 2
- Moor, Edward (1794). A narrative of the operations of captain Little's detachment, and of the Mahratta army (a detailed British account of the capture)
- Mill, James. A history of British India, Volume 5
- Duff, James Grant. A history of the Mahrattas, Volume 2
- http://www.historyfiles.co.uk/KingListsFarEast/IndiaMarathas.htm