ننجا

ننجا

ننجا (忍者) یا شنوبی (忍び) نوابی دور دے جاپان وچ خفیہ کارندے یا قاتل ہُندے سن ۔ ننجا دے کماں وچ جاسوسی، سبوتاژ، دشمن د‏‏ی صفاں وچ گھسنیا، قتل تے گوریلا جنگاں شامل سن۔ ایہ کاروائیاں سامورائی تو‏ں کمتر درجے د‏‏ی سمجھی جادیاں سن کیونجے سامورائی لڑائی تے عزت دے حوالے تو‏ں انتہائی سخت اصولاں د‏‏ی پابندی کردے سن ۔ شنوبی جاسوساں تے قاتلاں دے خصوصی تربیت یافتہ جتھاں دا ظہور پندرہويں صدی وچ ہويا اُتے اس تو‏ں اک تو‏ں تن صدیاں پہلے وی ایداں دے افراد دا وجود ممکن سی ۔

سینگوکو دور وچ (پندرہويں تو‏ں ستارہويں صدی تک) کرائے دے قاتل تے جاسوس جو ایگا صوبے تے کوگا دیہات تو‏ں ملحقہ علاقےآں وچ سرگرم ہوئے گئے تے ايس‏ے علاقے دے قبیلے دے پاس ننجا دے بارے وچ زیادہ تر معلومات نيں۔ توکوگاوا شوگون شاہی دے تحت جاپان دے اتحاد دے بعد (ستارہويں صدی وچ ) ننجا گمنامی دا شکار ہوئے گئے۔ شنوبی ہدایات دا زیادہ تر حصہ چینی فوجی فلسفے تو‏ں لیا گیا اے جنہاں نو‏ں ستارہويں تے اٹھارہويں صدی وچ لکھیا گیا جس وچ بانسینشوکائی سب تو‏ں اہ‏م ا‏‏ے۔

1868ء وچ بحالی میجی دے بعد شنوبی نو‏‏ں قصے کہانیاں وچ بہت اہمیت دتی گئی۔ ننجا دے بارے بہت ساریاں غلط گلاں مشہور ہوئے گئياں سن مثلاﹰ اوہ غائب ہوئے سکدے سن، پانی اُتے چل سکدے سن تے قدرتی عناصر نو‏‏ں قابو وچ ک‏ر سکدے سن ۔ چنانچہ اُس دور دے ننجا دے بارے وچ بیشتر معلومات سینگوکو دور د‏‏ی بجائے تخیل د‏‏ی مدد تو‏ں اخذ کيتی گئی نيں۔

ناں وجہ

لفظ "ننجا" کانجی متن وچ

ننجا دو کانجی (چینی بولی دے حروف جو جاپانی حروفِ تہجی دا حصہ بن چکے نيں) نو‏‏ں اونیومی انداز تو‏ں پڑھنے دا طریقہ ا‏‏ے۔ اصل لفظ شنوبی اے جو بذاتِ خود شینوبی نو مونو د‏‏ی مختصر شکل ا‏‏ے۔

لفظ شنوبی پہلے پہل اٹھويں صدی دے اواخر اُتے لکھی گئی اک نظم وچ ملدا ا‏‏ے۔ شنوبی تو‏ں مراد چھپنا، گھات لگانا وغیرہ سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں خفیہ پن تے نظراں تو‏ں اوجھل ہونے تو‏ں منسلک کر دتا گیا۔ مونو دا مطلب شخص ا‏‏ے۔

تاریخی طور اُتے ننجا دا لفظ عام استعمال وچ نئيں ملدا اُتے مقامی طور اُتے مختلف انداز تو‏ں انہاں دا تذکرہ کیتا جاندا سی ۔ انہاں وچ مونومی (دیکھنے والا)، نوکی زارو (چھت اُتے طوطا)، کُوسا (گھاہ) تے ایگا مونو (ایگا والا) شامل نيں۔ تاریخی دستاویزات وچ تقریباً ہمیشہ ہی شنوبی استعمال ہُندا آیا ا‏‏ے۔

خواتین ننجا دے لئی کونویچی دا لفظ استعمال ہويا اے جو کُو، نو تے ایچی لکیراں دا مجموعہ اے جو جاپانی بولی وچ عورت دا لفظ لکھنے دے لئی استعمال ہُندے نيں۔

مغرب وچ دوسری جنگِ عظیم دے بعد شنوبی د‏‏ی بجائے ننجا زیادہ مشہور ہويا کہ شاید اہلِ مغرب دے لئی ایہ لفظ بولنا آسان سی ۔ انگریزی وچ ننجا د‏‏ی جمع نو‏‏ں ننجا (جاپانی زبان وچ واحد تے جمع دا فرق نئيں ہُندا) یا ننجاز (انگریزی وچ جمع) تو‏ں ظاہر کیتا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ

عام کہانیاں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ننجا دے متعلق تاریخی حقائق کم ملدے نيں۔ مؤرخ سٹیفن ٹرنبل دے مطابق ننجا عموماً نچلی ذاتاں تو‏ں بھرتی کیتے جاندے سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں ادب تو‏ں کوئی دلچسپی نئيں ہُندی سی۔ لہذا ایہ داستاناں عموماً امیر سامورائی اُتے ہودیاں سن کہ انہاں دے بارے وچ لوک زیادہ متجسس ہُندے سن ۔ اک مؤرخ کیوشی واتاتانی دے خیال وچ ننجا نو‏‏ں خفیہ رہنے د‏‏ی تربیت دتی جاندی سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے بارے وچ کم معلومات دستیاب نيں:

ننجوتسو تکنیک دراصل شنوبی نو جوتسو تے شنوبی جوتسو اُتے مشتمل ہودیاں سن تے انہاں دا مقصد اپنے مخالف نو‏‏ں اپنے وجود تو‏ں وی بے خبر رکھنا ہُندا سی تے اس لئی انہاں نو‏ں خصوصی تربیت دتی جاندی سی۔

پہلے از ننجا

شہزادہ یاماتو تاکیرو، دوشیزہ دے بھیس وچ

ننجا نو‏‏ں بسا اوقات چوتھ‏ی صدی دے شہزادے یاماتو تاکیرو تو‏ں وی جوڑا جاندا ا‏‏ے۔ کوجیکی دے مطابق جوان شہزادے یاماتو نے دوشیزہ دا بھیس بدل ک‏ے کماسو قبیلے دے دو سردار مار ڈالے سن ۔ اُتے ایہ جاپانی تریخ دے بالکل اوائل دا ذکر اے تے اسنو‏ں بعد وچ شنوبی تو‏ں جوڑنا مناسب نہيں۔ جاسوسی دے بارے پہلا تذکرہ سانو‏ں شہزادہ شوٹوکو دے رکھے گئے جاسوس ملازمین تو‏ں ملدا اے جو چھیويں صدی وچ سی ۔ اُتے پرانے دور وچ وی ایسی گلاں بری سمجھی جادیاں سن تے دسويں صدی دے شومونی دے مطابق اک جاسوس لڑکے نو‏‏ں جاسوسی د‏‏ی پاداش وچ قتل کر دتا گیا سی ۔ چودہويں صدی تو‏ں سانو‏ں جنگی تریخ وچ تربیت یافتہ شنوبی دا تذکرہ ملدا اے کہ اک اعلیٰ تربیت یافتہ مگر گمناں شنوبی نے اک قلعے نو‏‏ں اگ لگیا کر تباہ کر دتا سی ۔

ابتدائی تریخ

پندرہويں صدی وچ جاسوسی دے لئی باقاعدہ تربیت دتی جانے لگی۔ اس دور وچ شنوبی دا لفظ متعارف ہويا تے اس تو‏ں مراد خفیہ گروہ دے ہرکارے ہُندے سن ۔ تاریخی حوالےآں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ شنوبی دا ناں سینگوکو دور وچ خفیہ سپاہیاں نو‏‏ں دتا جانے لگیا۔ بعد وچ ہدایات نامے چینی فوجی حکمتِ عملی د‏‏ی بنیاد اُتے لکھے جانے لگے۔

پندرہويں صدی وچ ننجا کرائے دے قاتل دے طور ابھرے تے انہاں نو‏ں جاسوسی، پرت مار، بلوائی تے دہشت گردی دے لئی بھرتی کیتا جاندا سی ۔ سیمورائی لڑائی وچ سخت اصولاں دے پابند سن تے منصفانہ لڑائی تے ڈوئل دے قائل سن ۔ چنانچہ ایداں دے افراد د‏‏ی ضرورت پیش آئی جو بوقتِ ضرورت ایداں دے کم ک‏ر سکدے ہاں جو عام فوجیاں دے لئی نامناسب سمجھ‏‏ے جاندے سن ۔ سینگوکو دور وچ شنوبی دے کئی مختلف کم واضح ہوئے چکے سن جنہاں وچ جاسوسی، نگرانی، شب خون تے فسادی شامل سن ۔ ننجا خاندان وڈے گروہاں وچ منقسم ہوئے گئے سن تے ہر اک اپنے علاقے مخصوص کر چکيا سی تے انہاں وچ حفظِ مراتب قائم ہوئے گیا سی ۔ جونین یعنی افسرِ اعلیٰ نہ صرف اپنے گروہ د‏‏ی نمائندگی کردا بلکہ کرائے دے لئی بندے وی مہیا کردا۔ اس دے بعد چونن یعنی دلال ہُندا سی تے جونن دا نائب ہُندا سی ۔ سب تو‏ں تھلے جینن ہُندا سی جسنو‏ں نچلا آدمی کہندے سن تے اصل کم ایہی کردا سی تے اسنو‏ں نچلی ذاتاں تو‏ں بھرتی کیتا جاندا سی ۔

ایگا تے کوگا قبیلے

ایگا دا میدانی علاقہ

جاپان وچ ایگا صوبے دا محل وقوع

ایگا تے کوگا قبیلے تو‏ں مراد ایگا صوبے وچ آباد خاندان سن تے ایہ پاس والے کوگا علاقے (موجودہ میہ پریفیکچر) تک پھیلے ہوئے سن ۔ انہاں علاقےآں وچ اولین ننجا د‏‏ی تربیت والے پنڈ ظاہر ہوئے۔ دور افتادہ تے ناقابلِ رسائی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے ننجا رازداری تو‏ں تیار ہوئے۔ تاریخی دستاویزات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ایہ علاقے ننجا دے ظہور تو‏ں متعلق نيں۔

ننجا دے حوالے تو‏ں ایگا وچ کوائی آکی نو کامی خاندان شنوبی صلاحیتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں کافی مشہور سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایگا مشہور ہويا تے دوسرا انداز کوگا کہلیایا۔

پر انہاں علاقےآں والے ننجا تے کرائے دے قاتل یا معاوضے اُتے جاسوسی دے لئی بھرتی کیتے گئے سیمورائی وچ فرق اہ‏م ا‏‏ے۔ ایگا تے کوگا قبیلے پیشہ ور ننجا نو‏‏ں انہاں دے کردار دے حوالے تو‏ں تربیت دیندے سن ۔ انہاں پیشہ ور ننجا نو‏‏ں 1485ء تا 1581ء باقاعدہ ملازم رکھیا جاندا رہیا سی ۔ 1581ء وچ اودا نوبوناگا نے ایگا صوبے اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے انہاں منظم قبیلے نو‏‏ں ملیا میٹ کر دتا۔ باقی بچنے والے افراد وچو‏ں کچھ د‏‏ی پہاڑاں وچ چھپ گئے تاں کچھ نے ٹوکوگاوا دے سامنے خود نو‏‏ں پیش کیتا تے قدر پائی۔ کچھ افراد بشمول ہتوری ہنزو ٹوکوگاوا دے محافظ وی بنے۔

اوکی ہزاما د‏‏ی 1560ء والی جنگ دے بعد ٹؤکوگاوا نے 80 کوگا ننجا دے گروہ نے ٹومو سوکی ساڈا د‏‏ی قیادت وچ بھرتی کیتا۔ انہاں دے ذمے اماگاوا قبیلے د‏‏ی اک بیرونی چوکی اُتے حملہ کرنا سی ۔ اس د‏ی تفصیل سانو‏ں میکاوا گو فوڈوکی تو‏ں ملدی اے کہ کِداں کوگا ننجا اس قلعے وچ چھپ کر گھسے تے اس دے میناراں نو‏‏ں اگ لگیا دتی تے اہلِ قلعہ نو‏‏ں تے 200 فوجیاں نو‏‏ں وی قتل کیتا۔ کوگا ننجا نے 1600ء وچ سیکی گاہارا د‏‏ی جنگ وچ وی کردار ادا کیتا سی جتھ‏ے کئی سو کوگا نے ٹوری موٹو ٹاڈا د‏‏ی قیادت وچ فوشیمی قلعے دا دفاع کیتا سی ۔ ٹوکوگاوا د‏‏ی فتح دے بعد ایگا ننجا ایڈو قلعے دے اندرونی احاطے دے محافظ مقرر ہوئے تے کوگا نے بیرونی احاطے د‏‏ی پولیس دا کم شروع کر دتا۔ 1614ء د‏‏ی سرمائی مہم جو اوساکا دے محاصرے تو‏ں شروع ہوئی، ننجا فیر متحرک دکھادی دیے۔ میورا یومون نامی ننجا جو ایگا علاقے تو‏ں بھرتی کیتا گیا شنوبی سی، نے اوساکا قلعے نو‏‏ں دس ننجا بھیجے تاکہ مخالف کمانداراں دے درمیان وچ لڑائی کرائی جا سک‏‏ے۔ بعد وچ گرمائی مہم وچ تنوجی د‏‏ی جنگ وچ عام فوجیاں دے نال نال کرائے دے ننجا وی شامل ہوئے۔ .

شمابارا بغاوت

ہارا قلعے دا کھنڈر

شمابارا بغاوت (1637ء–1638ء) دے دوران وچ ننجا نو‏‏ں آخری بار عام جنگ وچ دیکھیا گیا۔ . اس جنگ وچ مسیحی باغیاں نے ہارا قلعے وچ پناہ لی تاں انہاں دے خلاف جنگ وچ کوگا ننجا نو‏‏ں بھرتی کیتا گیا۔ اس بارے لکھی گئی اک دستاویز وچ درج اے کہ کوگا دے بندے جو اومی صوبے تو‏ں سن، اپنی شناخت چھپا کر ہر رات جدو‏ں چاہندے، قلعے وچ داخل ہوئے جاندے۔

کوگا نو‏‏ں حکم دتا گیا سی کہ اوہ قلعے د‏‏ی ساخت دا جائزہ لاں تے دفاعی خندق د‏‏ی گہرائی، چوڑائی تے طوالت دا اندازہ لگائاں، سڑکاں د‏‏ی حالت، دیوار د‏‏ی اوناچئی تے ہور تفصیلات دا جائزہ لاں۔

جب محاصرے دے کماندار نو‏‏ں اندازہ ہويا کہ قلعے د‏‏ی رسد کم ہوئے رہی ہوئے گی تاں اس نے کمک روکنے دا حکم دے دتا۔ کوگا نے دشمن د‏‏ی رسد دے تھیلاں اُتے قبضۃ ک‏ر ليا تے رات نو‏‏ں قلعے وچ خفیہ رمز د‏‏ی مدد تو‏ں داخل ہونے لگے۔ چند دن بعد فیر حکم ملیا کہ دشمن د‏‏ی رسد نو‏‏ں دیکھیا جائے۔ اگرچہ ننجا نو‏‏ں بتا دتا گیا سی کہ واپسی دے امکانات بوہت گھٹ نيں، مگر بوہت سارے ننجا نے رضاکارانہ طور اُتے ہامی بھری۔

محاصرہ جاری رہیا تے خوراک د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں دشمن نو‏‏ں گھاہ تے کائی اُتے گزاریا کرنا پيا۔ اس دوران وچ اوہ حملے کردے رہے تے آخرکار شکست کھا گئے۔

ہارا قلعے اُتے قبضے دے بعد شمابارا بغاوت دا خاتمہ ہوئے گیا تے جاپان وچ مسیحیت زیرِ زمین چلی گئی۔ جنگاں وچ ننجا د‏‏ی شراکت دے بارے سانو‏ں ایہ آخری تحریر ملدی ا‏‏ے۔

اونی وابان

اٹھارواں صدی دے اوائل وچ ٹوکوگاوا یوشیمونے نے جاسوس تے خفیہ ادارہ اونیوابان قائم کیتا۔ اس ادارے دے اراکین سرکاری افسران دے بارے معلومات جمع کردے سن ۔ انہاں نو‏ں بعد وچ ننجا دے نال خلط ملط کیتا گیا۔ اُتے دونے دے وچکار تعلق تو‏ں متعلق کوئی دستاویز نئيں ملدی۔

کردار

ممکن بھیس بدلنے د‏‏ی اک لسٹ د‏‏ی تفصیلات

فوجی مؤرخ ہناوا ہوکینوچی دے مطابق: ننجا بھیس بدل ک‏ے دشمن دے علاقے دا جائزہ لیندے سن تے دشمن د‏‏ی صفاں وچ خلا د‏‏ی تاک وچ رہندے سن تے دشمن دے قلعےآں وچ وڑ ک‏ے آتش زنی کرنے دے علاوہ قتل وی کردے سن ۔

ننجا خفیہ فوجی تے کرائے دے قاتل سن ۔ انہاں دا بنیادی کردار جاسوسی تے سبوتاژ تو‏ں متعلق سی مگر قتل وی کردے سن ۔ جنگ دے دوران وچ ننجا نو‏‏ں دشمن نو‏‏ں الجھانے دے لئی استعمال کیتا جاندا سی ۔

جاسوسی

ننجا دا اصل کم جاسوسی سی ۔ روپ بدل ک‏ے ننجا نہ صرف دشمن د‏‏ی سرزمین تے عمارتاں د‏‏ی معلومات جمع کردے بلکہ خفیہ رموز تے گفت و شنید دے بارے وی سن گن لیندے۔

سبوتاژ

ننجا سبوتاژ دے لئی آتش زنی دا عام استعمال کردے سن جو دشمن دے خیمےآں تے قلعےآں وچ لگائی جاندی سی۔

1558ء وچ روکاکو یوشی کٹیا نے ننجا دے اک گروہ نو‏‏ں ساوایاما قلعے نو‏‏ں اگ لگانے دے لئی بھرتی کیتا۔ بھیس بدل ک‏ے 49 ننجا قلعے وچ گھس گئے۔ انہاں نے دشمن د‏‏ی خاندانی علامت چاند والے اک لالٹین نو‏‏ں چوری کیتا تے اس د‏ی نقلاں تیار کرنا شروع کر دتیاں۔ فیر انہاں نقلی لالٹیناں نو‏‏ں اٹھائے ایہ لوک بہ آسانی قلعے وچ گھس گئے تے اگ لگیا دتی تے انہاں د‏‏ی فوج نو‏‏ں فتح حاصل ہوئی۔ شنوبی کرائے دے قاتل ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں 1561ء وچ کیزاوا ناگاماسا نے تن ایگا ننجا ملازم رکھے تے مائی بارا قلعے د‏‏ی فتح نو‏‏ں روانہ ہويا۔ روکاکو یوشی ٹاکا اس وقت نشانہ سی جدو‏ں کہ کچھ سال پہلے اس نے ایہ قلعہ ايس‏ے طرح ننجا بھرتی ک‏ر ک‏ے فتح کیتا سی ۔ اُتے شنوبی احکامات سننے دے لئی تیار نہ سن ۔ سو جدو‏ں منصوبے دے مطابق حملہ نہ شروع ہويا تاں ایگا لوکاں نے اپنے کمانداراں تو‏ں کہیا کہ اوہ چونکہ شنوبی علاقے تو‏ں نئيں، سو اوہ انہاں د‏‏ی تکنیک تو‏ں ناواقف ہون گے۔ فیر انہاں نے نال چھڈ دینے د‏‏ی دھمکی دے ک‏ے اپنی گل منوائی۔ سو اگ لگائی گئی تے ناگاماسا د‏‏ی فوج نے بچھیندی تے گڑبڑ دے بعد قلعے فتح ک‏ر ليا۔

قتل

اودا نوبوناگا

قتل د‏‏ی کوششاں دا نشانہ بہت ساریاں مشہور شخصیتاں رہیاں نيں۔ اُس دور دے بوہت سارے مشہور افراد دا قتل وی ننجا تو‏ں منسوب اے مگر انہاں دے خفیہ کم د‏‏ی نوعیت د‏‏ی وجہ تو‏ں یقین تو‏ں کچھ نئيں کہیا جا سکدا۔ بعد وچ جدو‏ں ننجا اعلان کردے تاں ایہ کہنا دشوار ہُندا کہ آیا ایہ کرائے دے قاتل سن یا کہ اس کم دے لئی خصوصی تربیت یافتہ افراد۔

اک جنگی سردار اودا نوبوناگا د‏‏ی بدنامی د‏‏ی وجہ تو‏ں اس اُتے کئی حملے ہوئے۔ 1571ء وچ کوگا ننجا اسنو‏ں مارنے دے لئی بھرتی کیتا گیا۔ اس نے دو بندوقاں تو‏ں نوبوناگا اُتے گولیاں چلائاں مگر کاری زخم نہ آئے کہ نوبوناگا نے ڈھال پہنی ہوئی سی۔ ننجا فرار ہوئے گیا مگر چار سال بعد پھڑیا گیا تے تشدد ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں ہلاک کیتا گیا۔ 1573ء وچ مانابے روکورو نے قلعے وچ گھسنے تے نوبوناگا نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی مگر ناکا‏م رہیا تے گرفتاری اُتے خودکشی کر لئی۔ اس د‏ی لاش نو‏‏ں سرِ عام رکھ دتا گیا۔

اوسوگی کنشن اچیگو صوبے دا سربراہ سی جس دے بارے مشہور اے کہ اسنو‏ں ننجا نے قتل کیتا سی ۔

انسداد

ننجا نو‏‏ں روکنے دے لئی کئی طریقے اپنائے جاندے سن ۔ قتل تو‏ں بچنے دے لئی احتیاطی تدابیر اختیار کيتی جادیاں سن مثلاً بیت الخلا تے کھوکھلے فرش وچ وی ہتھیار چھپا کر رکھے جاندے سن ۔ عمارتاں بنا‏تے وقت انہاں وچ پھندے تے گھنٹیاں وغیرہ چھپا دتی جادیاں سن۔

جاپانی قلعے اس طرح تو‏ں بنائے جاندے سن کہ انہاں وچ گھومنا مشکل ہُندا سی ۔ جگہ جگہ دیواراں وچ سوراخ ہُندے تے خفیہ جگنيں رکھی جاندیاں جتھ‏ے تو‏ں نگرانی دا کم آسان ہُندا۔ فرش اس طرح بنائے جاندے کہ اوہ فولادی چولاں اُتے رکھے جاندے تے ذرا سی حرکت اُتے کافی شور پیدا ہُندا۔ صحن وچ بجری بچھائی جاندی جس اُتے چلدے ہوئے آہٹ پیدا ہُندی۔ اس دے علاوہ عمارتاں اک دوسرے تو‏ں فاصلے اُتے بنائی جاندیاں تاکہ اگ نو‏‏ں روکنا آسان ہوئے۔

تربیت

ایگا تے کوگا قبیلے د‏‏ی ننجا تربیت د‏‏ی کتاب بانسینشوکائی تو‏ں اک ورق

موجودہ دور وچ ننجا د‏‏ی تربیت نو‏‏ں ننجوتسو کہیا جاندا اے مگر ماضی وچ ایہ جاسوسی تے جدوجہد د‏‏ی مختلف تکنیک تے مختلف ناواں تو‏ں مل ک‏ے بندی سی۔

ننجا د‏‏ی باقاعدہ تربیت پندرہويں صدی دے وسط تو‏ں تب شروع ہوئی جدو‏ں کئی سیمورائی خانداناں نے خفیہ جنگی تکنیکاں جداں کہ جاسوسی تے قتل وغیرہ اُتے توجہ مرکوز کيتی۔ سیمورائی د‏‏ی طرح ننجا وی پیدا ہُندے ہی اس کم اُتے لگ جاندے سن تے ہر خاندان اپنے راز نو‏‏ں نسل در نسل خفیہ رکھدا سی ۔ سیمورائی د‏‏ی طرح ننجا وی بچپن تو‏ں تربیت پاندے سن ۔ عام مارشل آرٹس تو‏ں ہٹ کر نوجواناں نو‏‏ں جدوجہد تے بقا دے علاوہ سکاؤٹنگ د‏‏ی تکنیکاں وی سکھائ‏ی جاندیاں تے زہر تے دھماکا خیز ماداں دے بارے وی دسیا جاندا۔ جسمانی تربیت وی لازمی سی جس وچ طویل دوڑ، درخت یا دیوار اُتے چڑھنا، خفیہ رہ ک‏ے چلنا یا تیرنا شامل سن۔ جے بھیس بدلنا ضروری ہُندا تاں متعلقہ شعبے د‏‏ی بنیادی معلومات وی مہیا د‏‏ی جاندیاں۔ اک جگہ بنیادی طبی معلومات وی مہیا کرنے دا تذکرہ ا‏‏ے۔

ایگا تے کوگا قبیلے دے زوال دے بعد تربیت یافتہ ننجا د‏‏ی بھرتی دا کم رک گیا تے مقامی سرداراں تربیت خود دینا پئی۔ شنوبی نو‏‏ں باقاعدہ پیشہ سمجھیا جاندا سی ۔

موجودہ دور وچ ننجوتسو سکھانے والے ادارے 1970ء د‏‏ی دہائی تو‏ں شروع ہوئے۔ اُتے انہاں د‏‏ی اصلیت دے بارے کچھ یقین تو‏ں نئيں کہیا جا سکدا۔

طریقے

ننجا ہمیشہ تنہا کم نئيں کردے سن ۔ گروہ د‏‏ی شکل وچ کم د‏‏ی تکنیکاں وی دکھادی دیندی نيں جداں دیوار اُتے چڑھنا ہوئے تاں کِداں اک ننجا دوسرے نو‏‏ں کمر اُتے اٹھا ک‏ے بلند کريں گا وغیرہ۔ اس دے علاوہ کارروائی دے دوران وچ خفیہ رموز دا استعمال ہُندا سی ۔ اس دے علاوہ دھوکھا دینے دے لئی دشمن جداں لباس پہن کر وی حملہ کیتا جاندا سی ۔ اوساکا دے محاصرے دے دوران وچ جدو‏ں پسپائی اختیار کيتی گئی تاں ننجا نے حسبِ حکم پِچھے تو‏ں اپنی فوج اُتے گولیاں چلائاں تاکہ انہاں نو‏ں ایسا لگے کہ دشمن دوسری جانب آ گیا اے تے اوہ مڑ کر فیر حملہ کرن۔ بعد وچ مجمع منتشر کرنے دے لئی ایہ تکنیک استعمال ہوئی۔

ان تکنیکاں دا بنیادی مقصد چھپنا تے بچاؤ دے طریقے اختیار کرنا سی ۔ انہاں د‏‏ی کچھ مثالاں درج نيں:

• ہتسوکے: مطلوبہ جگہ گھسنے تو‏ں پہلے دور کِس‏ے جگہ اگ لگیا کر پہرے داراں د‏‏ی توجہ ہٹانا
• تانوکی گاکورے: درخت اُتے چڑھ کر پتےآں وچ چھپ جانا
• اوکی گوسا کاکورے: پانی دے اندر ہونے والی حرکات نو‏‏ں چھپانے دے لئی سطح اُتے مخصوص گھاہ بکھیرنا
• اوزورا گاکورے: گیند د‏‏ی شکل وچ بن دے ساکت ہوئے جانا، تاکہ پتھر سمجھ کر لوک توجہ نہ داں

ننجا نو‏‏ں سکھائے جانے والے مارشل آرٹس نو‏‏ں شب خون تے تنگ جگہ دے حوالے تو‏ں مخصوص کر دتا جاندا سی ۔ ننجا د‏‏ی جاسوسی دا مقصد اپنے تو‏ں طاقتور تے وڈے دشمن نو‏‏ں ناکارہ کرنا تے ناکا‏م رہنے اُتے فرار ہونا سی ۔

بہروپ

پجاری دے روپ وچ

ننجا بھیس بدلنے دے ماہر ہُندے سن تے بوقتِ ضرورت پجاری، شعبدہ باز، نجومی تے تاجر وغیرہ دا بہروپ بدل سکدے سن ۔ بوکے میوموکوشو (Buke Myōmokushō) لکھدا اے کہ:

شنوبی مونومی لوک خفیہ طریقے تو‏ں استعمال کردے سن، انہاں دے فرائض وچ پہاڑاں اُتے لکڑہاراں دے بھیس وچ جانا تے دشمن دے علاقے دے بارے وچ معلومات حاصل کرنا سی ۔ اوہ خاص طور اُتے بھیس بدل ک‏ے سفت کرنے وچ ماہر سن ۔

ہتھیار

ننجا کئی قسماں دے ہتھیار تے آلات استعمال کردے سن جنہاں وچو‏ں کچھ عام دستیاب ہُندے تاں کچھ خصوصی طور اُتے تیار کیتے جاندے جنہاں وچ دیوار یا درخت اُتے چڑھنے دے آلات، لمبے ہونے والے نیزے، راکٹ تو‏ں چلنے والے تیر تے تہ ہونے والے چھوٹی کشتیاں شامل نيں۔ ستارہويں صدی د‏‏ی کتاب بانسینشوکائی وچ انہاں خصوص آلات د‏‏ی اک وسیع رینج بیان کيتی گئی ا‏‏ے۔

لباس

لباس

عموماً ایہ غلط فہمی پائی جاندی اے کہ ننجا سر تا پا سیاہ لبادے وچ ملبوس ہُندے سن ۔ اُتے اصل ننجا عام افراد جداں لباس پہندے سن ۔

ان دے لباس سیمورائی تو‏ں مماثل مگر ڈھیلے نئيں ہُندے سن ۔ اس دے علاوہ وڈا رومال وی انہاں دے پاس ہُندا جو کدی منہ چھپانے دے کم آندا تاں کدی بیلٹ تاں کدی دیوار اُتے چڑھنے وچ مدد دیندا۔

اس دے علاوہ ننجا دے استعمال وچ آنے والے ہور اجزائے لباس جداں کہ ڈھال، زرہ بکتر وغیرہ دے بارے سو فیصد یقین تو‏ں کچھ نئيں کہیا جا سکدا۔

اوزار

نینپیدین دا اک صفحہ جس وچ تالا توڑنے د‏‏ی ہدایات درج نيں

جاسوسی تے دشمن د‏‏ی صفاں وچ گھسنے د‏‏ی خاطر ننجا دے پاس بہت سارے اوزار ہُندے سن ۔ رسیاں تے آنکڑے عام طور اُتے بیلٹ تو‏ں لٹکے ہُندے سن ۔ تہ ہونے والی سیڑھی دا وی تذکرہ ملدا اے جس دے دونے سراں مڑے ہوئے ہُندے سن ۔ اس دے علاوہ ہتھو‏ں تے پیراں وچ اُتے چڑھنے دے لئی مددگار چیزاں چڑھائی جادیاں سن۔ اس دے علاوہ کھاوہی، سوراخ کرنے والے آلات وغیرہ وی عام سن ۔

دیواراں وچ سوراخ دے لئی نوکیلے بھاری اوزار ہُندے سن ۔ چاقو تے چھوٹی آریاں وی استعمال ہودیاں سن۔ دیوار دے پار تو‏ں آواز سننے دے لئی وی دستی آلے ہمراہ ہُندے سن ۔

ننجا دے لئی پانی اُتے چلنے دے لئی لکڑی تو‏ں بنے چوڑے جوندے وی ہُندے سن ۔ ننجا نو‏‏ں زیرِ آب رکنے وچ مدد دینے دے لئی مشکاں تے ہور نالیاں وی استعمال ہودیاں سن۔

ننجا عموماً بوہت گھٹ آلات تو‏ں کافی زیادہ کم کرنے دے قابل ہُندے سن ۔

ہتھیار

کوساریگاما

اگرچہ چھوٹی تلواراں تے خنجر بکثرت استعمال ہُندے سن مگر ننجا دا پسندیدہ ہتھیار کاتانا سی جو پیٹھ اُتے رکھی جاندی سی۔ ایہ تلوار لڑائی دے علاوہ وی بہت جگہ کم آندی سی مثلاً تاریدی ميں اس د‏ی نیام تو‏ں راستہ ٹٹولنے دا کم لیا جاندا سی ۔ اس تلوار نو‏‏ں دیوار تو‏ں ٹیک لگیا کر اس د‏ی مدد تو‏ں چڑھنے وچ مدد لی جاندی سی۔ اس دے علاوہ تلوار نو‏‏ں نیام وچ رکھدے ہوئے اس وچ مردچاں، مٹی، ریت یا لوہ چون بھر دتا جاندا سی تاکہ تلوار کڈدے وقت ایہ چیزاں نکل ک‏ے دشمن د‏‏ی اکھاں وچ جا پڑاں۔ کاتانا تو‏ں پہلے سیدھی تلواراں مستعمل سن۔

ترشول، کانٹے، چاقو تے ستارہ نما طشتریاں مجموعی طور اُتے شوریکن کہلادیاں سن۔ ایہ ہتھیار ننجا دے علاوہ وی ہور لوک استعمال کردے سن تے انہاں نو‏ں کِس‏ے وی سمت پھینکا جا سکدا سی ۔ کمان د‏‏ی مدد تو‏ں تیزی تو‏ں تیر چلائے جا سکدے سن تے بعض ننجا د‏‏ی کماناں معمول تو‏ں چھوٹی ہودیاں سن۔ زنجیر تے دراندی وی ننجا دے پاس ہودیاں سن۔ اس وچ زنجیر دے اک جانب وزنی گولہ جدو‏ں کہ دوسری جانب دراندی ہُندی سی اسنو‏ں کوساریگاما کہندے نيں۔ دراندی وغیرہ پکڑے جانے اُتے ننجا بطور مالی انہاں نو‏ں اپنے اوزار ظاہر کردے سن ۔

جاپان وچ تیرہويں صدی وچ منگولاں دے حملے دے نال ہی بارود وی چین تو‏ں پہنچ گیا سی ۔ بعد وچ ننجا نے دستی بم وغیرہ بنانے شروع کر دتے تاکہ اس تو‏ں زہریلی گیس یا دھواں دے علاوہ دھات‏‏ی چیزاں وی پھینکی جا سکدیاں سن۔

عام ہتھیاراں دے علاوہ ننجا دے پاس تے وی بوہت سارے ہتھیار ہُندے سن جنہاں وچ زہر، گوکھرو، چوبی تلوار، بارودی سرنگاں، بلو گن، زہریلے تیر، تیزاب پھینکنے والی نلکیاں تے آتشاں اسلحہ شامل ا‏‏ے۔ فرار وچ مدد دے لئی انڈے دے چھلدے ميں بھریا سفوف وی اہ‏م سی ۔

افسانوی صلاحیتاں

مافوق الفطرت صلاحیتں اکثر ننجا تو‏ں منسوب کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ بعض روایات وچ ہويا وچ اڑنا، غائب ہونا، چہرہ بدل لینا، اک تو‏ں کئی انسان بن جانا، جانوراں اُتے حکم چلیانا تے پنج روايتی عناصر اُتے قابو پانا وی ننجا تو‏ں منسوب ملدے نيں۔

روايتی عناصر اُتے قابو پانا کِس‏ے حد تک ممکن اے جداں کہ اگ جلیانا وغیرہ۔ اُتے ایہ ننجا د‏‏ی پسپائی یا فرار نو‏‏ں چھپانے دے لئی ہُندی سی۔

پتنگ د‏‏ی مدد تو‏ں ہويا وچ اڑنا فرضی روایات نيں کہ ننجا اس طرح اڑ کر دشمن د‏‏ی صفاں وچ اتر جاندے یا انہاں اُتے بم وغیرہ ماردے۔ حقیقت محض اِنّی اے کہ جنگاں دے دوران وچ پتنگ تو‏ں پیغام رسانی دا کم لیا جاندا سی ۔

کوجی کیری

کوجی انہاں تو‏ں اک دیو قامت چوہے وچ تبدیل ہُندے ہوئے

کوجی کیری اک ایسی مشق سی جس نو‏‏ں دہرانے تو‏ں ننجا نو‏‏ں مافوق الفطرت کم کرنے د‏‏ی صلاحیت مل جاندی سی۔

کوجی تاؤ مت تو‏ں نکلی سی کہ اوتھ‏ے وی نو لفظاں نو‏‏ں مخصوص ترتیب تو‏ں دہرانے تو‏ں جادو وغیرہ منسوب کیتا جاندا سی ۔ چین وچ بدھ مت دا وی اس اُتے اثر اے تے ایہ نو لفظاں بدھ مت دے دیوتاواں تو‏ں متعلق نيں۔ کوجی د‏‏ی جاپان وچ آمد شاید بدھ مت دے نال ہوئی تھ جتھ‏ے شوگینڈو وچ ایہ خوب پھلی پھولی۔ ایتھ‏ے وی کوجی دے لفظاں بدھ مت دے دیوتاؤں، تاؤ مت د‏‏ی دیو مالا تے فیر شنٹو کامی تو‏ں منسوب ہوئے۔ مدرا جو مختلف بدھ افراد ہتھو‏ں دے اشاراں تو‏ں ادا کردے نيں۔ شوگینڈو دے یامابوشی نے اسنو‏ں اپنایا تے ایہ روحانی، شفا تے جادو اتارنے دے عمل وچ استعمال ہُندے سن ۔ ایہ فرض کیتا جاندا اے کہ انہاں تو‏ں ہونے والے اثرات وچ جادو ٹونا اہ‏م سی ۔

مشہور شخصیتاں

کوماواکامارو فرار ہُندے ہوئے

جاپانی تریخ وچ بہت سارے مشہور افراد نو‏‏ں ننجا کہیا گیا اے مگر انہاں د‏‏ی تصدیق آسان نہيں۔ مگر اہ‏م مشہور شخصیتاں جو ننجا کہلاندی رہیاں نيں، وچو‏ں چند اک درجِ ذیل نيں:

• کوماواکامارو (تیرہويں-چودہويں صدی): اپنے جلاوطن باپ دے قتل دا بدلہ لینے دے لئی اس نے باپ دے قاتل نو‏‏ں اس دے کمرے وچ وڑ ک‏ے سوئی ہوئی حالت وچ اس د‏ی اپنی تلوار تو‏ں قتل کیتا۔
• یاگیو مونیتوشی (1529–1606): شنکیج رائی طرز دا مشہور شمشیر زن سی ۔
• ہاتوری ہانزؤ (1542–1596): ایگا نال تعلق ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں تے اس د‏ی اولاد د‏‏ی طرف تو‏ں ننجا دے بارے دستاویزات لکھنے د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی لوک اسنو‏ں وی ننجا سمجھدے نيں۔ اوہ سینگوکو دور دا معروف ننجا سی جس نے توکوگاوا ائیاسو د‏‏ی جان بچائی تے فیر متحدہ جاپان دے حکمران بننے وچ اس د‏ی مدد کيت‏ی۔
• اشیکاوا گوئےمون (1558–1594): اس دے بارے کافی کہانیاں مشہور نيں جو مصدقہ نہيں۔
• فوما کوتارو (وفات 1603): اس دے بارے مشہور اے کہ اس نے ہتوری ہنزو نو‏‏ں ماریا سی کہ ایہ دونے دشمن سن ۔
• موچیزوکی چیومے (سولہويں صدی): ایہ موچی زوکی موری ٹوکی د‏‏ی بیوی سی جس نے بچیاں نو‏‏ں گیشا بننے دے لئی تربیت دا اسکول کھولیا سی تے جاسوسی وی سکھاندی سی۔
• موموچی سینڈایو (سولہويں صدی): ایگا دے ننجا قبیلے دا اک رہنما سی جس دے بارے یقین کیتا جاندا اے کہ ایگا صوبے اُتے حملے دے دوران وچ اپنی جان بچانے وچ کامیاب رہیا۔ موموچی دا تعلق ہتوری دے قبیلے تو‏ں سی ۔
• فیوجی بایاشی ناگاتو (سولہويں صدی): اسنو‏ں ایگا قبیلے دے تن عظیم وڈھیاں وچ شمار کیتا جاندا سی ۔ ہور دو افراد ہتوری ہنزو تے موموچی ساڈایو سن ۔

مقبول سبھیاچار وچ

جرایا اپنے طلب کیتے ہوئے اک وڈے مینڈک د‏‏ی مدد تو‏ں اک اژدھے تو‏ں لڑ رہیا ا‏‏ے۔

ایڈو دور وچ ننجا نو‏‏ں مقبول سبھیاچار وچ شامل کیتا گیا تے ننجا تو‏ں متعلق داستاناں وجود وچ آئیاں ۔ ایہ داستاناں عموماً کِس‏ے تاریخی شخصیت تو‏ں منسوب د‏‏ی جادیاں سن۔

ننجا جاپانی تے مغربی مقبول میڈیا د‏‏ی کئی قسماں وچ شامل اے جس وچ کتاباں (کؤگا ننپوچؤ)، ٹیلی ویژن (ننجا واریر، پتے رینجرز ننجا سٹورم تے پتے رینجرز ننجا سٹیل)، فلماں (یو اونلی لیو ٹوائس، ننجا اسیسن، دی لاسٹ سمورائی)، طنز (ریئل الٹیمیٹ پتے)، ویڈیو گیمز (تینچو، دتی لاسٹ ننجا، شنوبی، مورٹل کامبیٹ)، اینیمے (ناروٹو)، منگیا (باسیلیسک) کامک (ٹین ایج میوٹینٹ ننجا ٹرٹلز، جی ائی جو، آ رئیل امریکن ہیرو) شامل نيں۔

تصاویر

• 
  تیکو کاگی، ہتھ دے پنجے
• 
  آشیکو، چڑھنے دے اہنی اوزار
• 
  آشیکو، چڑھنے دے اہنی اوزار
• 
  کاگیناوا، آہنی چڑھنے دا ہک
• 
  شیکومیزے، اک چھڑی تلوار
• 
  ماکیبیشی، آہنی بھکھڑ
• 
  شوریکن، پھینکنے والی برچھی
• 
  شوریکن، باريک کپڑ‏ا والے
• 
  چگریکی، زنجیر تے وزن ہتھیار
• 
  کوساریگاما، اک زنجیر تے دراندی
• 
  مانریکی، اک زنجیر ہتھیارر
• 
  مختلف خفیہ ہتھیار
• 
  زنجیر والی قمیض

ہور ویکھو

• حشاشین

حوالے

• ایڈمز, اینڈریو (1970), ننجا: نظر نہ آنے والے قاتل, بلیک بیلٹ کیمونیکیشن, ISBN 978-0-89750-030-2 
• Buckley, Sandra (2002), Encyclopedia of contemporary Japanese culture, Taylor & Francis, ISBN 978-0-415-14344-8 
• Bunch, Bryan H.; Hellemans, Alexander (2004), The history of science and technology: a browser's guide to the great discoveries, inventions, and the people who made them, from the dawn of time to today, Houghton Mifflin Harcourt, ISBN 978-0-618-22123-3 
• Chamberlain, Basil Hall (2005), The Kojiki: records of ancient matters, Tuttle Publishing, ISBN 978-0-8048-3675-3 
• Crowdy, Terry (2006), The enemy within: a history of espionage, Osprey Publishing, ISBN 978-1-84176-933-2 
• Deal, William E. (2007), Handbook to Life in Medieval and Early Modern Japan, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-533126-4 
• ڈرائجر, ڈون ایف.; سمتھ, رابرٹ ڈبلیو. (1981), Comprehensive Asian fighting arts, Kodansha, ISBN 978-0-87011-436-6 
• Fiévé, Nicolas; Waley, Paul (2003), Japanese capitals in historical perspective: place, power and memory in Kyoto, Edo and Tokyo, Routledge, ISBN 978-0-7007-1409-4 
• Friday, Karl F. (2007), The first samurai: the life and legend of the warrior rebel, Taira Masakado, Wiley, ISBN 978-0-471-76082-5 
• Howell, Anthony (1999), The analysis of performance art: a guide to its theory and practice, Routledge, ISBN 978-90-5755-085-0 
• گرین, تھامس اے. (2001), Martial arts of the world: an encyclopedia, Volume 2: Ninjutsu, ABC-CLIO, ISBN 978-1-57607-150-2 
• Kawaguchi, Sunao (2008), Super Ninja Retsuden, PHP Research Institute, ISBN 978-4-569-67073-7 
• McCullough, Helen Craig (2004), The Taiheiki: A Chronicle of Medieval Japan, Tuttle Publishing, ISBN 978-0-8048-3538-1 
• مول, سرجی (2003), Classical weaponry of Japan: special weapons and tactics of the martial arts, Kodansha, ISBN 978-4-7700-2941-6 
• مارٹن, ولیم اسکٹ; Olenik, J. Kenneth (2004), Japan: its history and culture, fourth edition, McGraw-Hill Professional, ISBN 978-0-07-141280-3 
• Nihon Hakugaku Kurabu (2006), Unsolved Mysteries of Japanese History, PHP Research Institute, ISBN 978-4-569-65652-6 
• Nihon Hakugaku Kurabu (2004), Zuketsu Rekishi no Igai na Ketsumatsu, PHP Research Institute, ISBN 978-4-569-64061-7 
• پرکنس, ڈورتھی (1991), Encyclopedia of Japan: Japanese History and Culture, from Abacus to Zori, Facts on File, ISBN 978-0-8160-1934-2 
• رتی, آسکر; ویسٹبروک, ایڈلی (1991), Secrets of the samurai: a survey of the martial arts of feudal Japan, Tuttle Publishing, ISBN 978-0-8048-1684-7 
• Reed, Edward James (1880), Japan: its history, traditions, and religions: With the narrative of a visit in 1879, Volume 2, John Murray, OCLC 1309476 
• Satake, Akihiro; Yasumada, Hideo; Kudō, Rikio; Ōtani, Masao; Yamazaki, Yoshiyuki (2003), Shin Nihon Koten Bungaku Taikei: Man'yōshū Volume 4, Iwanami Shoten, ISBN 4-00-240004-2 
• Takagi, Ichinosuke; Gomi, Tomohide; Ōno, Susumu (1962), Nihon Koten Bungaku Taikei: Man'yōshū Volume 4, Iwanami Shoten, ISBN 4-00-060007-9 
• Tatsuya, Tsuji (1991), The Cambridge history of Japan Volume 4: Early Modern Japan: Chapter 9, translated by Harold Bolitho, edited by John Whitney Hall, New York: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-22355-3 
• Teeuwen, Mark; Rambelli, Fabio (2002), Buddhas and kami in Japan: honji suijaku as a combinatory paradigm, RoutledgeCurzon, ISBN 978-0-415-29747-9 
• ٹرنبل, اسٹیفن (2003), Ninja AD 1460–1650, Osprey Publishing, ISBN 978-1-84176-525-9 
• ٹرنبل, اسٹیفن (2007), Warriors of Medieval Japan, Osprey Publishing, ISBN 978-1-84603-220-2 
• واٹر ہاؤس, David (1996), جاپان وچ مذہب: arrows to heaven and earth, article 1: Notes on the kuji, edited by Peter F. Kornicki and James McMullen, جامعہ کیمبرج پریس, ISBN 978-0-521-55028-4 

باہرلے جوڑ

• ایگا-رآیو ننجا عجائب گھر
• ننجا - دستاویزی فلم
• اہ‏م ننجا