پاور پلانٹ
اک پاور پلانٹ جسنوں عامَ طور تے پاور سٹیشن جاں پاور ہاؤس جاں کدے-کدے جنریٹنگ سٹیشن جاں جنریٹنگ پلانٹ وی کیہا جاندا اے، اک صنعتی سہولت ہندی اے جس وچ بجلئی پاور دی پیداوار کیتی جاندی اے۔ زیادہ تر پاور پلانٹاں وچ اک جاں اک توں جنریٹراں دا استعمال کیتا جاندا اے، جہڑی کہ اک گھمن والی مشین ہندی اے جہڑی کہ مکینیکل توانائی نوں بجلئی توانائی وچ بدل دندا اے۔ میگنیٹک فیلڈ اتے کنڈیکٹر وچلی رفتار ولوں بجلئی کرنٹ پیدا ہندا اے۔
پاور پلانٹاں وچ توانائی دے سروتاں نوں جنریٹر نوں گھماؤن لئی ورتیا جاندا اے۔ دنیا دے بہتے پاور پلانٹاں وچ بجلی دی پیداوار لئی کوئلہ ، تیل اتے قدرتی گیس جاے پتھراٹی بالناں نوں توانائی دے طور تے استعمال کیتا جاندا اے۔ ہوراں توانائی وچ نیوکلیئر پاور شامل اے پر ویلے دی لوڑ اے کہ توانائی دے غیر-نقصان دہ اتے نویاؤن-یوگ سروتاں دی ورتوں کیتی جاوے جویں کہ سورجی توانائی، ہوا توانائی، شعاعی توانائی اتے پن توانائی وغیرہ ۔
تاپ توانائی پلانٹ
سودھو
تاپ توانائی پلانٹاں وچ، تاپ انجناں ولوں تاپ توانائی دے ذریعے مکینیکل توانائی وچ بدلیا جاندا اے۔ زیادہ تر تاپ توانائی پلانٹاں وچ بھاف دی ورتوں کیتی جاندی اے، جس کرکے ایہناں نوں کدے-کدے بھاف توانائی پلانٹ وی کیہا جاندا اے۔
تھرموڈائنامکس دے دوجے اصول دے مطابق، ساری تاپ توانائی نوں مکینیکل توانائی وچ نہیں بدلیا جا سکدا۔ اس کرکے ماحول وچ بہت سارے تاپ دا نقصان ہو جاندا اے۔ تاپ توانائی پلاٹاں وچ اس نقصان نوں گھٹ کرن لئی بہت ساریاں مشیناں دا استعمال کیتا جاندا اے۔
ونڈ کرن
سودھو
تاپ سروت توں
سودھو- پتھراٹی بالن پاور پلانٹ جس وچ بھاف ٹربائین جنریٹر دا استعمال کیتا جا سکدا اے جاں قدرتی گیس دے دے معاملے وچ گیس ٹربائین دا استعمال کیتا جاندا اے۔ کوئلے والے پاور پلانٹاں وچ بھاف بائلر وچ کولے نوں جلاؤن توں توانائی پیدا کیتی جاندی اے۔ اگوں اس بھاف نوں بھاف ٹربائین نوں گھماؤن وچ ورتیا جاندا اے جہڑیاں کہ اگوں جنریٹراں نوں گھماؤندیاں ہن جس توں بجلی دا اساری ہندا اے۔ کولے دے بلن توں بعد بہت ساری بے کار رہند-کھوند بچدی اے جویں کہ سواہ، سلفر ڈائی آکسائیڈ، نائیٹروجن آکسائیڈ اتے کاربن ڈائی آکسائیڈ وغیرہ ۔ ایہناں وچوں کجھ گیساں نوں ختم کر دتا جاندا اے جس نال ماحول نوں نقصان گھٹ ہووے۔
- نیوکلیئر پاور پلانٹاں وچ[۱] نیوکلیئر ریئیکٹر دی کور وچ (نیوکلیئر فشن توں) پیدا کیتے گئے تاپ توں بھاف بنائی جاندی اے جہڑی بھاف ٹربائین اتے جنریٹر نوں گھماؤندی اے۔ امریکہ وچ 20 فیصد بجلی دی پیداوار نیوکلیئر پاور پلانٹاں راہیں کیتی جاندی اے۔ بھارت وچ وی اجیہے کئی پاور پلانٹ موجود ہن جہناں وچ تاراپور دا نیوکلیئر پاور پلانٹ سبھ توں وڈا اے۔
- جیؤتھرمل پاور پلانٹاں وچ دھرتی ہیٹھلے گرم پتھراں توں پیدا ہوئی بھاف دا استعمال کیتا جاندا اے۔ ایہہ چٹاناں دھرتی اندرلے ریڈیؤئیکٹو مادےآں دے گلن توں گرم ہو جاندیاں ہن۔
- بائیوماس توانائی پاور پلانٹاں وچ وکھ-وکھ طرحاں دے کوڑے-کرکٹ نوں بالیا جاندا اے جس نال پیدا ہوئی بھاف توں بجلی دی تیاری کیتی جاندی اے۔
- سورجی توانائی پاور پلانٹ، جس وچ سورجی روشنی نووں پانی گرم کرن اتے بھاف بناؤن لئی ورتیا جاندا اے جہڑی کہ جنریٹر نوں گھماؤندی اے۔
جنریٹر گھماؤن دے ڈھنگ توں
سودھو- بھاف ٹربائین پاور پلانٹ جس وچ بھاف نوں پوری طرحاں گرم کرکے پائپاں ولوں ٹربائین اپر ٹکرایا جاندا اے جہڑی کہ اگوں جنریٹر نوں گھماؤندیاں ہن۔ دنیا دی 90 فیصد بجلئی توانائی بھاف ٹربائناں ولوں ہی پیدا کیتی جاندی اے۔[۲]
- گیس ٹربائن پاور پلانٹ، جہناں وچ وہِ رہیاں گیساں دے دباء دے ذریعے سدھا ٹربائناں نوں گھمایا جاندا اے۔[۳]
- ستعینات چکر والے پلانٹ جس وچ قدرتی گیس ولوں چلن والیاں ٹربائناں اتے اک بھاف بائلر اتے بھاف ٹربائین دوواں دا استعمال کیتا جاندا اے۔ گیس تے چلن والی ٹربائین توں بعد بے کار جان والی گیس دے بلن توں پیدا ہوئی بھاف نوں اگوں بھاف ٹربائیناں چلاؤن لئی ورتیا جاندا اے۔ اس کریا ولوں پلانٹ دی صلاحیت وچ بہت وادھا ہندا اے۔
نویاؤنیوگ توانائی توں بجلی دی تیاری
سودھوپاور پلانٹ نویاؤنیوگ سروتاں توں وی بجلی دا اساری کر سکدے ہن۔
پن بجلی پاور پلانٹ
سودھو
پن بجلی پاور پلانٹ وچ پانی دی پوٹینشل اتے کائنیٹک توانائی نوں ٹربائیناں گھماؤن لئی ورتیا جاندا اے جسنوں ہائیڈرو الیکٹریسٹی وی کیہا جاندا اے۔ ایہناں پاور پلاٹاں وچ پانی دے کشش ثقل طاقت دا استعمال کیتا جاندا اے، جہڑا کہ پینسٹاکاں دے ذریعے پانی والیاں ٹربائیناں نوں گھماؤندا اے جہڑیاں کہ اگوں جنریٹراں نوں گھماؤندیاں ہن۔ پیدا ہوئی پاور اچائی اتے وہن دا جوڑ ہندی اے۔ پانی دے پدھر نوں اچا کرن لئی بہت طرحاں دے ڈیم بنائے جاندے ہن۔ اس توں علاوہ پانی نوں جمع کرن لئی جھیل وی بنا لئی جاندی اے جسنوں ریزروائر کیہا جاندا اے۔
پن بجلی 150 دیساں وچ بنائی جاندی اے، جس وچ ایشیا-پیسیفک کھیتر وچ 2010 دے انکڑیاں مطابق دنیا دی 32 فیصد پن بجلی بنائی جاندی اے۔ چین دنیا دا سبھ توں وڈا پن بجلی پیدا کرن والا دیس اے جہڑا کہ 2010 دے انکڑیاں دے مطابق اس طرحاں دے پاور پلانٹاں توں 721 ٹیراواٹ-گھینٹے بجلی دی تیاری کردا اے، جہڑا کہ اوہناں دی گھریلو بجلئی ورتوں دا 17 فیصد حصہ بندا اے۔
سولر پاور پلانٹ (سورجی توانائی)
سودھو
سورجی توانائی نوں بجلی وچ سدھے سولر سیلاں نال بدلیا جا سکدا اے۔ اس توں علاوہ اجیہے پاور پلانٹ وی مہیا ہن جہناں وچ سورج دی روشنی نوں پلیٹاں ولوں اک تاپ انجن اپر مرتکز کیتا جاندا اے جہڑا کہ پانی گرم کرکے بھاف بناؤندا اے جس توں بجلی بنائی جاندی اے۔
اک سولر فوٹووولٹیک پاور پلانٹ سورجی روشنی نوں ڈی۔سی۔ بجلی وچ بدلدا اے، ایہہ فوٹو الیکٹرک اثر تے مشتمل ہندا اے۔ اگوں انورٹر ڈی۔سی۔ نوں اے۔سی۔ وچ بدل دندے ہن جہڑی کہ گرڈّ نوں بھیج دتی جاندی اے۔ اس طرحاں دے پلانٹ وچ کوئی وی گھمن والی مشین جاں جنریٹر نہیں ورتیا جاندا۔
ہوا توانائی
سودھو
پون ٹربائیناں دی ورتوں اوہناں تھاواں جاں کھیتراں وچ کیتی جاندی اے جاں کیتی جا سکدی اے جہناں وچ ہوا لگاتار تیزی نال وگدی ہووے۔ بیتے ویلے وچ بہت سارے وکھ-وکھ ڈزائناں دی ورتوں کیتی گئی اے، پر جدید ویلے وچ تن بلیڈاں والیاں، اپری اثر والیاں ڈزائین والیاں ٹربائیناں دی ورتوں ہی کیتی جاندی اے۔ گرڈاں نال جوڑیاں جان والیاں پون ٹربائیناں 1970 وچ لائیاں گئیاں ٹربائیناں دے مقابلے بہت وڈیاں ہن۔ ایہہ ٹربائیناں سستی بجلی پیدا کردیاں ہن اتے اک پرانیاں ٹربائیناں نالوں ودھیرے بھروسے یوگ ہن۔ وڈیاں ٹربائیناں وچ، بلیڈ پرانیاں ٹربائیناں دے مقابلے ہولی گھمدے ہن جس نال ایہہ نظر وی آ جاندیاں ہن اتے پنچھیاں لئی وی ایہہ نقصان دہ نہیں ہن۔
سمندری توانائی
سودھوسمندری توانائی جاں سمندری پاور دا مطلب اس توانائی توں اے جہڑی کہ سمندری لہراں، جواربھاٹیاں، سمندری تاپ توانائی وغیرہ نال پیدا ہندی اے۔ دنیا دے وڈے سمندراں اتے سمندراں وچ پانی دی ہلجلّ جاں رفتار بہت وڈی مقدار وچ کائینیٹک توانائی پیدا کر رہی اے۔ اس کائینیٹک توانائی نوں الیکٹریکل جنریشن جاں بجلی تیاری لئی ورتیا جا سکدا اے۔
بائیوماس
سودھو
بائیوماس توانائی نوں فالتو ہرے مادےآں جاں کوڑے کرکٹ نوں جلاؤن توں بنایا جاندا اے۔ ایہناں بے کار مادےآں نوں جلا کے پانی نوں گرم کرکے بھاف بنائی جاندی اے جستوں اگوں اک بھاف ٹربائین گھمائی جاندی اے۔ جدید ویلے وچ ایہہ اک بہت ودھیا توانائی سروت اے کیونکہ ایہہ لگبھگ سارا بے کار کوڑے کرکٹ جاں پسوآں دے گوبر وغیرہ تے مشتمل ہندا اے جس نال میتھین ورگیاں گیساں پیدا ہندیاں ہن جہڑیاں کہ بہت جلن قابل ہن۔
حوالے
سودھو- ↑ Nuclear Power Plants Information، by International Atomic Energy Agency
- ↑ Wiser, Wendell H. (2000). Energy resources: occurrence, production, conversion, use. Birkhäuser, 190. ISBN 978-0-387-98744-6.
- ↑ SWEB's Pocket Power Stations Archived 4 مئی 2006 at the وے بیک مشین