يونس خان
| ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| جم | سنہ 1415 | |||
| وفات | سنہ 1487 (71–72 سال) | |||
| مذہب | اسلام | |||
| زوجہ | دولت ایساں بیگم شاہ بیگم | |||
| اولاد | قُتلُغ نگار خانم، مہر نگار خانم، خوب نگار خانم | |||
| والد | اویس خان | |||
| والدہ | Daulat Sultan Sakanj | |||
| خاندان | چنگیز خاندان، خانان چغتائی | |||
| نسل | Mihr Nigar Khanum قتلغ نگار خانم Khub Nigar Khanum Mahmud Khan Ahmad Alaq Sultan Nigar Khanum Daulat Sultan Khanum | |||
ترمیم  | ||||
یونس خان (ولادت: 1416ء – وفات: 1487ء) ( سانچہ:Ug) 1462ء توں لے کے 1487ء وچ اپنی موت تک مغلستان دے خان سن ۔ چینی ریکارڈ دے انھاں بوہت سارے مؤرخین نے حاجی علی (چینی: 哈只阿力, Pinyin: Hazhi Ali) (سانچہ:Lang-ug) دے نال شناخت کيتا اے۔ يونس خان، مغل سلطنت دے بانی، ظہیر الدین محمد بابر دے نانا سن ۔
یونس خان چنگیز خان دے بیٹے چغتائی خان دے نسل توں سن ۔
پس منظر تے خاندان سودھو
یونس علی مغلستان دے اویس خان (ویس خان) دے وڈے بیٹے سن ۔ جدوں ویس خان نوں 1428ء وچ ماریا گیا سی تب مغلاں نوں اس بارے وچ پھوٹ پڑ گئی کہ انہاں دا جانشین کون ہوئے گا۔ اگرچہ یونس خان انہاں دا سب توں وڈا بیٹا سی ، لیکن اکثریت یونس دے چھوٹے بھائی، ایسن بوکا دی حمایت کردی سی۔[۱]نتیجے ایہ رہیا کہ یونس تے انہاں دے حامیاں نوں بھج کر الغ بیگ جو ما ورا النہر دا تیموری حکمران تھا،کے پاس گئے، اُتے الغ بیگ نے اس گروہ نوں قید کر دتا۔ الغ بیگ دے والد، شاہ رخ تیموری نے نوجوان یونس دی ذمہ داری سنبھالی تے انہاں دے نال چنگا سلوک کيتا۔ انہاں نے یونس نوں ایران وچ یزد بھیج دتا تاکہ اوہ مولانا شرف الدین علی یزدی دی زیر تعلیم تعلیم حاصل کرن۔ یونس خان نے یزد وچ مولانا شرف الدین علی یزدی دے زیر مطالعہ اوتھے اُتے کئی سال گزارے اس عمل وچ اوہ اپنے دور دے سب توں زیادہ تعلیم یافتہ مغلاں وچوں اک بن گئے۔ مولانا شرف الدین علی یزدی دی وفات دے بعد، یونس ایران دے شہر شیراز وچ آباد ہونے توں پہلے کچھ دیر دے لئی شیراز دے چاراں طرف پھیردے رہے۔
مندرجہ ذیل مشاہدہ اک مذہبی معززین نے محمد حیدر مرزا دُغلت نوں دتا ۔ميں نے سنیا سی کہ یونس خان اک مغل سی، تے ميں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ اوہ داڑھی والے آدمی سن جو صحرا دے کسی دوسرے ترک دے طریقے تے آداب دے نال۔ لیکن جدوں ميں نے اسنوں دیکھیا تاں مینوں معلوم ہويا کہ اوہ خوبصورت جلاوطنی دا شخص سی، جس دی پوری داڑھی تے تاجک چہرہ سی، تے اس طرح دے بہتر تقریر تے انداز، جو شاید ہی کدی تاجک بولی وچ پائے جاندے نيں۔[۲]سانچہ:Page needed
ابتدائی کیریئر سودھو
1456ء وچ ، ابو سعید، ٹرانسسوکیانا دے تیموری حکمران، نے یونس خان نوں روانہ کيتا۔ ابو سعید مسلسل چھاپےآں توں ناراض ہوگئے سن جو ایسن بوکاایسن بوکا دے ماتحت مغلاں نے اپنے علاقے وچ کيتے تے اس لعنت نوں ختم کرنا چاہندے سن ۔ ابو سعید جاندے سن کہ ایسن بوکا نے یونس نوں بے دخل کردتا سی، تے ایہ کہ بعد وچ آنے والے موقع دا خیرمقدم کريں گا۔ اس دے علاوہ ، یونس دا برادری وچ اپنے بھائی دے تخت تے قرابت داری دونے اُتے دعوی سی۔ اس لئی ابوسعید نے یونس نوں اک فوج دا سربراہ بنا کے خان توں نوازیا تے اپنے بھائی نوں روکنے دے لئی اسنوں مغلستان بھیج دتا۔
|
|
|
حواشی سودھو
- ↑ Rossabi 1976
- ↑ W.M. Thackston, Jr. (2002). The Baburnama: Memoirs of Babur, Prince and Emperor.
- ↑ The Tarikh-i-Rashidi: a history of the Moghuls of central Asia by Mirza Muhammad Haidar Dughlat; Editor: N. Elias,Translated by Sir Edward Denison Ross,Publisher:S. Low, Marston and co., 1895
حوالے سودھو
- مرزا محمد حیدر ۔ شرح الراشی (وسطی ایشیا دے مغلاں دی تریخ) ایڈورڈ ڈیسن راس دا ترجمہ ، N.Elias دے ذریعے ترمیم کيتا۔ لندن ، 1895
- ایم کٹلکوف۔ یارقند ریاست دے ظہور دے بارے وچ الماندی ، 1990
- Rossabi, Morris (1976), "Ḥājjī `Ali", in Godrich, L. Carrington; Fang, Chaoying (eds.), لغت منگ سیرت ، 1368–1644۔ جلد اول (AL) ، کولمبیا یونیورسٹی پریس ، پی پی۔ 479–481 ، آئی ایس بی این Rossabi, Morris (1976), "Ḥājjī `Ali", in Godrich, L. Carrington; Fang, Chaoying (eds.),