چک
چک، پنجابی لفظ اے، زمینی محصول دا بندوبست دوامی دا سرکل اے جو زمین دے اک مُتصل بلاک نوں نشان زد کردا اے۔ چک لفظ چکّا یا چکر توں بݨیا اے جو پنجابی وچ پہیے دا حوالا دیندا اے، خاص طور تے پاݨی دے کھوہ ناݪ مُنسلک وہیل (پہیا)۔ تریخی طور تے ہر پنڈ وچ پاݨی دا اک کھوہ الاٹ کیتا جاندا سی تے ہر پنڈ دا نمبر پاݨی دے کھوہ دے مطابق الاٹ کیتا جاندا سی۔ ہُݨ انفرادی چَک حلقے ریونیو سرکل (موضع) وچ قائم پنڈ دے نام ناݪ جڑے ہوئے نیں۔ چک سرکل برطانوی راج دور دے محصولات دی وصولی دے نظام اُپر مبنی نیں۔ برطانوی راج دے دوران حکومت دی آمدݨی وچ اضافے لئی پنجاب دے بارانی میدانی علاقیاں نوں زیر کاشت لیاؤݨ لئی نویاں نہراں تعمیر کیتیاں گئیاں تاکہ ایتھے آبپاشی متعارف کرائی جا سکے۔ مخصوص رجواہے توں سیراب ہوݨ آݪی زمین دے ہر بلاک نوں اک مُنفرد چک نمبر دتا گیا سی۔ نقل مکانی کرن واݪے کساناں نوں نویں پنڈاں دے آس پاس دے اوہناں نویں سیراب علاقیاں وچ آباد کرن لئی لیایا گیا سی جو ڈھاݨیاں دے طور تے شروع ہوئے سی۔ ایہناں نویں پنڈاں نوں اسے نام ناݪ پکاریا جاندا سی جو اوہناں دے متعلقہ آبپاشی حلقہ چک نمبر سی۔ حکومت نے اوہناں رہائشیاں اُتے چھڈ دتا کہ اوہ بعد وچ "چک" نوں پنڈ دا مناسب ناں دیݨ۔ "چک" دی اصطلاح "پنڈ" دی اِصطلاح دا مترادف بݨ گئی۔
ناں بندی
سودھوموضعے دے ناں چار حِصیاں : چک، (نمبر)، (حروف)، (پنڈ دا ناں) استعمال کردے ہوئے رکھے گئے نیں۔ تغئیرات موجود نیں لیکن عام طور تے چَک دے ناماں دے چار حِصے ہُندے نیں،
- چک، اگیتر ۔
- نمبر، ہر موضع لئی اک مُنفرد نمبر ۔
- حروف، اک یا دو حرف جیہڑے پاݨی دے مخصوص ذریعے، مثلن رجواہے نوں دِتے گئے کوڈ یا متعلقا ہیڈورکس یا متعلقا علاقے ناݪ مطابقت رَکھدے نیں ۔
- پنڈ دا ناں، بستیاں دی اِبتداء عام طور تے چھوٹی ڈھاݨی دے طور تے ہوئی جو بعد وچ پنڈ وچ تبدیل ہوئیاں۔ بستی دا نام عمومن پنڈ دے موڈھی یا مشہور شخصیئت، مقامی ذات، گوت یا مزار وغیرا ناݪ منسوب ہُندا اے۔
چک 346 گ ب کرموں آݪی : چک (اگیتر) ۔ 346 (نمبر) ۔ گ ب (گوگیرا برانچ نہر) ۔ کرموں آݪی (پنڈ دا ناں)
چک 304 ٹی ڈی اے : چک (اگیتر) ۔ 304 (نمبر) ۔ ٹی ڈی اے (تھل ڈویلپمنٹ اتھارٹی)
چک 150 P : چک (اگیتر) ۔ 150 (نمبر) ۔ P (پنجند ہیڈورکس)
چک 34 فورڈواہ : چک (اگیتر) ۔ 34 (نمبر) ۔ فورڈواہ (فورڈواہ نہر)
چکوک
سودھوچک پنجابی زبان دا لفظ اے پَر ایہدی جمع عربی انداز وچ، حق توں حقوق تے خَط توں خطوط دے اصول اُتے چکوک مروّج ہوگئی اے۔
چک بطور شہر
سودھولفظ چَک پنجاب دے شہراں چک جھمرا تے چکوال دے ناماں دا حِصا اے۔ اس توں علاوا تحصیل شکرگڑھ وچ چک امرو نام دا قصبا وی اے۔
چک بندی
سودھو’’چک بندی‘‘ زمین تے محصول دے لحاظ ناݪ زمین دے استحکام (Land consolidation) تے ریونیو سیٹلمنٹ دا عمل اے۔ چک بندی تے سیٹلمنٹ، سیٹلمنٹ افسر، پٹواریاں تے لمبڑداراں دی مدد ناݪ کردا اے۔[۱] آبپاشی دے لحاظ ناݪ، چک بندی دا مطلب اے کہ ہر چک نوں نہری شاخاں دے پاݨی ناݪ سیراب کیتا جاندا اے، جیہنوں مرکزی نہر دے کنارے وچ اک سلائس چینل دے ذریعے سپلائی کیتا جاندا اے جِتھے ہر چک (کھیت) دے مالک نوں دِتے جاݨ آݪے پاݨی دی مقدار اوہدے چک دے رقبے دے تناسب ناݪ ہُندی اے۔[۲] مخصوص رجواہے توں سیراب ہوݨ آݪی زمین دے بلاک، جیہنوں آبپاشی حلقا (Irrigation circle) وی کہیا جاندا اے، ہر اک نوں اک منفرد چک نمبر دِتا گیا سی۔
زمین دا اِستحکام (Land consolidation)، اک منصوبا بَند معقولیئت، نویں سِرے توں ترتیب، زمین دے پارسلز تے ملکیئت نوں دوبارا ترتیب دیݨ دا عمل اے تاکہ دیہی اِنفراسٹرکچر نوں بہتر کیتا جاسکے تے ماحولیاتی استحکام تے زراعت دی بہتری لئی ماحولیاتی پالیسیاں نوں لاگو کیتا جاسکے۔چک بندی لئی موضَع دے سموچ دا سروے کیتا جاندا اے، تاکہ موضعے دی زمین دی ٹعھݪواݨ دی گروہ بندی تے پاݨی دے نکاس دے پروفائل نوں مربوط سمتاں وچ طے کیتا جا سکے۔ زمین نوں اوہدی قیمت تے پیداواری صلاحیئت دی بنیاد اُتے وی جانچیا جاندا اے۔ ہر کسان دی زمین دی ملکیئت نوں معیاری سائز دے 'کھیت' وچ اکٹھا کیتا جاندا اے (عام طور تے 1 ایکڑ دے پلاٹ) تے فیر زمینداراں نوں اوہناں دی سابقہ کِھلری ہوئی زمین دی قیمت تے پیداواری صلاحیئت دے تناسب ناݪ دوبارا تقسیم کیتا جاندا اے۔[۳] ہر چک وچ چنگی، ماڑی تے مِلی جُݪی مٹی دی یکساں مقدار ہوݨی چاہیدی اے۔
کچھ طرفاں (زمینی قطعے دی اطراف) وچ تقریبن ہر متبادل میدان اوہدے وچ موجود چار یا پَنج موضع (دیہات) وچوں کِسے اک ناݪ تعلق رکھدا اے۔ دوسریاں وچ پٹی (زمین دا کِھلریا ہویا حِصا) مختلف موضعیاں وِچوں ہر اک دی زمین دیاں لمبیاں پٹیاں وچ تقسیم کتیا جاندا اے تے فیر دوبارا اسے اصول اُتے ذیلی تقسیم کیتی جاندی اے۔[۴] بندوبست دوامی مُدت یا ملکیئت دی شکل وچ زمین دے مالک دے جائیداد دے حقوق دی تصدیق تے زمینداراں ولوں حکومت نوں ادا کرن لئی متعلقا ٹیکس نوں طے کرن دا عمل اے۔[۵]
ہور دیکھو
سودھو
حوالے
سودھو- ↑ 1930, Punjab Settlement Manual, Punjab Government publications, point 235 and 578-282 on page 115, 272-273.
- ↑ 1996, Gazetteer of the Chenab Colony: Lyallpur, Faisalabad, page 99.
- ↑ R.B منڈل، 1990، لینڈ یوٹیلائزیشن: تھیوری اینڈ پریکٹس، صفحا 318۔
- ↑ R. ایس وائٹ وے، 1879، رپورٹ آن دی سیٹلمنٹ آف مترا ڈسٹرکٹ، صفحا 40۔
- ↑ Cohn, Bernard S. (اگست 1960). "The Initial British Impact on India: A Case Study of Banares region". The Journal of Asian Studies (Association for Asian Studies) 19 (4): 418–431. doi:.