لہندا افریقا
لہندا افریقا (west africa) یا (western africa) براعظم افریقا دا مغربی ترین حصہ، اقوام متحدہ جو کہ اس خطے وچ درج ذیل ملکاں شامل نيں:
بینن
برکینا فاسو
آئیوری کوسٹ
کیپ ورڈی
گیمبیا
گھانا
گنی
گنی بساؤ
لائبیریا
مالی
موریطانیہ
نائجر
نائجیریا
سینیگال
سیرالیون
ٹوگو
موریطانیا توں علاوہ مندرجہ بالا سارے ملک مغربی افریقی ریاستاں دی اقتصادی انجمن دے ارکان نيں۔ اقوام متحدہ دی تعریف وچ برطانیا دے ماتحت افریقا دے خطے دا جزیرا سینٹ ہلینا وی اس خطے وچ شامل اے ۔
اس خطے دیاں مغربی تے جنوبی سرحداں افریقا دے خطے نال ملدیاں نيں جدوں کہ صحرائے اعظم شمالی سرحداں دے نال واقع نيں۔ دریائے نائجر نوں اس دا سب توں شمالی خطہ سمجھیا جاندا اے۔ مشرقی سرحداں واضح طور اُتے بیان نئيں اُتے بینیو ٹرف تے چند ماہرین کوہ کیمرون توں جھیل چاڈ تک فرضی خط نوں سرحد مندے نيں۔
یہ علاقہ 6140000 مربع کلو میٹر اُتے پھیلا ہويا اے۔ اس خطے دا بیشتر حصہ میدانی اے جو سطح سمندر توں 300 میٹر بلند اے اُتے جنوبی ساحلاں دے نال مختلف ملکاں وچ چند بلند تھاںواں وی موجود نيں۔
مغربی افریقہ دا شمالی علاقہ نیم صحرائی علاقے ساحل اُتے مشتمل اے جو صحرائے اعظم تے بلاد سودان دے درمیان واقع اے۔ جنگلات ساحلاں تے انہاں میداناں دے درمیان 160 توں 240 کلومیٹر چوڑے علاقے اُتے محیط نيں۔
اس علاقے دی تریخ نوں پنج حصےآں وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے جنہاں وچ پہلا دور تریخ توں پہلے دا دور اے جدوں قدیم ترین انسان ایتھے آباد ہوئے تے زراعت نوں فروغ حاصل ہويا تے انہاں نے شمال وچ بحیرہ روم دے نال واقع تہذیباں دے نال روابط کیتے۔ دوسرا دور دور آہن دی سلطنتاں دا سی جنہاں نے تجارت نوں فروغ دتا تے مرکزی ریاستاں قائم نيں۔ 8 ويں صدی وچ سلطنت گھانا قائم ہوئی جس دے بعد جدید ماریطانیہ وچ کومبی صالح دی حکومت وی قائم ہوئی جس نے 1052ء وچ مرابطین دے ہتھوں شکست تک خطے دے بیشتر علاقے اُتے حکومت کیتی۔ مشہور افریقی حکمران منسا موسیٰ دی سلطنت مالی وی ايسے علاقے نال تعلق رکھدی سی۔ سونگھائی سلطنت دے عظیم بادشاہ اسکیائے اعظم دا تعلق وی ايسے خطے توں سی۔ مسلماناں دے عروج دے دور وچ ایہ علاقہ دنیا دے خوشحال علاقےآں وچ شمار ہويا۔ اس دے بعد 18 تے 19 ويں صدی وچ یورپی نو آبادیاتی دور دا آغاز ہويا۔ چوتھا دور ایہی نو آبادیاتی دور سی جس وچ فرانس تے برطانیہ نے پورے خطے اُتے قبضہ کر ليا۔ پنجواں تے آخری دور بعد وچ آزادی دا دور اے جس وچ موجودہ ملکاں تخلیق ہوئے۔ 19 ويں صدی دے اوائل وچ بلاد سودان وچ فولانی تحریک دا آزاد ہويا جس دی اہم ترین شخصیت فولانی سلطنت دے عثمان دان فودیو سن ۔
دوسری جنگ عظیم دے بعد مغربی افریقہ وچ قومیت دی تحریکاں جڑ پھڑ گئياں تے 1957ء وچ گھانا اس خطے دا پہلا آزاد ملک بنیا۔ 1974ء تک خطے دے تمام ملکاں خود مختار ہوئے گئے۔ بعد وچ آزادی اس علاقے دے کئی ملکاں سیاسی عدم استحکام، بد عنوانی تے خانہ جنگی دا نشانہ بن گئے جنہاں وچ نائجیریا، سیرالیون، لائبیریا تے آئیوری کوسٹ دی خانہ جنگیاں تے گھانا تے برکینا فاسو وچ فوج دا اقتدار اُتے قابض ہونا قابل ذکر نيں۔ کئی ملکاں اہم معدنی ذخائر دے باعث اپنی معیشت نوں ترقی دینے وچ ناکام رہے جنہاں وچ نائجیریا اہم اے۔ اس خطے دا اک ہور مسئلہ ایڈز اے جو آئیوری کوسٹ، لائبیریا تے نائجیریا وچ وڈے پیمانے اُتے پھیلا ہويا اے۔ شمالی مالی تے نائجر قحط توں متاثر ہُندے رہندے نيں۔
مغربی افریقی ریاستاں دی اقتصادی انجمن 1975ء وچ معاہدہ لاگوس دے تحت قائم ہوئی جس دا مقصد خطے دی اقتصادیات نوں بہتر بنانا اے۔
دیس
سودھوسیاسی-جغرافیائی طور 'تے لہندے افریقہ دی اقوام متحدہ دی ونڈ ہیٹھ 16 دیس آؤندے نیں جہناں دا رقبہ لگبھگ 50 لکھ مربع کلومیٹر اے:
متعلقہ مضامین
سودھو
باہرلے جوڑ
سودھو| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: لہندا افریقہ |