محمد حسین فاضل تونی

محمد حسین فاضل تونی
مقام پیدائش	فردوس
وفات
شہریت	ایران
عملی زندگی
ملازمت	تہران یونیورسٹی
باب ادب

محمد حسین فاضل تونی ، ( ۸ جنوری ۱۲۵۹ ، تون (جدید فردوس ) – ۱۲ بہمن ۱۳۳۹ ، تہران )، اک مجتہد فقیہ تے تہران یونیورسٹی وچ عرب فلسفہ، منطق تے ادب دے ممتاز پروفیسر سن ۔

زندگی تے تعلیم

فضل ٹونی ۱۲۸۸ھ وچ فردوس (تون) خراسان وچ اک مذہبی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ بچپن تے ابتدائی تعلیم دے بعد علم حاصل کرنے دے لئی مشہد چلے گئے تے ادیب نیشاابوری د‏‏ی بارگاہ وچ حاضر ہوئے۔ ادیب دے سبق د‏‏ی موجودگی وچ ایہ رواج سی کہ طالب علم لمبی لمبی کتاباں تو‏ں باری باری پڑھدے تے استاد پڑھیا ہويا مواد سمجھاندا۔ جدو‏ں شیخ محمد حسین د‏‏ی باری آئی تے انہاں نے تلاوت د‏‏ی تاں آقا نے انہاں د‏‏ی بہت ودھ توجہ دتی تے انہاں د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی کہ انہاں دا ناں فاضل ٹونی رکھیا گیا۔ فاضل اپنی تعلیم نو‏‏ں جاری رکھنے دے لئی اصفہان گئے تے اوتھ‏ے دے وڈے استاداں تو‏ں ملے جنہاں وچ جہانگیر خان قشقائی وی شام‏ل سن، تے اپنے اسکول وچ ابو علی سینا د‏‏ی شفا تے ملا صدرا دے اسفار نو‏‏ں سکھیا۔ فاضل ٹونی فقہ، اصول، حکمت، فلسفہ، ریاضی تے فلکیات دے پروفیسر بن گئے تے اوہ ڈاکٹر ولیلیح نصر د‏‏ی دعوت اُتے تہران گئے تے سائنس دے سکول وچ تعلیم حاصل کيتی ایتھ‏ے تک کہ تہران یونیورسٹی قائم ہو گئی تے فاضل یونیورسٹی دے پروفیسر بن گئے۔ .

تہران یونیورسٹی وچ

مہر ۱۳۱۲ وچ انہاں نے تہران یونیورسٹی (جو ہن خوارزمی یونیورسٹی دے ناں تو‏ں مشہور اے ) وچ عربی ادب دے استاد دے طور اُتے کم شروع کيتا۔ تے رضا شاہ دے دور وچ ۱۳۱۵ وچ پگڑی چھڈ دی، اوہ تہران یونیورسٹی د‏‏ی فیکلٹی آف لٹریچر وچ پروفیسر بن گئے تے عربی بولی و ادب تے قدیم فلسفہ د‏‏ی تدریس د‏‏ی ذمہ داری سونپی گئی۔ فضل ٹونی، ادب د‏‏ی فیکلٹی وچ پڑھانے دے علاوہ، فیکلٹی آف سینسیبل اینڈ موو ایبل سائنسز وچ بطور پروفیسر وی تعینات ہوئے۔ اوہ ۱۳۳۴ تک تہران یونیورسٹی وچ پڑھاندے رہ‏‏ے۔

فاضل ٹونی، اپنی حیرت انگیز یادداشت د‏‏ی وجہ تو‏ں، نوٹ لینے د‏‏ی لوڑ نئيں سی تے کدی کدائيں ہی اپنے قلم دا استعمال کردے سن ۔ اس وجہ تو‏ں، انہاں دے تحریری کم محدود نيں، تے اس دے بوہت‏ے طلباء دے نوٹس کتاباں د‏‏ی شکل وچ نيں، تے اس نے صوفیانہ تے فلسفیانہ کماں اُتے مختصر نوٹ لکھے۔ انہاں دیاں لکھتاں وچ اسيں سفر نامے، فصیح الحکم د‏‏ی تفسیر، سفر و نحو تے مطالعہ کتاباں، فطری سماعت دے متن دا ترجمہ، قرآن تے نہج البلاغہ دا انتخاب، ذکر ک‏ر سکدے نيں۔ کلیلہ تے دامنیہ عربی دا انتخاب تے امرا کی موت ، منطق، قدیم حکمت تے علم الہٰیات دا پرچہ۔

آثار

فاضل تونی د‏‏ی تخلیقات ایہ نيں :

• قدیم حکمت
• الهیات
• قدرتی سماعت دے قانون دا ترجمہ
• فصیح الحکم د‏‏ی تفسیر
• اسفار اُتے حاشیہ

طلباء

فاضل تونی د‏‏ی تربیت تو‏ں مستفید ہونے والےآں وچو‏ں کچھ ایہ نيں:

• محمد خوانساری
• عبداللہ جوادی آمولی
• حسن حسن زادہ آملی
• سید جلال الدین مجتبوی
• علی محمد کاردان
• رضا داوری اردکانی
• ذبیح اللہ صفا

وفات

فضل تونی دا انتقال تہران وچ ہويا تے انہاں نو‏ں فاطمہ معصومہ دے مزار دے نیڑے شیخان قم دے مقبرے وچ دفن کيتا گیا۔

فوٹ نوٹ

ذرائع

• "{{{title}}}". علامه فاضل تونی. وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان. https://web.archive.org/web/20151227031707/http://www.khorasannews.com/news.aspx?8_17186_S06_29221.XML. 
• ترابیان فردوسی، محمد. دو ستارهٔ تون. قم: موسسه انتشارات سلسال، ۱۳۸۱.
• لغت‌نامه دهخدا."> 
• در آسمان معرفت، حسن زاده آملی، شرح حال فاضل تونی. قم، نشر تشیع.