کرشنا دیورایا
Krishnadevaraya | |
---|---|
Maharaja-dhirāja Kannada Rajya Rama Ramana Andhra Bhoja Dakshinasamudradhiswara Mooru Rayara Ganda[۱] Abhinava-Bhoja[۲] Gaubrahmana Pratipalaka | |
Sculpture of Krishnadevaraya and his wives at Chandragiri Museum | |
Vijayanagara Emperor | |
معیاد عہدہ | 26 جولائی 1509 – 17 اکتوبر 1529[۳] |
پیشرو | Viranarasimha Raya |
جانشین | Achyuta Deva Raya |
نسل | |
والد | Tuluva Narasa Nayaka |
والدہ | Nagala Devi |
پیدائش | 17 جنوری 1471 Vijayanagara, Vijayanagara Empire (modern day Hampi, Karnataka, India) |
وفات | ۱۷ اکتوبر ۱,۵۲۹58 سال) Vijayanagara, Vijayanagara Empire (modern day Hampi, Karnataka, India) | (عمر
مذہب | Hinduism |
کرشنا دیورایا (17 جنوری 1471 – 17 اکتوبر 1529) وجے نگر سلطنت دا اک شہنشاہ سی جس نے 1509 توں 1529 تک حکومت کيتی۔ اوہ تولووا خاندان دا تیسرا بادشاہ سی، تے اسنوں ہندوستانی تریخ دے عظیم ترین حکمراناں وچوں اک سمجھیا جاندا اے۔ اس نے اسلامی دہلی سلطنت دے زوال دے بعد ہندوستان دی سب توں وڈی سلطنت اُتے حکومت کيتی۔ [۶] اپنے عروج اُتے سلطنت دی صدارت کردے ہوئے، انہاں نوں بوہت سارے ہندوستانی اک آئیکن دے طور اُتے مندے نيں۔ کرشنا دیورایا نے آندھرا بھوجا کا خطاب حاصل کيتا۔ "آندھرا دا بھوجا ")، کرناٹکرتنا سمہاسنادیشورا (لائٹ۔ "کرناٹک دے زیورات دے تخت دا رب")، یاون راجیہ پرتیستپناچاریہ (لائٹ۔ "بہمنی تخت تک بادشاہ دا قیام")، کنڑ راجیہ راما رمنا (لائٹ۔ " کنڑا سلطنت دا لارڈ)، گوبرہمان پرتی پالک (لائٹ۔ "برہمناں تے گایاں دا راکھا") تے مورو رائارا گنڈا (لائٹ۔ "تین بادشاہاں دا رب")۔ اوہ بیجاپور ، گولکنڈہ ، بہمنی سلطنت تے اڈیشہ دے گجپتیاں نوں شکست دے کے جزیرہ نما دا غالب حکمران بن گیا، تے ہندوستان دے سب توں طاقتور ہندو حکمراناں وچوں اک سی۔ کرشن دیوا رایا دی حکمرانی توسیع تے استحکام دی خصوصیت سی ایہ اوہ وقت سی جدوں دریائے تنگابدرا تے کرشنا دریا ( رائچور دوآب) دے درمیان دی زمین حاصل کيتی گئی سی(1512)، اوڈیشہ دے حکمران نوں زیر کر ليا گیا سی (1514) تے بیجاپور دے سلطان (1520) نوں شدید شکست ہوئی سی جدوں مغل شہنشاہ بابر شمالی ہندوستان دے طاقتوراں دا جائزہ لے رہیا سی، تاں اس نے برصغیر وچ سب توں ودھ وسیع سلطنت دے نال، کرشن دیورایا نوں سب توں طاقتور قرار دتا۔ [۶] پرتگالی سیاح ڈومنگو پیس تے ڈوارٹے باربوسا نے اپنے دور حکومت وچ وجے نگر سلطنت دا دورہ کیتا، تے انہاں دے سفرنامے دسدے نيں کہ بادشاہ نہ صرف اک قابل منتظم سی بلکہ اک بہترین جرنیل وی سی، جو جنگ وچ محاذ توں رہنمائی کردا سی تے زخمیاں دی عیادت وی کردا سی۔ کئی مواقع پر، بادشاہ نے جنگ دے منصوبےآں نوں اچانک تبدیل کر دتا، ہاری ہوئی جنگ نوں فتح وچ بدل دتا۔ شاعر مکو تیمنا نے اس دی تعریف 'ترکاں نوں تباہ کرنے والا' دے طور اُتے کيتی۔ [۷] کرشنا دیورایا نے اپنے وزیر اعظم تیمارسو دے مشورے توں فائدہ چُکیا، جسنوں اوہ اپنی تاجپوشی دے لئی ذمہ دار باپ شخصیت سمجھدے سن ۔ کرشنا دیورایا نوں وی انہاں دے دربار وچ ملازم رہنے والے مزاحیہ تینالی رام کرشنا نے مشورہ دتا سی۔
فوجی کیریئر
سودھواس دے اصل دشمن بہمنی سلطان سن (جو پنج چھوٹی سلطنتاں وچ تقسیم ہوݨ دے باوجود مستقل خطرہ بنے ہوئے سن )، اڈیشہ دے گجپتی ، جو سلووا نرسمہا دیوا رایا دی حکمرانی دے بعد توں مسلسل تنازعات وچ ملوث رہے سن، تے پرتگال، جو اک ابھردا ہويا سمندری علاقہ سی۔ طاقت جس نے سمندری تجارت دے بوہتے حصے نوں کنٹرول کيتا۔ [۸]
دکن وچ کامیابی
سودھودکن دے سلاطین دی طرف توں وجے نگر دے قصبےآں تے دیہاتاں اُتے چھاپے تے لُٹ مار رایا دے دور حکومت وچ ختم ہو گئی۔ 1509 وچ ، کرشنا دیورایا دیاں فوجاں انہاں توں ٹکرا گئياں تے سلطان محمود شدید زخمی تے شکست کھا گیا۔ [۹] یوسف عادل شاہ ماریا گیا تے رائچور دوآب اُتے قبضہ کر ليا گیا۔ فتح دا فائدہ اٹھاندے ہوئے، رایا نے بیدر ، گلبرگہ تے بیجاپور نوں دوبارہ وجئے نگر وچ ملایا تے سلطان محمود نوں رہیا کرکے اسنوں حقیقی حکمران بنا کے "یون سلطنت دا قیام کرنے والا" دا خطاب حاصل کيتا۔ [۱۰] گولکنڈہ دے سلطان قلی قطب شاہ نوں سری کرشنا دیورایا دے وزیر اعظم تیمارسو نے شکست دتی۔ [۱۱]
کلنگا دے نال جنگ
سودھواوڈیشہ دے گجپتیاں نے بنگال ، آندھرا تے اڈیشہ دے کچھ حصےآں اُتے مشتمل اک وسیع زمین اُتے حکومت کيتی۔ [۱۲] امتتور وچ کرشنا دیورایا دی کامیابی نے اپنی مسانوں ساحلی آندھرا دے علاقے تک لے جانے دے لئی ضروری محرک فراہم کیہ، جو گجپتی بادشاہ پرتاپرودرا دیوا دے کنٹرول وچ سی۔ وجے نگر دی فوج نے 1512 وچ اُدے گیری قلعے دا محاصرہ کے لیا [۱۳] ایہ مہم اک سال تک جاری رہی اس توں پہلے کہ گجپتی فوج فاقہ کشی دی وجہ توں بکھر گئی۔ [۱۴] کرشنا دیورایا نے اس دے بعد تروپتی وچ اپنی بیویاں تروملا دیوی تے چناما دیوی دے نال نماز ادا کيتی۔ [۱۵] اس دے بعد گجپتی دی فوج کونڈاویڈو وچ ملی۔ وجئے نگر دیاں فوجاں چند مہینےآں تک محاصرہ قائم کرنے دے بعد بھاری جانی نقصان دی وجہ توں پِچھے ہٹنے لگياں۔ [۱۶] تیمارسو نے قلعے دے غیر محفوظ مشرقی دروازے دا اک خفیہ دروازہ دریافت کيتا تے رات دے وقت حملہ کيتا۔ اس دا اختتام قلعہ اُتے قبضہ تے پرتاپردر دیوا دے بیٹے شہزادہ ویربھدر دی قید دے نال ہويا۔ [۱۷] واسیریڈی ملیکھارجن نائکا نے اس دے بعد کونڈاویڈو دے گورنر دا عہدہ سنبھالیا۔ [۱۸] کرشنا دیورایا نے کلنگا اُتے حملے دا منصوبہ بنایا، لیکن پرتاپردرا نوں اس منصوبے دا علم ہويا تے اس نے کلنگا نگر دے قلعے وچ سابق نوں شکست دینے دے لئی اپنا منصوبہ بنایا۔ تیمارسو نے پرتاپرودرا دی خدمت توں اک تیلگو صحرائی نوں رشوت دے کے پرتاپرودرا دا منصوبہ دریافت کيتا۔ جدوں وجے نگر سلطنت نے حملہ کيتا تاں پرتاپردرا نوں گجپتی سلطنت دے راجگڑھ کٹک لے جایا گیا۔ [۱۹] پرتاپردرا نے بالآخر وجے نگر سلطنت دے سامنے ہتھیار ڈال دیے، تے اپنی دھی، راجکماری جگن موہنی نوں کرشنا دیورایا نال شادی وچ دے دتا۔ [۲۰] کرشنا دیورایا نے دریائے کرشنا دے شمال وچ اوہ تمام زمیناں واپس کر دیؤ جنہاں اُتے وجے نگر سلطنت نے قبضہ کيتا سی۔ اس نے دریائے کرشنا نوں وجئے نگر تے گجپتی سلطنتاں دے درمیان سرحد بنا دتا۔ [۲۱]
آخری تنازعہ تے موت
سودھوسلطنت تے پنج دکن سلاطین دے پیچیدہ اتحاد دا مطلب ایہ سی کہ اوہ مسلسل جنگ وچ سی۔ اک مہم وچ ، اس نے گولکنڈہ نوں شکست دتی تے اس دے کمانڈر مدور الملک نوں گرفتار کر ليا، بیجاپور تے اس دے سلطان اسماعیل عادل شاہ نوں کچل دتا، [۲۲] تے بہمنی سلطنت نوں Muhammad Shah II دے بیٹے دے حوالے کے دتا۔ [۲۳]
حوالے
سودھو- ↑ Advanced Study in the History of Medieval India by Jl Mehta p. 118
- ↑ Pollock, Sheldon (2003). The Language of the Gods in the World of Men: Sanskrit, Culture, and Power in Premodern India. University of California Press, 179. ISBN 0-520-24500-8.
- ↑ Srinivasan, C. R. (1979). Kanchipuram Through the Ages. Agam Kala Prakashan, 200. OCLC 5834894. Retrieved on 25 جولائی 2014.سانچہ:ISBN missing
- ↑ (1970) Andhra Pradesh District Gazetteers: Anantapur. Director of Print. and Stationery at the Government Secretariat Press, copies can be had from:Government Publication Bureau, 63.سانچہ:ISBN missing
- ↑ T. K. T. Viraraghavacharya (1997). History of Tirupati: The Thiruvengadam Temple, Volume 2. Tirumala Tirupati Devasthanams, 469.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Keay, John, India: A History, New York: Harper Collins, 2000, p.302
- ↑ Vijayanagara Voices: Exploring South Indian History and Hindu Literature William Joseph Jackson: p.124
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Imperial Gazetteer2 of India, Volume 15, page 393 -- Imperial Gazetteer of India -- Digital South Asia Library". https://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?volume=15&objectid=DS405.1.I34_V15_399.gif. Retrieved on 2021-05-10.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
ذرائع
سودھوباہرلے جوڑ
سودھو- Vepachedu ایجوکیشنل فاؤنڈیشن توں تیلگو ادب دا سنہری دور
- تروپتی وچ کرشن دیورایا دا کمپلیکس
- تروپتی وچ کرشنا دیورایا تے انہاں دی بیویاں دے مجسمے۔
- کرشنا دیورایا دے دور حکومت وچ سؤݨ دے سکے جاری کيتے گئے۔ Archived 2012-09-20 at the وے بیک مشین
- اک فراموش شدہ سلطنت (وجیا نگرا): ہندوستان دی تریخ وچ اک شراکت (کرونیکا ڈوس ریس ڈی بسناگا دا ترجمہ ڈومنگو پیس تے فرناؤ نونس نے بالترتیب 1520 تے 1535 دے بارے وچ لکھیا اے، رابرٹ سیول دے تاریخی تعارف دے نال)