وادی گولاغمولی
| وادئ گولاغمولی کوہِ غذر | |
|---|---|
| ٹیرو | |
  وادئ گولاغمولی Location in Pakistan | |
| مقام | ضلع غذر، گلگت بلتستان، پاکستان |
| متناسقات | 36°09′26″N 72°44′17″E / 36.1573309°N 72.7381°Eمتناسقات: 36°09′26″N 72°44′17″E / 36.1573309°N 72.7381°E |
| قسم | سیاحتی مقام |
| بنیادی داخلی بہاو | دریائے غذر |
| طاس ملکاں | پاکستان |
| انتظامی ایجنسی | گلگت بلتستان |
| آبادیاں | گولاغمولی، گولاغتوری، ٹیرو، ہندارپ، ہرکوش، بارست، ترچ، شاہی مل |
وادی گولاغمولی (وادی پھنڈر یا کوہ غذر) یا وادی شہدا یا شندور وادی غذر بالا وچ اک پہاڑی وادی دا ناں اے۔ ایہ وادی چترال توں مشرق کی طرف شندور توں شروع ہُندی اے تے پھنڈر تک جا دے ختم ہوجاندی اے۔ اس دے جنوب وچ وادی سوات واقع اے جو ہندارپ نالہ توں جڑی ہوئی اے۔ وادی گولاغمولی چترال توں بلند و بالا پہاڑی سلسلےآں دے ذریعے توں وکھ ہُندی اے۔ جے کوئی گلگت توں اس وادی دی سیر نوں نکلے تاں اسنوں گلگت شہر توں مغرب دی طرف قریباََ 150 کلو میٹر دا فاصلہ طے کرنا پئے گا۔ گوپس دے مقام اُتے اک روڈ شمال دی طرف یاسین نوں جاندی اے جدوں کہ دوسری وڈی شاہراہ مغرب دی طرف وادی گولاغمولی، وادی پھنڈر دے نال وادی شندور دی طرف نکلدی اے۔
تریخ
سودھووادی گولاغمولی دا ضلع غذر دی تریخ وچ اک کلیدی کردار رہیا اے۔ ماضی بعید تے ماضی نیڑے وچ ایتھے دے بزرگاں نے نہ صرف ضلع غذر دے لئی بلکہ پورے گلگت بلتستان دے لئی بے مثل قربانیاں دتی نيں۔ ایہ وادی پہلے تحصیل گوپس دے حدود وچ آندی سی ہن تحصیل پھنڈر بن جانے دے بعد ایہ اس تحصیل دی سب توں وڈی تے خوبصورت وادی اے۔ اس وادی وچ کئی بزرگاں نے ناں پیدا کیتے۔ اس وادی دے لوکاں وچ نرمی، حلیمی تے سخنوری مشہور اے۔ 1973ء دے ایف سی آر دے خاتمے دے بعد ایتھے دے مقامی راجاواں دا اثر و رسوخ وی ختم ہوئے گیا۔ ایتھے دا آخری مقامی حکمران نیت قبول حیات کاکاخیل ثابت ہويا۔ انہاں حکمراناں نے ماضی وچ جنگ آزادی توں لےکے گلگت بلتستان دی آزادی تک کافی قربانیاں دتی نيں۔
Golaghmuli وادی گیا سی دی اسٹریٹجک اہمیت دی وجہ توں اس دی طرف جاندا اے کرنے دے لئی اک اعلیٰ پہاڑ نوں منتقل کرنے دے لئی، Laspur وچ وادی چترال دے ذریعے شندور دے سب توں اُتے تے اس دے بعد دے لئی Mastuj. اک گیٹ وے دے دی منظوری Dadaili پاس وچ Handarap Nallah جاندا اے جس وچ سوات دے ضلع۔
دیہات
سودھوگولاغمولی، گولاغتوری، ہیرکوش، شاہی مال، ترچ، کھوناندھ، جیکاناندھ، ہندارپ، علی آباد، ٹیرو، باہچ، ہیلدی، بارست، پھنڈر دے کافی جگے شامل نيں۔
بولی
سودھولوک کھوار زبان کو مقامی بولی دے طور اُتے استعمال کردے نيں۔ جو صرف اک ہی بولی بولی جاندی نيں۔ اُتے لوکاں نوں شینا, اردو تے انگریزی زبان ماں وی عبور حاصل اے۔
مذہب
سودھواسلام ہی ایتھے دا واحد مذہب اے . زیادہ تر لوکاں دا تعلق اسماعیلی تے سنی فرقےآں توں اے . ایتھے دی آبادی دا 65 فیصد حصہ اسماعیلاں اُتے مشتمل اے جدوں کہ باقی لوک سنی مسلک نال تعلق رکھدے نيں۔
آب و ہوا
سودھوگولاغمولی وادی دی آب و ہوا مقامی ہی سمجھی جاندی اے۔ اک سال دے دوران بارش دا سیزن مارچ توں جون تک اے۔ جدوں کہ جنوری توں مارچ تک سخت برف پڑدی اے۔ Köppen-گائیکر کے مطابق ایتھے دا اوسط درجہ حرارت 19.6 درجہ سنٹی گریڈ جدوں کہ سال وچ اوسط بارش 429 ملی میٹر اے۔
| وادی گولاغمولی دا موسم | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مہینا | جنوری | فروری | مارچ | اپریل | مئی | جون | جولائی | اگست | ستمبر | اکتوبر | نومبر | دسمبر | سال |
| اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 8.3 (46.9) |
9.5 (49.1) |
14.9 (58.8) |
21.0 (69.8) |
25.6 (78.1) |
31.8 (89.2) |
32.8 (91) |
32.0 (89.6) |
28.7 (83.7) |
23.7 (74.7) |
17.4 (63.3) |
10.9 (51.6) |
۳۲.۸ (۹۱) |
| روزانہ اوسط سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 4.1 (39.4) |
5.0 (41) |
9.8 (49.6) |
15.3 (59.5) |
19.4 (66.9) |
24.9 (76.8) |
26.1 (79) |
25.4 (77.7) |
21.9 (71.4) |
17.0 (62.6) |
11.5 (52.7) |
6.5 (43.7) |
۲۶.۱ (۷۹) |
| اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 0.0 (32) |
0.6 (33.1) |
4.8 (40.6) |
9.7 (49.5) |
13.3 (55.9) |
18.0 (64.4) |
19.5 (67.1) |
18.8 (65.8) |
15.2 (59.4) |
10.3 (50.5) |
5.6 (42.1) |
2.1 (35.8) |
۱۱.۴ (۵۲.۵) |
| مینہہ م م (انچ) | 69 (2.72) |
99 (3.9) |
146 (5.75) |
139 (5.47) |
69 (2.72) |
22 (0.87) |
52 (2.05) |
56 (2.2) |
40 (1.57) |
31 (1.22) |
26 (1.02) |
51 (2.01) |
۸۰۰ (۳۱.۵) |
| جتھوں لیا: Climate-Data.org[۱] | |||||||||||||
قبیلے
سودھواس وادی وچ مختلف قسم دے قوم قبیلے آباد نيں انہاں وچوں بیشتر ایتھے دے پشتنی باشندے نيں جدوں کہ دوسرے علاقےآں توں ہجرت کر کے ایتھے آنے والےآں دی وی خاصی تعداد اے۔ ایتھے دے مشہور قوم قبیلے درج زیل نيں:
- کاکاخیل (قبیلہ) کے لوک گلوغ مولی، پھنڈر ٹیرو بارست، پینگل، شمرن الغرض پورے ضلعے وچ آباد نيں۔
- چوروٹے گولاغتوری تے ٹیرو وچ آباد نيں۔
- شوکھائے ہیاں دے پشتنی باشندے نيں جنہاں دی تریخ کافی پرانی اے۔
- شومورے
- راجا
- موکھے ہندارپ وچ مقیم نيں
- کھونے
- جیکانے
- ماشولے تے بڈورے ٹیرو وچ آباد نيں
گزرگاہاں
سودھوایتھے دے دو گزرگاہاں مشہور نيں انہاں وچوں پہلا درۂ شندور تے دوسرا درۂ ڈاڈائلی (ڈاڈاریلی)۔ انہاں دے علاوہ چمرکھن آن، نغلاچو داہار، غوٹ بر آن تے چھاشی نالے دی گزرگاہاں شامل نيں۔
جھلیاں
سودھوضلع غذر دی زیادہ تر جھلیاں اس وادی وچ واقع نيں۔ انہاں جھیلاں ہی دی وجہ توں پورے ضلعے نوں جھیلاں دا ضلع کہیا جاندا اے۔ گولاغمولی وچ واقع جھلیاں درج زیل نيں۔
- کھوکش لنگر باہا جھیل [۲]
- شندور جھیل [۳]
- ہندارپ جھیل
- باریچ جھیل یہ مصنوعی جھیل نما تالاب اے جو نومبر وچ سُک جاندا اے ۔
- کنیسو ٹیکوجھیل 1
- کنیسو ٹیکو جھیل 2
- شاہی مال جھیل
باہرلے جوڑ
سودھو- https://productforums.google.com/forum/#!موضوع/gec-زمین براؤزنگ/PTifa0sf8nc
- http://www.mygolaghmuli.com
- http://www.shandur.chitralstudio.com/shandur-lake/ Archived 2015-11-19 at the وے بیک مشین
- http://www.alltravels.com/pakistan/northern-areas/teru
حوالے
سودھو- ↑ Shandul Weather – AccuWeather Forecast for Sistan and Baluchestan Iran
- ↑ http://mygolaghmuli.com/baha-lake-ghizer-gilgit-baltistan-pakistan/
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۵-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.