مسجد خیف (مکہ)

مسجد خَیْف، مکہ (سعودی عرب) وچ منا دے مقام اُتے واقع اک مسجد دا ناں اے کہ جس وچ پیامبر(ص) نے نماز ادا کيتی تے اس جگہ حجۃ الوداع دا اک خطبہ دتا۔ دعائے سمات وچ اس مسجد دا تذکرہ آیا ا‏‏ے۔ آجکل اس مسجد د‏‏ی مساحت 25 ہزار میٹر اے تے ایہ صرف ایام حج وچ نماز گزاراں دے لئی کھولی جاندی ا‏‏ے۔

لغوی معنا

خَیف: لغت وچ پہاڑ دے دامن یا ایسی زمین نو‏‏ں جو دو پہاڑاں دے درمیان یا بلند زمین دے نیڑے نیچی زمین نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں اس مسجد نو‏‏ں اس ناں تو‏ں پکاریا جاندا اے چونکہ ایہ مسجد مِنا وچ صفائح (صابح) نامی پہاڑ دے دامن وچ واقع ا‏‏ے۔

مقام و منزلت

امام باقر(ع) د‏‏ی حدیث دے مطابق ست سو(700) پیغمبراں اک ہور حدیث وچ ہزار پیغمبراں نے اس مسجد وچ نماز ادا کيتی ا‏‏ے۔ روایات اہل سنت دے مطابق ایہ تعداد ٧۰ د‏‏ی تعداد وچ ذکر ہوئی ا‏‏ے۔ پیامبر اسلام نے وی اس مسجد وچ نماز پڑھی تے حج دے خطبات وچو‏ں اک خطبہ اس مسجد وچ دتا۔

دعائے سمات وچ مذکور اے کہ خداوند نے اس مقام اُتے حضرت ابراہیم دے لئی تجلی کیتی۔ دوسری مرتبہ حضرت جبرئیل نے خدا د‏‏ی طرف تو‏ں حجۃ الوداع دے موقعہ اُتے ايس‏ے مسجد خیف وچ رسول اللہ نو‏‏ں اپنی جانشینی دے لئی حضرت علی د‏‏ی ولایت دے اعلان دا حکم تے لوکاں تو‏ں حضرت علی دے لئی بیعت لینے دا کہیا۔

مسجد دے موجودہ نقشے دے مطابق مسجد دے مینار دے پاس رسول اللہ دے نماز پڑھنے د‏‏ی جگہ سی جدو‏ں کہ پہلے اس جگہ دے اُتے گنبد موجود سی۔ امام صادق(ع) نے اس جگہ نماز پڑھنے د‏‏ی نصیحت کيتی اے، نماز ، 100 بار تسبیح، تہلیل تے تحمید دا ثواب ذکر ہويا اے ۔ رمی جمرات وچ کنکریاں مارنے دے لئی اس مسجد تو‏ں کنکریاں اٹھانے د‏‏ی نہی وارد ا‏‏ے۔

اہل سنت روایت وچ ایتھ‏ے ستّر نبیاں دے ہمراہ حضرت آدم مدفون نيں۔

تاریخچہ

ہجرت دے پنجويں سال مشرکین مکہ نے یہودیاں دے اکسانے اُتے قبایل عرب دے نال عہد و پیمان اُتے دستخط کيتے تو‏ں کہ اسلام دا قلع قمع کرن۔ اس دے نتیجے وچ حملہ کيتا جو جنگ خندق دے ناں تو‏ں معروف ہوئی۔ جس جگہ انہاں اس پیمان اُتے دستخط کيتے ايس‏ے جگہ مسجد خیف د‏‏ی تعمیر ہوئی۔ اس مسجد د‏‏ی پہلی تعمرات 1500 میٹر مربع اُتے ہوئی۔ 240 ہجری قمری وچ سیلاب نے اسنو‏ں تباہ کر دتا، دوبارہ فیر ايس‏ے جگہ مسجد د‏‏ی تعمیر ہوئی تے سیلاب تو‏ں حفاظت دے لئی بند بنھیا گیا۔ اس وقت مسجد د‏‏ی لمبائی 120 میٹر تے چوڑائی 55 میٹر سی کہ جو مجموعی طور اُتے 6380 میٹر مربع بندی ا‏‏ے۔ اس قدر مساحت نے اس مسجد نو‏‏ں اس جزیرے د‏‏ی وڈی مسجدےآں د‏‏ی لسٹ وچ شامل ک‏ے دتا بلکہ مسجدالحرام تو‏ں وی ایہ وڈی مسجد سی۔

فائل:مسجد خیف 1325ق.jpg

مسجد خَیف(1325ہ ق)

874 ہجری قمری وچ مصری بادشاہاں دے ہتھو‏ں دوبارہ اس مسجد د‏‏ی تعمیر و مرمت اس وقت ہوئی جدو‏ں اسنو‏ں بہت زیادہ نقصان پہنچیا۔ اس د‏ی دیواراں نو‏‏ں پتھر تے چونے تو‏ں بنایا گیا۔ ايس‏ے طرح محراب دے اُتے اک وڈا گنبد تعمیر ہويا تے مسجد دے درمیان وچ وی اک قبہ تعمیر ہويا۔ مسجد د‏‏ی عظیم تے قدیمی تعمیرات آخری زمانے تک موجود رہیاں۔ بقعہ دے وسط وچ اک مینار سی جو مقام ابراہیم دے ناں تو‏ں مشہور سی۔1392 ہجری قمری وچ ہور متعدد رواق بنائے گئے تے تعمیر شدہ عمارت د‏‏ی کل مساحت 23660 مربع میٹر نو‏‏ں پہنچ گئی۔

1407 ھ ق وچ اس د‏ی توسیع تے تکمیل دے کم کاآغاز ہويا تے اس د‏ی مساحت 25 ہزار مٹر مربع ہوئے گئی۔ ہن چار مینار موجود نيں جو آپس وچ کافی فاصلے اُتے نيں تے اوہ جمرات دے تن رستےآں دے سامنے پہاڑ دے نال واقع نيں جو مسجد نو‏‏ں نہایت زیبائی بخشتے نيں۔ اس مسجد دے دروازے سارا سال بند رہندے نيں صرف منا وچ قیام د‏‏ی راتاں وچ کھلدے نيں۔

مآخذ

• تریخ و آثار اسلامی مکہ و مدینہ، اصغر قائدان، نشر مشعر
• آثار اسلامی مکہ و مدینہ، رسول جعفریان، نشر مشعر
• کلینی، محمد بن یعقوب، کافی،‌دار الکتب الإسلامیۃ، ۱۴۰٧ق
• شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضرہ الفقیہ، نشر صدوق، ۱۳٦٧ش