نیچریت
نیچریت اک فکری تحریک اے جو سر سید احمد خان نے شروع دی سی۔ سر سید احمد خان دراصل جدید معتزلہ دے بانی سن، اوہ تاویلات دے ذریعے اسلامی عقائد نوں انسانی عقل تے مغربی فکر و فلسفہ دے تابع کر کے رکھنے دے قائل سن ۔ دین دی مادی (Materialistic) تشریح کردے لہٰذا حجیت سنت دے قائل نہ سن ۔ اپنے اس نظریے نوں اوہ "نیچَرِیَت" (Naturism) کہندے سن ۔ چنانچہ لکھدے نيں: ’’جو ساڈے خدا دا مذہب اے اوہی ہماریا مذہب اے۔ خدا نہ ہندو اے نہ عرفی مسلمان، نہ مقلد نہ لامذہب نہ یہودی تے نہ عیسائی، اوہ تاں پکا چھٹا ہويا نیچری اے ‘‘۔ [۱]
احیائے ثانیہ دی کوشش
سودھوعصرِ حاضر وچ ڈاکٹر جاوید احمد غامدی مذہب دی اتّباعِ عقل و جِدّت (Rationalification and modernization of religion) دے علمبردار نيں۔ اوہ سر سید احمد خان، امین احسن اصلاحی تے غلام احمد پرویز نوں اپنا مؤثر دسدے نيں تے (جدید زمانے دے نال مطابقت رکھنے والے) اسلام دے حامی نيں۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ (مقالات سرسید، حصہ 15 ص 147، ناشر: مجلس ترقی ادب)