منتھل بدھا مجسمہ

منتھل بدھا مجسمہ پاکستان دے بلتستان علاقے وچ گوتم بدھ دا پہار وچ کھدیا اک مجسمہ اے ۔

تریخ

سدپارہ ڈیم دے نیڑے منتھل پنڈ کول اک پہاڑی تے مہاتما گوتم بدھ اتے انہاں دی سجناں دی شبہیاں پہاڑ وچ کھدیاں نیں۔ پہاڑی دے اُتے اک مچ دی تھاں بنی ہوئی اے جس نوں اج وی پہچانیا جاسکدا اے۔ ایہہ آکھیا جاندا اے پئی ایہہ 8 ویں صدی دا بنیا ہویا اے جدوں ایہہ ساری تھاواں بدھ مت دھرم نوں منیندیاں سن۔ جد کہ یونیسکو دے ڈائریکٹر ہوراں دا آکھنا اے پئی ایہہ دوجی صدی دا لگدا اے۔ تریخ ایہہ وی دسدی اے پئی 1913 وچ گورگھے سپاہیاں نے بلتستان وچ پہاڑاں تے کھدیاں بدھا دیاں شبہیاں نوں بہوں نقصان پہنچائے سن۔ اوہناں دا ایہہ کرن دا کیہ مقصد سی؟ کیہ انگریز انہاں تھاواں دا تبت (چین) نال سانگا توڑنا چاہندا سی؟ ایس بارے کھوج لاون دی لوڑ اے۔ ایتھے کیہڑی زبان لکھی اے ایس بارے وکھرے وکھرے خیال نیں اتے کوئی ایس نوں قدیمی بلتی دی شکل آکھدا اے تے کوئی ایس دا سانگا تبت دی قدیمی زباناں نال جوڑ دا اے۔ رسم الخط خروشٹی اے یا کوئی ہور ایس بارے وی جھات پاون دی لوڑ اے۔ پہاڑ دے اک پاسے ول مریضاں نوں ویکھن دا پلیٹ فارم وی بنیا ہویا اے۔ کشمیر، بلتستان (چھوٹا تبت) دی تھاواں تے چوتھی صدی دی آل دوال بدھ مت مت پھلیا سی۔ کپلو، شیگر تے گلگت وچ وی کڈی ہی تھاواں تے اجہے آثار لبھدے نیں۔ 13 ویں صدی تیک تے ایتھے بدھ مت مت دے ڈونگے اثرات ریکارڈ دا حصہ نیں۔

رومیلا تھا پڑ، الیگذنڈر گارڈنر تے بلاذری دی کتاباں توں پتہ چلدا اے پئی پورے پاکستان دی تھاواں اتے کشمیر تے بھارتی پنجاب تیک اک وڈی تھاں تے بدھ مت دا راج سی اتے ٹیکسلا دا وڈا مقام سی۔ ایہناں تھاواں تے بلخ دے پارسیاں دا کڈا اثر سی ایہہ اک وکھری بحث اے جیہڑی اجے ہوئی ہی نہیں۔ بلاذری تے 10 ویں صدی وچ عرب توں آیا سی اتے اوس آپدی کتاب ’’فتوح البلدان‘‘ وچ لکھیا ہے پئی بلوچستان تے سندھ وچ وڈی گنتری وچ لوک بدھ مت نوں منیندے سن۔گارڈنر تے 1826 دے بعدوں دریائے آمو، کابل، غزنی توں ہوندا ہویا بلستان ول آیا سی اتے اوس دی کتاب وچ گلگت، بلتستان بارے اکھی ویکھیا احوال اے۔ اینج ہی 1841 دی نیپال ول گئی لہور دربار دی فوجی مہم بارے لکھی لکھتاں وچ گلگت بلتستان دا احوال درج اے۔ بلتستان دے وڈکیاں دے ناں وی نیں جہناں لہور دربار دی مہم وچ مدداں کیتیاں سن۔ بدھ مت دے آثار ساڈی پرانی تواریخ دی یادگاراں نیں اتے ایہناں تے پیر رکھدے ہوئے ہی اساں اپنی قدیمی وسوں بارے جان سکدے ہاں۔