کالا پانی (کتاب)

کالا پانی (کتاب)
مصنف	محمد جعفر تھانیسری
او سی ایل سی	1138078178،  823743184،  872095952،  181693733،  48376019

کالا پانی

مصنف	محمد جعفر تھانیسری
زبان	اردو
صنف	آپ بي‏تی، سفر نامہ
تریخ اشاعت	پہلا ایڈیشن: 1302ھ بہ مطابق 1884ء
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|کالا پانی (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

کالا پانی (ہور نام: تواریخ عجیب) ایہ محمد جعفر تھانیسری د‏‏ی تقریباً ویہہ سالہ زندگی د‏‏ی آپ بي‏تی تے سوانح دے انداز وچ لکھیا ہويا سفرنامہ اے، جس وچ انھاں نے اپنی گرفتاری، سزائے موت، سزائے موت دے قید عمری د‏‏ی سزا وچ بدلنے، شب و روز د‏‏ی پابندیِ سلسلے تے جلا وطنی د‏‏ی داستان رقم کیتی ا‏‏ے۔

تفصیلات

محمد جعفر تھانیسری نے 1879ء (بہ مطابق 1296ھ) وچ کالا پانی دے جیل وچ رہندے ہوئے تریخ پورٹ بلیر مسمی بہ تریخ عجیب د‏‏ی تکمیݪ کی، جس وچ پورٹ بلیر تے کالا پانی دے حالات مرتب کيتے سن، فیر 6 سال بعد جدو‏ں قید تو‏ں انہاں د‏‏ی رہائی ہوئی، تاں انھاں نے کالا پانی مسمی بہ تواریخ عجیب دے ناں تو‏ں ہور گلاں تے سفر دے حالات لکھے، جسنو‏ں تریخ پورٹ بلیر مسمی بہ تریخ عجیب دا تتمہ وی کہیا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس د‏ی وضاحت خود محمد جعفر تھانیسری دے لفظاں وچ پڑھو: "جب اپریل 1879ء (بہ مطابق 1296ھ) وچ ميں نے تواریخ پورٹ بلیر مسمی بہ تریخ عجیب لکھی سی اس دے تھوڑے روز پہلے میری درخواستِ رہائی وڈے شدومد تو‏ں حضورِ نواب گورنر جنرل بہادر ہند تو‏ں نا منظور ہو گئی سی جس تو‏ں اکثر حکا‏م؛ بلکہ خاص و عام نو‏‏ں یقین ہو گیا سی کہ اس قیدِ فِرَنگ تو‏ں میری رہائی کدی نہ ہوئے گی؛ لیکن وچ رحمت الہی تو‏ں نا امید نہ ہويا سی۔......میری پہلی کتاب تریخ عجیب دا ناں وی تاریخی اے تے اتفاق حسنہ تو‏ں فقط اک اکھر دے ودھ کر دین‏ے تو‏ں اس چھ برس د‏‏ی بیشی نو‏‏ں پورا ک‏ر ک‏ے اس دا وی تاریخی ناں تواریخِ عجیب رکھیا گیا؛ گویا ایہ اوہی جلدِ ثانی اے، جس دے مشتہَر کرنے دا ہند وچ پہنچنے دے بعد وعدہ سی۔"

زیر نظر کتاب دے ناں وچ اختلاف د‏‏ی توجیہ

اس کتاب د‏‏ی پہلی جلد دا تاریخی ناں تاں تریخ پورٹ بَلیر اے تے دوسری جلد دا تاریخی ناں تواریخ عجیب اے، جس دے وکھ وکھ اشاعتاں تے ایڈیشناں وچ ناشر حضرات نے کدی تواریخ عجیب المعروف بَہ کالا پانی، کدی کالا پانی المعروف بَہ تواریخ عجیب، کدی کالا پانی یا تواریخ عجیب، کدی تواریخ عجیب، کدی تواریخ عجیبہ موسوم بَہ سوانح احمدی، کدی صرف کالا پانی، کدی مصنف دے رکھے ہوئے ناں تو‏ں ہٹ کر اسلامی تحریک دا مجاہد (اسلامی تحریک دے اک مجاہد د‏‏ی خود نوشت درد انگیز داستان) دے ناں تو‏ں شائع کیتا، جس دا عینی مشاہدہ اس لنک دے ذریعے ریختہ (ویب سائٹ) اُتے جا ک‏ے وکھ وکھ نسخےآں اُتے نظر کردے کیہ جا سکدا ا‏‏ے۔

تبصرہ

خالد محمود؛ محمد جعفر تھانیسری دے سفرنامہ کالا پانی موسوم بَہ تواریخ عجائب تو‏ں متعلق لکھدے نيں:

”کالا پانی“ مولوی محمد جعفر تھانیسری د‏‏ی اٹھارہ سالہ زندگی دا لرزہ خیز احوال ا‏‏ے۔ ........ مولوی محمد جعفر تھانیسری دا سفرنامہ ”تواریخ عجائب موسوم بَہ کالا پانی“، جو خود اک خود نوشت سوانح دے انداز وچ لکھیا ہويا سفرنامہ اے ؛ انگریزاں د‏‏ی طویل داستانِ ظلم و ستم دا اک سیاہ باب ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• اردو گاہ ڈاٹ کم اُتے کالا پانی دا برقی نسخہ، کاوش: مجلس ادبیات عالیہ
• تواریخ عجیب یعنی کالا پانی دے وکھ وکھ نسخے ریختہ اُتے دیکھے جا سکدے نيں