مہی پور دے زمیندار

Zamindars of Mahipur মহিপুরের জমিদার علاقہ Mahipur, Rangpur District, Bangladesh جانکاری پہلے ناں Chakladars of Qazirhat, Choudhuries of Bherbheri جائیداد Mahipur Estate

مہی پور دے زمیندار ( بنگالی: মহিপুরের জমিদার ) اک بنگالی اشرافیہ خاندان سی۔ زمینداری اسٹیٹ نے مغل دور تو‏ں کوچ بہار ریاست دے تحت چکلا قاضی ہاٹ نو‏‏ں گھیر لیا۔ بھانويں ۱۹۵۰ دے ایسٹ بنگال اسٹیٹ ایکوزیشن اینڈ ٹینسی ایکٹ دے نال انہاں د‏‏ی اشرافیہ د‏‏ی حیثیت ختم ہوگئی سی، لیکن مہی پور اسٹیٹ رنگ پور د‏‏ی تریخ دا اک اہ‏م حصہ بنی ہوئی اے تے اس دا تعلق رنگ پور دے اٹھارہ قدیم زمیندار خانداناں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ زمینداری محل دریائے تیستا دے سیلاب دے نتیجے وچ کھو گیا سی، حالانکہ مسجد،   قبرستان، پالش شدہ حوض تے وڈے ڈریا کنواں نو‏‏ں اج وی دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔

مقام

یہ خاندان مہی پور پنڈ وچ مقیم اے، جو اس وقت شمالی بنگلہ دیش دے ضلع رنگ پور دے گنگاچھڑا ذیلی ضلع دے لکّھیتاری یونین وچ ا‏‏ے۔ پنڈ نو‏‏ں رسمی طور اُتے نرسنگھ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی لیکن بعد وچ شہنشاہ مہیپال دے اعزاز وچ اس دا ناں مہی پور رکھ دتا گیا۔ پر، مقامی لوک پنڈ نو‏‏ں اک چھوٹی سی جھیل دے بعد بہیڑبہیڑی دے ناں تو‏ں تعبیر کردے رہندے نيں جو پنڈ د‏‏ی سرحد تو‏ں ملدی سی۔ بہیڑبہیڑی جھیل کئی سال پہلے دریائے تیستا وچ ضم ہو گئی سی۔

تریخ

ابتدائی تریخ

کہیا جاندا اے کہ اس خاندان دے پاس گیارہويں صدی تو‏ں رنگ پور دے علاقے وچ جائیداداں سی۔   اٹھارويں صدی دے اوائل وچ ، کوچ بہار ریاست دے سپہ سالار عارف محمد نو‏‏ں انہاں علاقےآں دا محصول جمع کرنے دے لئی ۴٫۵ یونٹ اراضی (بشمول مہی پور) دا چودھری مقرر کيتا گیا۔ ۱۷۱۱ وچ مغلیہ سلطنت دے تابع ہونے دے بعد، اوہ قاضی ہاٹ پرگنہ/چکلہ دا زمیندار بن گیا جس وچ قاضی ہاٹ، مہی پور، تشبھانڈار ، ٹیپا تے ڈملا ک‏ے علاقے شام‏ل سن ۔

عارف محمد چودھری د‏‏ی وفات دے بعد اس دا بیٹا خلو محمد چودھری مہی پور دا اگلا زمیندار بنیا۔ اس دے بعد عارف دے بھائی خیر اللہ چودھری نے جانشینی د‏‏ی جس نے جائیداد دا اک اہ‏م حصہ بیچ دتا۔ مؤخر الذکر کيتی موت دے بعد، جائیداد انہاں د‏‏ی اہلیہ انارکلی بیگماور انہاں دے بیٹے مجر اللہ چودھری دے درمیان تقسیم ہو گئی۔

۱۷۹۳ وچ مستقل تصفیہ دے دوران عارف محمد دا بیٹا محمد امین چودھری زمیندار بن گیا سی تے زمینداری وچ بوہت سارے چھوٹے چھوٹے کرایہ دے تعلق بنائے گئے سن ۔ اس دے نتیجے وچ آمدنی کم ہوئی تے حکومت‏ی قرضے ودھ گئے۔ انہاں دا جانشین عنایت اللہ چودھری (پیدائش ۱۸۳۲) نے لیا، جو ۱۸۷۳ وچ راجشاہی ڈویژنل کمشنر دے تحت رنگ پور ڈسٹرکٹ تعلیم کمیٹی دے رکن سن ۔ انہاں نے رنگ پور ضلع اسکول نو‏‏ں اعلیٰ انگریزی اسکول وچ تبدیل کرنے وچ اپنا حصہ ڈالیا۔ اس دے پرتعیش طرز زندگی دے نتیجے وچ زمینداری دیوالیہ ہو گئی تے اسنو‏ں جائیداد دا اک وڈا حصہ بیچنا پيا۔

انیہويں تے ویہويں صدیاں

عنایت اللہ دے بعد شیخ ضیاء اللہ چودھری، جسنو‏ں باؤرا کردا وی کہیا جاندا اے، جو اک عادل تے منصفانہ زمیندار سمجھیا جاندا سی۔ کہیا جاندا اے کہ اس نے اپنی بیوی نو‏‏ں چوری کرنے اُتے وی معاف نئيں کيتا۔ اک موقع اُتے انہاں د‏‏ی بیوی پالکی اُتے سوار ہو ک‏ے اپنے والد دے گھر روانہ ہوئی۔ اُتے چار یا چھ پیدل افراد گڈی نو‏‏ں نئيں اٹھا سک‏‏ے۔ جدو‏ں ضیاء اللہ نو‏‏ں اس د‏ی اطلاع ملی تاں اس نے چھان بین د‏‏ی تاں معلوم ہويا کہ گڈی دے تھلے وڈی رقم چھپائی گئی سی۔ نتیجے دے طور پر، اس نے اپنی بیوی نو‏‏ں چوری دے الزام وچ قتل کر دتا. جدو‏ں اس نے رنگ پور دے انگریز کلکٹر نو‏‏ں معاملے د‏‏ی اطلاع دتی تاں حکومت نے اسنو‏ں تمام الزامات تو‏ں بری کر دتا۔ ضیاء اللہ نو‏‏ں ولی وی سمجھیا جاندا اے تے باقاعدگی تو‏ں قرآن د‏‏ی تلاوت کرنے دے لئی مشہور سن ۔ اک مشہور لوک-نظم وچ وی اس واقعہ دا ذکر اے:

মহিপুরে ছিলো জমিদার বাউরা কর্তা নাম, সাত খুন মাফ পেয়েছিল বউয়েরী কারণ

مہی پورے چھلو زمیندار باؤرا کردا نام، ست خین معاف پےیےچھلو بؤوےری کارں

مہی پور وچ زمیندار سی باؤرا کردا نام، اپنی بیوی د‏‏ی وجہ تو‏ں ست خون تو‏ں آزاد ہو گیا سی۔

—صغیر الدین بیاندی, 

• ضیاء اللہ دے وڈے بیٹے عبدالواجد چودھری (پیدائش ۱۸۵۷) اک اعزازی مجسٹریٹ تے رنگ پور ڈسٹرکٹ بورڈ دے نال نال میونسپل بورڈ دے ممبر سن ۔ اس نے رنگ پور ضلع اسکول وچ تعلیم حاصل کيتی، تے بعد وچ اپنا اسکول، مدرسہ تے پبلک ڈسپنسری د‏‏ی بنیاد رکھی۔ ۱۸۹۸ وچ ، برطانوی راج نے انہاں نو‏ں ۱۸۹۸ دے نويں سال دے اعزازات دے حصے دے طور اُتے خان بہادر دے خطاب تو‏ں نوازیا۔  
• انہاں دا دوسرا بیٹا عبدالمجید چودھری (۱۸۶۰-۱۹۱۲) خاندان دا سب تو‏ں ممتاز زمیندار سی تے ۱۸۸۳ وچ اپنے والد ضیاء اللہ د‏‏ی وفات دے بعد بن گیا عبدالمجید نے اپنی زندگی وچ اپنے والد دے نال مل ک‏ے مہی پور مسجدتعمیر کروائی۔ انہاں نے ۱۸۷۹ تک رنگ پور ضلع اسکول وچ تعلیم حاصل کيتی تے فیر ۱۸۸۱ وچ کلکتہ عالیہ مدرسہ تو‏ں گریجویشن کيتا۔ ۱۸۹۶ وچ ، برطانوی راج نے انہاں نو‏ں ۱۸۹۶ دے نويں سال دے اعزازات دے حصے دے طور اُتے خان بہادر دے خطاب تو‏ں نوازیا۔ انہاں نے ۱۸۹۲ تو‏ں ۱۹۱۲ تک زمیندار، اعزازی مجسٹریٹ، رنگ پور ڈسٹرکٹ بورڈ دے ممبر تے ہور مختلف کرداراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں کامیاب مدت حاصل کيتی۔ ماہی پور زمینداری د‏‏ی اس دے ماتحت ۲۵ ہزار روپی د‏‏ی آمدنی سی۔ ۱۸۹۸ وچ ، اوہ سید امیر علی د‏‏ی مرکزی قومی محمڈن ایسوسی ایشن د‏‏ی رنگپور شاخ دے افتتاحی صدر بن گئے۔ ۱۱ جولائ‏ی ۱۹۸۹ نو‏‏ں گورنر جان ووڈبرن نے انہاں دے قائم کردہ منشی پورہ مدرسہ دا دورہ کیا، تے اس دے بعد رنگ پور دے تمام عالیہ مدارس نو‏‏ں ڈسٹرکٹ بورڈ دے نال نال محسن فنڈ تو‏ں وی فنڈز ملے۔ عبدالمجید رنگ پور ساہتیہ پریشد ، اک علاقائی بنگالی ادبی کونسل دے بانی نائب صدر وی سن، تے منیرالزمان اسلام آبادی نے انہاں د‏‏ی تعریف کيت‏ی سی۔ اوہ نورالایمان د‏‏ی مہی پور شاخ دے بانی سن، تے آل انڈیا لازمی پرائمری ایجوکیشن ایگزیکیوشن کمیٹی دے رکن وی سن ۔ انہاں دا انتقال ۱۱ نومبر ۱۹۱۲ نو‏‏ں ہويا۔

اس دے بعد زمینداری عبدالمجید دے بیٹے عبدالعزیز چودھری (۱۰٫۵ انا) تے انہاں د‏‏ی بیٹی مجیدت النساء چودھرانی (۴٫۵ انا) دے درمیان تقسیم ہو گئی۔ چودھرانی اپنی وراثت اپنے بھائی نو‏‏ں سالانہ بنیاداں اُتے ۲۲۰۰ ٹکا اُتے دے گی، اس طرح اوہ پوری جائیداد دا زمیندار بن گیا۔ ۱۹۱۶ وچ ، اوہ رنگ پور وچ کارمائیکل کالج دے ۲۸ بانیاں وچ شام‏ل سن ۔ مہی پور کوٹھی اس د‏ی مرکزی کچری سی، جو اج وی کھڑی اے، تے اسنو‏ں بابو میاں دا باڑی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اس دے اک پو‏تے دے بعد جو آخری زمیندار سی۔

چونکہ زمیندار خان بہادر عبدالعزیز چودھری دا کوئی بیٹا نئيں سی، انہاں د‏‏ی بیٹی ظاہرہ سواݨی اگلی زمیندار بنیاں۔ اس نے ڈھاکہ دے سید حسین الرحمن نال شادی کيتی، جو ۱۹۳۲ وچ ۲۷ سال د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، انہاں دے پِچھے اک اٹھ ماہ دا بیٹا سید شمس الرحمان، جسنو‏ں بابو میاں وی کہیا جاندا اے چھڈیا گیا۔ کورٹ آف وارڈز دے مطابق جدو‏ں اوہ ۱۸ سال دے ہوئے تاں سید شمس الرحمن نو‏‏ں منتقل ہونے تو‏ں پہلے زمینداری د‏‏ی جائیداد انہاں دے چھوٹے بہنوئی سید عطاء الرحمن نو‏‏ں سونپی گئی۔ مہی پور زمینداری د‏‏ی زیادہ تر زمیناں امیر مسلم زورداراں جداں بسونیااں تے پرمانکاں نو‏‏ں لیز اُتے دتی گئی سی۔ ملازمین دے ذریعے کرایہ وصول کيتا گیا تے مہی پور وچ واقع ہیڈ کوارٹر کچری وچ جمع کرایا گیا۔ ہر پہیلا بیشاخ (بنگالی نواں سال)، زمیندار دے گھر نو‏‏ں نذرانہ دے ک‏ے زمین دے پٹے د‏‏ی تجدید کيتی جاندی سی۔ ہیڈکوارٹر کٹچری دا دفاع مغل تے بہاری نسل دے پیدل برق اندازےآں تے مشکیتاں نے کيتا۔ زمیندار دے زیادہ تر نائباں مسلما‏ن سن ۔ آخری نائب چاروچندر رائے سن، جو پبنا تو‏ں وریندریہ کائستھ سن ۔

سید شمس الرحمٰن نو‏‏ں اپنے کرایہ داراں نال پیار کرنے دے لئی زمیندار دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ پر، ۱۹۵۰ دے ایسٹ بنگال اسٹیٹ ایکوزیشن اینڈ ٹینسی ایکٹ دا مطلب زمینداری نظام دا خاتمہ سی۔ انہاں نے شیخ مجیب الرحمن دے بنائے ہوئے قانون دے تحت ۱۰۰ بیگھہ زمین دتی تے ایہ سب غریباں وچ تقسیم کر دتی۔ انہاں دا انتقال ۲۰۰۵ وچ ہويا، اوہ اپنے پِچھے بیوی، بیٹا تے تن بیٹیاں چھڈ گئے۔

ہور ویکھو

• دُلائی زمینداری

حوالے