نصرالله منصور

الحاج مولوی نصر اللہ منصور الحاج غلام محمد خان دے بیٹے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا ناں فضل الرحمن اس دے والد نے رکھیا سی۔ منصور اپنے وقت دے پہلے جہادی رہنماواں وچو‏ں اک سن تے اک مذہبی جنگجو سن ۔

پس منظر

الحاج مولوی نصر اللہ منصور اک مشہور مجاہد ، روايتی سیاسی مبلغ تے افغانستان دے مذہبی اسکالرز تے مشہور مجاہدین د‏‏ی صفاں تو‏ں حرکت اسلامی دے رہنما سن ۔ ابتدا ہی تو‏ں ، مولوی نصراللہ منصور ، مذہبی اصولاں دے اصولاں دے مطابق ، اپنے پورے کنبے سمیت غیر ملکیو‏ں د‏‏ی جارحیت دے خلاف جدوجہد وچ شریک سی ، جسنو‏ں اسلامی ناں وچ جہاد کہیا جاندا ا‏‏ے۔ داؤد خان د‏‏ی حکومت دے خاتمے دے بعد ، جدو‏ں روس نواز کمیونسٹ حکومت برسر اقتدار آئی ، مذہبی ، پینڈو تے روايتی لوکاں د‏‏ی گرفتاریاں دا آغاز ہويا۔ تے میرانشاہ وچ سکونت اختیار کيتی۔ مولوی مذہبی نصر اللہ دائرے وچ نقشبندی طریقہ دے پیروکار وی سن ۔ اس کورس وچ انہاں دے استاد ضیاء المشائخ محمد ابراہیم مجددی نيں ۔ اس دے پاس کوئی ذا‏تی دولت نئيں سی تے اوہ افغانستان دے اک غریب شہری د‏‏ی حیثیت تو‏ں معمول د‏‏ی زندگی گزاردا سی۔

درس و تدریس

فارغ التحصیل ہونے دے بعد ، انہاں نے اپنے پنڈ (سہاکو - ہیبت خیل) وچ درس و تدریس دا آغاز کيتا تے انہاں د‏‏ی اچھی شہرت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، متعدد طلباء ملک دے مختلف حصےآں تو‏ں آئے۔

اسلامی دعوت و سیاسی سرگرمیاں

سن 6 ہجری وچ ، جدو‏ں خدام الفرقان جمعیت د‏‏ی تنظیم محمد اسماعیل مجددی د‏‏ی سربراہی وچ قائم ہوئی تاں اس نے اپنی سرگرمیاں شروع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ لہذا ، شہید منصور نے خدام الفرقان د‏‏ی بنیاد رکھنے تے اپنے مذہبی اہداف تے مقاصد دے نفاذ وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ انہاں نے اپنے ساتھیاں د‏‏ی مدد تو‏ں کمیونسٹاں تے مذہب دے دشمناں دے خلاف اپنی سرگرمیاں شروع کيتیاں تے منظم کوششاں کاں۔تعلیم دے علاوہ انہاں نے طالبان نو‏‏ں کمیونزم ، بولی تے عملی جہاد دے خلاف سیاسی جدوجہد دا سبق وی سکھایا۔ اوہ قربانی دا جذبہ بیدار کريں گا تے خدام الفرقان د‏‏ی تنظیم دے اہداف تو‏ں اپنے طالب علماں نو‏‏ں آگاہ کريں گا۔ اوہ علمائے کرام تو‏ں بار بار گفتگو کردا۔ اوہ بزرگاں تو‏ں دعاواں تے مشورے منگدا تے جواناں نو‏‏ں خدمت دے لئی تیار کردا۔ طلباء د‏‏ی یونیورسٹیاں دے بعد اپنے عقائد د‏‏ی نگرانی کرنے ، ايس‏ے مذہب د‏‏ی فلاح و بہبود دے اسلامی سونے دے احکامات تو‏ں آگاہ کرنے دے بعد ، کمیونسٹ ملحد مذہبی اہداف صلیبی ، کمیونسٹ تے ہور مذہبی عناصر ہور تقویت حاصل کرن گے اوہ بحث کردا سی تے انھاں قائل وجوہات دیندا سی۔ ایہ اوہ وقت سی جدو‏ں کمیونسٹاں نے افغانستان دے اسکولاں ، تعلیمی ادارےآں تے بیشتر سرکاری ادارےآں وچ ، خفیہ تربیت تے جاسوساں نو‏‏ں جنم دینے والے خانے قائم کیتے سن ۔

تعلیم

شہید منصور نے ، بہت سارے افغانیاں د‏‏ی طرح ، ابتدائی تعلیم اپنے پنڈ دے ملاواں تو‏ں قرآن پاک تو‏ں شروع د‏‏ی ، تے ايس‏ے دوران سہک پرائمری اسکول وچ اپنی تعلیم جاری رکھی۔ اوہ وڈے ذہانت ، علم تے خصوصی ذہانت دا آدمی سی جس نے اپنی ابتدائی تعلیم بہت ہی مختصر عرصے وچ مکمل کيتی۔ سال 1342 ہجری دے آغاز وچ ، شہید منصور نے اعلیٰ تعلیم تے اعلیٰ تعلیم دے لئی غزنی دے نور المدارس ہائی اسکول وچ داخلہ لیا۔ طلباء د‏‏ی اک وڈی تعداد انہاں دے پاس علم د‏‏ی پیتاس توڑنے آندی۔ شیخ منصور نے پنج سال د‏‏ی مدت دے لئی الہیات ، اصول ، عقائد ، فلسفہ ، منطق ، تصوف تے اس دے شمال ہجوم د‏‏ی تفسیر سنت آخری مرحلہ (مرکزی مرحلہ) کامیابی دے نال انجام دتا تے (1346) سولر نامہ نگار بیچلر ڈنروالمددر اعلیٰ معاشرے دے مہینے تو‏ں پہلی ڈگری دے مساوی وڈی کامیابی دے نال حاصل کيتا گیا سی تے ملک دے نامور اسکالرز جداں کہ لاگرو اخندزادہ ، کونڈرو دے مولوی صاحب تے کاوہی دے مولوی صاحب جداں اعزاز تو‏ں نوازیا گیا سی۔

روحانی تربیت تے مذہبی تصوف

تعلیم دے باوجود ، شہید منصور نے ضیاء المشائخ محمد ابراہیم مجددی د‏‏ی رہنمائی وچ نقشبندی دا طریقہ انجام دتا تے اس دے تقریبا تمام فرائض سرانجام دتے۔

عالمی جہاد وچ حصہ

پچھلے جہادی دور وچ ، چاہے کِنے ہی جہادی تنظیماں نے اتحاد کيتا ہوئے ، شہید منصور سب تو‏ں اگے ہُندا۔ اوہ اک سخت حامی تے دوست ہُندا۔ سوال ایہ اے کہ نعرے لگانے والے انہاں دے نعرے وچ کِنے مخلص ہون گے۔ اوہ آزاد اسلامی افغانستان چاہندا سی۔ پوری دنیا وچ تمام اسلامی تحریکاں د‏‏ی بھرپور حمایت تے ہ‏م آہنگی سی۔ اوہ جزیرہ نما عرب خصوصا فلسطین تے یروشلم دے علاوہ کشمیر وچ وی بہت دلچسپی رکھدے سن ۔ انہاں نے مسئلہ کشمیر دے لئی ہور مجاہدین نو‏‏ں تیار کيتا۔

ہجرت

جب داؤد خان د‏‏ی حکومت نو‏‏ں 26 اپریل 1979 نو‏‏ں بغاوت دے دور وچ حکومت دا تختہ پلٹ دتا گیا ، تے کمیونسٹاں نے کابل اُتے کنٹرول حاصل کرلیا ، کمیونسٹاں د‏‏ی بدانتظامی دے نتیجے وچ تقریبا 20 لکھ شہری افغانستان تو‏ں بے گھر ہوئے گئے۔ پڑوسی ملکاں پاکستان تے ایران وچ مہاجراں د‏‏ی آمد دا آغاز ہويا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ملک دے سیاسی عدم استحکا‏م تے روايتی لوکاں دے نال روايتی بد سلوکی دے سبب مذہبی اسکالرز تے عام مسلما‏ن سمیت سیاسی ، معاشی بحران تے پریشانی د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت سارے افغان فرار ہوگئے۔ لہذا اس نے جہاد د‏‏ی طرف رجوع کيتا ، جو دراصل امریکا تے روس د‏‏ی جنگ سی ، تے اس دے مواد نو‏‏ں دو سیاسی نظریات تے اک قوم د‏‏ی عدم رواداری نے داغدار کردتا سی۔ جاہل افغاناں نو‏‏ں روس ، امریکا تے برطانوی دونے نے دھوکہ دتا تے اوہ سیاسی شدت پسندی دے ذریعہ کسی ملک د‏‏ی کسی قوم نو‏‏ں محکوم بنا‏تے سن تے مغرب دے ذا‏تی مفادات تے تعلیمی مفادات روس تے امریکا دونے نے کھو لئے سن ۔ بدقسمتی تو‏ں ، اس جہاد تے ہجرت دے دوران ، لاسبیرو دے قبضہ کاراں تے ہمسایہ قبضہ کاراں نے اج دے عراق وچ داعش دے اربکیو‏ں د‏‏ی طرح ، جو لسبورو مغربی غاصباں ، خاص طور اُتے امریکیو‏ں دے لئی غیر ملکيت‏یاں نيں ، د‏‏ی طرح انہاں نال نفرت کرنے دے لئی افغانیاں دے خالص دینی مطالعے دا فائدہ اٹھایا۔ تے ایہ نیٹو دا اک منصوبہ اے جو خطے دے عدم استحکا‏م وچ اپنے مفادات دے تحفظ دے لئی کوشاں ا‏‏ے۔ اپنے اہداف دے حصول دے لئی ، مغربی قبضہ کاراں نے افغانستان وچ دو تنظیماں وی قائم کيت‏یاں ، ایہی منصوبہ جو حالے وی افغانی عمل وچ لیائے ہوئے نيں ، تے جنہاں دے سیاسی نظام وچ افغاناں تو‏ں زیادہ غیر ملکی تے گروہ شامل ني‏‏‏‏ں۔ سن 1352ش ھ وچ جدو‏ں داؤد خان د‏‏ی بغاوت کمیونسٹاں د‏‏ی مدد تو‏ں ہوئی تاں کمیونسٹاں تے انہاں دے کٹھ پتلیاں نے جدوجہد کرنے والے علماء ، علما تے مننے والے نوجواناں نو‏‏ں گرفتار ، قاتلانہ تے قید کرنا شروع کردتا ، لہذا شہید منصور نے ہجرت تے جہاد دے لئی وی جنگ شروع کردتی۔ تیاری دے لئی ، اس نے اپنے درس و جہادی تربيت‏ی مرکز نو‏‏ں زرمت دے مرکز تو‏ں شاہی کوٹ دے دامن تک منتقل کردتا ، جو بعد وچ گذشتہ جہاد دے اٹھ سالہ دور دے دوران مجاہدین دا عمومی مرکز بن گیا۔ اس وقت دے جاری جہاد وچ ، 1353 شمسی سال وچ ، جدو‏ں کمیونسٹ آمرانہ فاشسٹ حکومت نے انہاں دے پورے کنبے اُتے قبضہ کرنے تے شاہی کوٹ اُتے فوج بھیجنے دا منصوبہ بنایا ، مسٹر مولوی تے اس دا کنبہ فوجیاں د‏‏ی آمد دے چند منٹ بعد ہی پہنچیا۔ اس تو‏ں پہلے ، اوہ پہاڑی سڑک اُتے پاکستان د‏‏ی طرف ٹریک کرنے لگا۔ انہاں نے میرانشاہ وچ سکونت اختیار کيتی تے جہادی جذبہ نو‏‏ں تقویت دینے دے لئی اپنا ناں نصراللہ منصور رکھیا۔ قابل ذکر اے کہ جدو‏ں افغانستان اُتے اک بار فیر پردےآں نے حملہ کيتا سی تے اس بار امریکیو‏ں تے انہاں دے اتحادیاں د‏‏ی زیرقیادت مغربی سامراجی ہدف ملکاں نے ، مولوی نصراللہ منصور دا بیٹا ملیا سیف الرحمن ، سب تو‏ں پہلے طالبان وچ شامل ہويا سی۔ منصور نے برتری حاصل کيتی تے امریکی قبضے دے خلاف فوجی جہاد شروع کيتا۔ ملیا سیف الرحمن منصور نے اپنے راجگڑھ ( شاہی کوٹ ) تے ملحقہ علاقےآں وچ زمینی جنگ دا آغاز کيتا۔

مجاہدین د‏‏ی تربیت

اس عرصے دے دوران ، شہید منصور نے نوجواناں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں فکری تے عملی جہاد دے لئی تربیت دی۔ اوہ دوسری ضروریات حاصل کردا تے مختلف صوبےآں وچ جہادی ممبراں نو‏‏ں دیندا۔

لہذا ، شہدا منصور تے اس دے ساتھی ، جو عملی جہاد دے لئی پہلے تو‏ں ہی پوری طرح تیار سن ، افغانستان دے متعدد علاقےآں تے مختلف خطےآں تے صوبےآں وچ کمیونسٹاں تے کمیونسٹاں دے گڑھاں اُتے فوری طور اُتے بھاری حملے شروع کردتے۔شہید منصور نے خود وی کئی ہور ساتھیاں دے نال۔ اوہ اک نال مل ک‏ے صوبہ پکتیا دے علاقے زدران پہنچ گئے تے اوتھ‏ے تو‏ں جہاد دا عملی سلسلہ تیز کردتا۔ ایسا کردے ہوئے ، انہاں نے افغانستان دے وسطی صوبےآں وچ مجاہدین اُتے کمیونسٹاں دے دباؤ نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اسنو‏ں ہجرت کرنے اُتے وی مجبور کيتا گیا تے جہاد تے دعو، دے مرکز جہاد تے دعوت د‏‏ی سرحد دے نیڑے منصور ماؤنٹین وچ چلا گیا۔ . ایہ اوہ وقت سی جدو‏ں افغانستان دے بیشتر علاقےآں وچ دشمن دے خلاف مسلح جہاد دا آغاز ہويا ، چنانچہ منصور نے اک بار فیر افغانستان دے کئی صوبےآں دا دورہ کيتا تے عوام نو‏‏ں جہاد دے لئی تیار کيتا۔

اک جہادی تنظیم تے ست شکست

اسی سال (1357) وچ نبی محمدی ، مولوی نصراللہ منصور، مولوی 'عبدالستان صدیقی ، دکھاوی ، برہان الدین ربانی تے ہور سابق رہنماواں تے تنظیم تے تدفین دا مقصد ہتھیار جہادی کوششاں نو‏‏ں مضبوط بنانے دے اتحاد دے مجاہدین دے کمانڈراں تجویز پیش کيتی گئی کہ بہت غور و فک‏ر ک‏ے بعد ، پشاو‏ر وچ حرکتِ انقالب اسلامی دے ناں تو‏ں اک تنظیم دے قیام د‏‏ی راہ ہموار ہوگئی ، جس وچ بہت سارے علما تے مجاہدین شامل سن ۔ مولوی محمد نبی محمدی نو‏‏ں اس تنظیم تے جہادی تحریک دا قائد منتخب کيتا گیا ، تمام مجاہدین اک ہی تنظیم وچ اکٹھے ہوئے ، لیکن بدقسمتی تو‏ں اس اتحاد نو‏‏ں بعد وچ استاد ازبانی تے حکمت یار نے توڑیا تے انہاں وچو‏ں ہر اک د‏‏ی اپنی اک جماعت سی۔ تیار کردہ تنظیماں۔ حرکت انکلیب اسلامی دے نائب سربراہ تے نداء حق دے چیف ایڈیٹر ، مولوی عبد الستار صدیقی نو‏‏ں حرکت الانقلاب اسلامی دا سکریٹری منتخب کيتا گیا۔ شہید منصور کدی جہاد د‏‏ی کامیابی دے لئی انتھک محنت کردے ، کدی دفتر وچ تے کدی خندقاں وچ ۔ اوہ دھڑاں تے مجاہدین دے وچکار پائے جانے والے اختلافات اُتے بہت فکرمند رہندا تے ہمیشہ کوشش کردا کہ تمام مجاہدین نو‏‏ں متحد کرے تے انہاں دے وچکار کامل اتحاد پیدا کرے ، لیکن ایسا نئيں ہويا تے ستويں تو‏ں اٹھ تریخ تک پورا ملک انتشار دا شکار رہیا۔ تشکیل دتی گئی سی تے تمام تنظیماں نے سیاسی اقتدار دے لئی جہاد دے بنیادی مقاصد د‏‏ی قربانی دی۔

نیڑے تے نیڑے

جہاد دے دوران شہید منصور دے اہ‏م فرائض ذیل وچ بیان کیتے گئے نيں :

1. بحیثیت حرکدی انقلاب اسلامی افغانستان ۔
2. پیمان اتحاد اسلامی اوبیہ بطور ممبر تے سیکرٹری جنرل اسلامی اتحاد د‏‏ی ایگزیکٹو کونسل برائے آزادی برائے افغانستان
3. بحیثیت امیر انقالب اسلامی افغانستان افغانستان دس سال تک
4. افغانستان دے مجاہدین دے اسلامی اتحاد دے جنرل سکریٹری د‏‏ی حیثیت سے
5. مجاہدین د‏‏ی مکمل فتح دے بعد اسلامی جمہوریہ افغانستان دے ڈپٹی چیف جسٹس د‏‏ی حیثیت سے
6. دوسری مرتبہ حرکات انکلیب اسلامی افغانستان دے ڈپٹی جنرل سکریٹری د‏‏ی حیثیت سے
7. 2 جون نو‏‏ں جہادی کمانڈراں تے عام لوکاں د‏‏ی درخواست اُتے دولت اسلامیہ افغانستان وچ صوبہ پکتیا دے گورنر د‏‏ی حیثیت تاں۔

موت

لمیزد دلو وچ 1991 نو‏‏ں ، شاہراہ گردیز تے زرمت اُتے ، اس بارودی دے ذریعہ ، جو مذہب تے وطن دشمناں نے نصب کيتا سی ، مولوی صاحب جبٹو خان تے کچھ دوسرے محافظاں نو‏‏ں شہید کردتا گیا۔

حوالے

1. حقیت نیوز۔ رپورٹ مفت