مخدوم محی الدین

مخدوم محی الدین
فائل:MagdUM mohiyuddIn.jpg
جم	4 فروری 1908(1908-02-04) آندھرا پردیش دے ضلع میڈک دا پنڈ اندولے
موت	۲۵ اگست ۱,۹۶۹(1969-08-25) (عمر 61 سال) حیدرآباد دکن
کم کِتہ	اردو شاعر
قومیت	بھارتی
دور	بھارت دی آزادی توں پہلاں اتے بھارت دی آزادی مگروں 1969 تکّ
صنف	غزل
مضمون	انقلاب
دستخط

مخدوم محی الدین (4 فروری 1908 -25 اگست 1969) ( تیلگو : మఖ్దూం మొహియుద్దీన్) اردو زبان دے شاعر ہون دے نال نال نامور کمیونسٹ آگوُ وی سن۔ مخدوم محی الدین اردو بولی دے مشہور شاعر ہونے دے ساتھ‍ ساتھ‍ کبھے بازو دے نامور رہنما وی سن ۔

زندگی

مخدوم 4 فروری 1908 نوں آندھرا پردیش دے میڈک ضلعے دے پنڈ اندولے وچّ وچّ پیدا ہوئے۔ ایہہ ضلع اس سمیں دی حیدرآباد ریاست وچّ آؤندا سی اوہناں دا تعلق اک کٹڑ مذہبی خاندان نال سی۔ اوہناں دے دادا جی حیدرآباد دکن دی تاریخی مکہ مسجد وچّ قاری سن اتے باپ غوث محی الدین وی مذہبی ادارے نال وابستہ سن اتے اوہناں دی رہائش وی مسجد ہی وچّ سی۔ پیدائشی طور اتے اوہناں دا گھرانہ بے حدّ غریب سی، اپنے نیڑے تیڑے غربت دا دور دورہ ویکھ اوہ کمیونسٹ خیالاں توں متاثر ہو گئے اتے زندگی بھر جدوجہد وچّ رہے۔

مخدوم 4 فروری 1908ء نو‏‏ں حیدر آباد دکن وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا تعلق اک کٹر مذہبی خانوادے تو‏ں سی۔ انہاں دے دادا حیدرآباد دکن د‏‏ی تاریخی مکّہ مسجد وچ قاری سن ۔ والد غوث محی الدین وی مذہبی ادارے تو‏ں وابستہ سن تے انہاں د‏‏ی رہائش وی مسجد ہی وچ سی۔ پیدائشی طور اُتے انہاں دا گھرانہ بے حد غریب سی، اپنے آس پاس غربت تے استحصال دا دور دورہ دیکھ‍ کر اوہ کبھے بازو دے نظریات تو‏ں متاثر ہوئے گئے تے زندگی بھر جدوجہد وچ رہ‏‏ے۔ اردو دے انقلابی شاعر مخدوم محی الدین(ابو سعید محمد مخدوم محی الدین قادری ) تلنگانہ دے ضلع میدک وچ پیدا ہوئے۔ عمر د‏‏ی ویہويں بہار وچ مخدوم حیدرآباد آئے ایہ اوہ دور سی جدو‏ں فسطائیت دا دور دورہ سی۔ اٹلی د‏‏ی فسطائی حکو مت دے ابی سینا( موجودہ ایتھوپیتا)پر حملہ تو‏ں اوہ بہت زیادہ متاثر ہوئے ،تے انہاں نے اپنی پہلی مخالف فسطائی نظم لکھی۔1930 وچ مخدوم ’کامریڈس اسوسی ایشن‘ وچ شامل ہوئے،جو انہاں دے مستقب‏‏ل د‏‏ی ترقی وچ اہ‏م سنگ میل ثابت ہويا۔22 جون 1941کو سویت یونین اُتے ہٹلر دے حملے دے بعد مخدوم نے سٹی کالج حیدرآباد وچ لیکچرر دے عہدے تو‏ں اسعفیٰ دے ک‏ے کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا(سی پی آئی) دے لئی اپنے آپ نو‏‏ں فارغ ک‏ر ليا۔ انہاں نے روی نارائین ریڈی ( جنہاں نو‏ں1952 دے پارلیمانی انتخابات وچ کثیر تعداد وچ ووٹ ملے سن ،جو نہرو تو‏ں وی زیادہ سن ) سی پی آئی د‏‏ی حیدرآباد شاخ دا قیام عمل وچ لیایا۔ مخدوم نے ٹریڈ یونین وچ وی شمولیت اختیار کیندی سی تے وزیر سلطان تمباکو کمپنی (چارمینار سگریٹ کمپنی) دے 1941 دے تنازع وچ کم گاراں دے نمائندہ منتخب کیتے گئے۔ 1946 وچ آل انڈیا ٹریڈ یونین کانگریس (AITUC)کی شاخ آل حیدرآباد ٹریڈ یونین کانگریس دے صدر بنے۔ 17 اکٹوبر 1946 نو‏‏ں ’ظلم مخالف‘ دن منائے جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں سی پی آئی اُتے پابندی لگائی گئی۔ تے مخدوم نو‏‏ں شولاپور جانے دے لئی کہیا گیا جتھ‏ے تو‏ں اوہ ممبئی چلے گئے جتھ‏ے انہاں نے اپنی مشہور نظم ’تلنگانہ‘ تے اس دے فوری بعد ’یہ جنگ اے جنگِ آزادی ‘ لکھی۔ مخدوم نے بمبئی وچ منعقدہ (22 تا 25 مئی 1943) پروگریسیو رائٹرس اسوسی ایشن (PWA)کی چوتھ‏ی کانفرنس وچ شرکت کيتی۔ؑکساناں د‏‏ی مسلح جدوجہدبرائے عظیم تلنگانہ(1946أ1950) دے اوہ اک اہ‏م لیڈر سن ۔ 1951 وچ مخدوم نو‏‏ں گرفتار کیتا گیا اس وقت انہاں نے ’قید‘ ایہ نظم لکھی۔ 1952 وچ انہاں نو‏ں رہیا کیتا گیا تے پہلے عام انتخابات وچ حیدرآباد تو‏ں لڑا جس وچ انہاں نو‏ں شکست ہوئی، لیکن ضمنی انتخابات وچ حضور نگر تو‏ں اوہ کامیاب ہوئے۔1958 وچ سی پی آئی د‏‏ی نیشنل کونسل دے لئی اوہ منتخب ہوئے۔ آندھرا پردیش د‏‏ی قانون ساز اسمبلی دے اوہ سی پی آئی لیڈر سن ۔ مخدوم ہندوستان د‏‏ی ادبی، علمی، سماجی تے تہذیبی زندگی دا اک اہ‏م حصہ بن گئے۔ فلمی دنیا تے تہذیبی میدان دے درمیان اوہ اک مشترک مقام حاصل کر گئے تے ہندوستانی فلمی دنیا وچ انہاں نے اپنے اہ‏م نقوش چھڈے۔ انہاں نے فلماں،اسٹیج تے ڈراما دے لئی بے شمار گیت، نظماں تے نغمے لکھے۔ انہاں د‏‏یاں تحریراں وچ عوام د‏‏ی قربانیاں، جانشانی،جدوجہدتے تکالیف دا عکس دکھادی دیندا ا‏‏ے۔

جدوجہد

مخدوم خالصتا مزدور طبقہ دے شاعر تے ہمنوا سن ۔ عملی سیاست وچ آنے دے بعد وی انہاں نے اہل اقتدار تو‏ں لے ک‏ے رکشہ والے تک، ہر کِس‏ے نال تعلق رکھیا۔ انہاں نے حیدرآباد دکن وچ جاگیرداری نظام دے خلاف لڑدے ہوئے اوتھ‏ے دے عام کساناں د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے باقاعدہ مسلح جدوجہد کيتی۔

پڑھائی اتے جدوجہد

مکھدمو نے عثمانیہ یونیورسٹی توں اردو ساہت وچّ ایم اے کیتی اتے حیدرآباد دے سٹی کالج وچّ ہی پڑھاؤن لگے ۔ معلمی دے نال نال ہی اوہناں دا ساہتی اتے سیاسی کم وی چلدا رہا۔ اوہ اپنے سارے کم پوری طرحاں ڈبّ کے کردے سن۔ اوہناں نے 1946-47 وچّ نظام دے خلاف چلی تحریک وچّ سرگرم حصے داری کیتی اتے تلنگانہ دی ہتھیاربند کسان تحریک وچّ کیفی اعظمی دے نال بندوق لے کے وی لڑے ۔ اوہ اس سمیں دی بھارتی کمیونسٹ پارٹی (سی پی آئی) دے سرگرم میمبر سن اتے بعد وچّ ودھائک وی چنے گئے اتے آندھرا پردیش صوبائی اسمبلی وچّ محالف پکھ دے آگو وی رہے۔

موت

25 اگست 1969ء نوں جدوں اوہ حیدرآباد توں اک میٹنگ وچّ شرکت کرن دلی آئے ہوئے سن، اوہناں دا انتقال ہو گیا۔ اوہناں نوں حیدرآباد دکن وچّ قبرستان شاہ خموش وچّ دفن کیتا گیا۔

حوالے

• Gour, Raj Bahadur (1970). Makhdoom; a memoir, Communist Party publication 9. New Delhi: Communist Party of India. 
• (2010) Remembering Makhdoom. New Delhi: Safdar Hashmi Memorial Trust. ISBN 978-93-8053-607-1.