اشرف علی تھانوی
اشرف علی تھانوی | |
---|---|
جم | 19 اگست 1863 [۱] |
تاریخ وفات | 20 جولائی 1943 (80 سال)[۲]
|
شہریت | برطانوی ہندستان |
عملی زندگی | |
مادر علمی | دارالعلوم دیوبند |
استاذ | امداد اللہ مہاجر مکی ، محمود دیوبندی |
تلمیذ خاص | شمس الحق افغانی ، عبدالحئی عارفی |
پیشہ | مفسر قرآن ، الٰہیات دان |
شعبۂ عمل | قرآن ، فقہ ، تصوف |
مؤثر | ابو حنیفہ |
باب اسلام | |
ترمیم |
اشرف علی تھانوی (ولادت 19 اگست 1863ء مطابق 05 ربیع الثانی 1280 ہجری، وفات 4 جولائی 1943ء مطابق 17 رجب 1362 ہجری) بھارت دی ریاست اتر پردیش دے اک عالم، صوفی، مترجم قران و مفسر تے کئی کتاباں دے مصنف نيں۔ انہاں دا تعلق دیوبندی مکتب فکر توں سی ۔ انہاں نوں عوام تے خواص حکیم الامت دے لقب توں جاندے سن ۔ دار العلوم دیوبند توں فراغت دے بعد انہاں نے کئی برس کانپور وچ تدریسی خدمت انجام دتی تے بعد وچ اپنے شیخ دی خانقاہ امدادیہ دے پاس اپنی خانقاہ قائم کيتی تے بیعت دا سلسلہ شروع کیتا۔ [۳]
ولادت
سودھوآپ دے والد شیخ عبد الحق اک مقتدر رئیس صاحب نقد وجائیداد تے اک کشادہ دست انسان سن ۔ فارسی وچ اعلیٰ استعداد دے مالک تے بہت اچھے انشاء پرداز سن ۔ اس طرح ایہ اک عالی خاندان سی جتھے دولت وحشمت تے زہد وتقوی بغل گیر ہُندے سن ۔[۴]
5 ربیع الثانی 1280ھ بمطابق 9 ستمبر، 1863ء جم تریخ اے۔[۴]
والد نے آپ دی تربیت وڈے ہی پیار ومحبت توں کيتی۔ تربیت وچ اس گل نوں خاص اہمیت دتی کہ برے دوستاں تے غلط مجالس توں آپ دور رہے۔ آپ دی طبیعت خود وی ایسی واقع ہوئی سی کہ کدی بازاری لڑکےآں دے نال نئيں کھیلے بچپن توں مزاج دینی سی ۔[۴]
12 سال دی عمر وچ پابندی توں نماز تہجد پڑھنے لگ گئے سن ۔[۴]
تعلیم وتربیت
سودھوابتدائی تعلیم میرٹھ وچ ہوئی فارسی دی ابتدائی کتاباں ایتھے پڑھیاں تے حافظ حسین مرحوم دہلوی توں کلام پاک حفظ کیتا فیر تھانہ بھون آکے حضرت مولانا فتح محمد صاحب توں عربی دی ابتدائی تے فارسی دی اکثر کتاباں پڑھیاں ذوالقعدہ 1295ھ وچ آپ بغرض تحصیل وتکمیل علوم دینیہ دارالعلوم دیوبند تشریف لے گئے تے پنج سال تک ایتھے مشغول تعلیم رہ کے 1301ھ وچ فراغت حاصل کيتی اس وقت آپ دی عمر تقریباً19سال سی زمانہ طالب علمی وچ حضرت میل جول توں وکھ تھلگ رہندے جے کتاباں توں کچھ فرصت ملدی تاں اپنے استاد خاص حضرت مولانا محمد یعقوب دی خدمت وچ جابیٹھدے۔[۴]
درس وتدریس
سودھوتکمیل تعلیم دے بعد والد تے استاداں کرام دی اجازت توں آپ کانپور تشریف لے گئے تے مدرسہ فیض عام وچ پڑھانا شروع کر دتا چودہ سال تک اوتھے پرفیض نوں عام کردے رہے، 1315ھ وچ کانپور چھوڑکر آپ آبائی وطن تھانہ بھون تشریف لیائے تے ایتھے حاجی امداد اللہ مہاجر مکی دی خانقاہ نوں نويں سرے توں آباد کیتا تے مدرسہ اشرفیہ دے ناں توں اک درسگاہ دی بنیاد رکھی جتھے آخر دم تک تدریس،تزکیہ نفوس تے اصلاح معاشرہ ورگی خدمات سر انجام دیندے رہے۔[۴]
اس مراجعت اُتے حضرت حاجی صاحب نے آپ نوں اک خط بھیجیا جس وچ لکھیا تھا" بہتر ہويا کہ آپ تھانہ بھون تشریف لے گئے امید اے کہ خلائق کثیر نوں آپ توں فائدہ ظاہری وباطنی ہوئے گا،تے آپ ساڈے مدرسہ ومسجد نوں ازسرنو آباد کرن گے،ماں ہر وقت آپ دے حال وچ دعا کردا ہاں "[۴]
سلوک ومعرفت
سودھوظاہری علوم دی تکمیل دے بعددل وچ تزکیہ باطن دا داعیہ پیدا ہويا، چنانچہ شوال 1201ھ وچ جدوں کہ آپ طالب علمی دی زندگی ختم فرماکر کانپور وچ اشاعت علوم وچ مصروف سن ۔ سفر حج دی تاں فیق ہوئی،حضرت والا اپنے والد ماجد دی معیت وچ زیارت حرمین شریفین دے لئی روانہ ہوئے مکہ معظمہ پہنچ کے حاجی امداد اللہ مہاجر مکی دی خدمت وچ حاضر ہوئے حاجی صاحب مجدد الملۃ دے آنے توں بہت خوش ہوئے تے دست بدست بیعت کيتی نعمت توں سرفراز کیتا تے فرمایا تسيں میرے پاس چھ مہینے رہ جاؤلیکن والد ماجد نے مفارقت نوں گوارا نہ کیتا۔ اس اُتے حاجی صاحب نے فرمایا کہ والد دی اطاعت مقدم اے اس وقت چلے جاؤفیر دیکھیا جائے گا،1310ھ وچ آپ دوبارہ مکہ مکرمہ تشریف لے گئے تے چھ ماہ حاجی صاحب دی خدمت وچ رہے۔[۴]
اس دوران وچ حاجی صاحب نے آپ نوں شرف خلافت توں نوازیا تے نال ایہ فرمایا میاں اشرف،توکل بخدا تھانہ بھون جاکے بیٹھ جانا جے سخت حالات پیش آئیاں تاں چھیندی مت کرنا، انہاں وصیتاں تے باطنی دولت نوں لے کے آپ 1311ھ وچ وطن واپس پرت آئے تے حاجی صاحب دی وصیت دے مطابق تھانہ بھون وچ رشد واصلاح باطنی کاکم شروع کر دتا۔ ہندوستان دے طول وعرض توں لوک پروانہ وار آندے رہے تے دین اسلام دا کم کردے رہے۔[۴]
لکھتاں
سودھوآپ دیاں لکھتاں تے رسالے دی تعداد 800 تک اے۔ انہاں وچوں چند اک دے ناں پیش خدمت نيں۔[۵][۴]
تفسیر بیان القرآن ،سلیس بامحاورہ ترجمہ، تفسیر وچ روایات صحیحہ تے اکابر دے اقوال دا التزام کیتا گیا اے۔
اعمال قرآنی ،قرآن مجید دی بعض آیتاں دے خواص
حقیقۃ الطریقۃ ،سلوک وتصوف دے مسائل وروایات اُتے مشتمل اک بے نظیر کتاب
احیاء السنن،فقہی ترتیب اُتے جمع کیتے گئے احادیث دا مجموعہ
امداد الفتاوی،فقہی مسائل تے مباحث دا اک نادر مجموعہ
الانتباہات المفیدہ ،جدیدتعلیم یافتہ لوکاں دے مذہبی اعتراضات دے جوابات
اعلاء السنن ،مذہب حنفی دی موید احادیث ،محدثین تے اہل فن دی تحقیقات دا مجموعہ
بہشتی زیور،اسلامی معلومات دا مکمل ذخیرہ
المصالح العقلیہ،اسلامی احکام ومسائل دے مصالح وحکم دا بیان
جمال القرآن ،اصطلاحات تجوید اُتے مشتمل اک عام فہم رسالہ
نشر الطیب ،آنحضرت صلی اللہ علیہ وسلم دی سیرت اُتے مشتمل جامع مانع کتاب http://www.elmedeen.com/author-34-حکیم-الامت-حضرت-مولانا-اشرف-علی-تھانوی-صاحب Archived 2019-11-22 at the وے بیک مشین
وفات
سودھواشرف علی تھانوی 83 سال 3 ماہ 11 دن دی زندگی گزارنے دے بعد 16 رجب1362ھ بمطابق 20 جولائی، 1943ء دی انتقال کر گئے۔[۴]
آپ دی نماز جنازہ ظفر احمد عثمانی نے پڑھائی،تھانہ بھون دے قبرستان وچ آپ مدفون نيں۔[۴]
حوالے
سودھو- ↑ وصلة : https://d-nb.info/gnd/123692954 — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۷ اپریل ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ http://haqislam.org/maulana-ashraf-ali-thanwi/
- ↑ مختصر تاریخ اسلام ہند صفحہ 35 مورخ مولوی سید محمد رفیع کمہیڑہ]]
- ↑ ۴.۰۰ ۴.۰۱ ۴.۰۲ ۴.۰۳ ۴.۰۴ ۴.۰۵ ۴.۰۶ ۴.۰۷ ۴.۰۸ ۴.۰۹ ۴.۱۰ ۴.۱۱ حضرت مولانا اشرف علی تھانوی رحمہ اللہ؛ سوانح و خدمات سنی آن لائن، امریکا، اخذ کردہ بتریخ 19 جولائی 2017ء
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےعلم دین
لئی۔