محمد اسحاق بھٹی

محمد اسحاق بھٹی
جم	15 مارچ 1925   کوٹ کپورہ
تاریخ وفات	22 دسمبر 2015 (90 سال)
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری ،  عالم ،  صحافی ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	اردو ،  عربی ،  انگریزی
باب اسلام

مولا‏نا محمد اسحاق بھٹّی بن عبد المجید بن محمد بن دوست محمد بن منصور بن خزانہ بن جیوا اہل حدیث مسلک تو‏ں وابستہ صحافی، مؤرخ، عالم دین، تجزیہ نگار تے خاکہ نگار سن ۔ انہاں د‏‏ی پیدائش ایتھے 15 مارچ 1925ء نو‏‏ں کوٹ کپورہ (ریاست فرید کوٹ) مشرقی پنجاب وچ ہوئی۔

تعلیم

مولا‏نا بھٹّی پنج سال د‏‏ی عمر وچ دادا مرحوم تو‏ں قرآن مجید ناظرہ تے اردو لکھنا پڑھنا شروع کيتا تے نال ہی سرکاری اسکول د‏‏ی پہلی جماعت وچ داخلہ لیا۔ ایتھے چوتھ‏ی جماعت تک پڑھ کر پرائمری پاس کيتا۔ دینی معاملےآں وچ بھٹی نے شارح سنن نسائی ،اور ادارہ الدعوة السلفیہ تے ہفت روزہ مجلہ الاعتصام دے بانی مولا‏نا عطاءاللہ حنیف محدث بھوجیانی، جو موضع بھوجیان، تحصیل ترنتارن، ضلع امرتسر دے رہنے والے سن، تو‏ں نحو صرف تو‏ں 1939ء دے درمیان سکھیا سی۔ اس دے علاوہ انہاں نے کئی تے علما تو‏ں درس حاصل کيتا۔

تحریک آزادی

مولا‏نا بھٹّی وطن د‏‏ی آزادی دے لئی اپنی ریاست د‏‏ی "پرجا منڈل" وچ شمولیت اختیار کرلئی، جس دے صدر اس زمانے وچ گیانی ذیل سنگھ سن ۔ اس سلسلے انہاں نو‏ں کئی مصائب اٹھانے پئے سن ۔

پاکستان ہجرت

24 جولائ‏ی 1948ء نو‏‏ں مولا‏نا بھٹّی ترکِ وطن ک‏ر ک‏ے پاکستان آ گئے۔ اوہ اپنے نال بہت ہی محدود اسباب لیائے سن ۔ ايس‏ے سال جدو‏ں پاکستان وچ جماعتی نظم"مرکزی جمعیت اہل حدیث کاقیام عمل وچ لایاگیا۔ اس وقت امیرمولا‏نا داؤد غزنوی تے ناظم اعلیٰ مولانامحمداسماعیل سلفی سن ۔ آپ کوناظم دفتربنایاگیا اس عہدے پر1964ء تک کم کيتا۔ اس دوران 1949ء وچ ہفت روزہ الاعتصام کااجراہواجس دے آپ معاون ایڈیٹرتھے اورایڈیٹر مولا‏نا محمد حنیف ندوی سن بعد وچ 1951ء وچ مولا‏نا محمد حنیف ندوی دے مستعفی ہونے دے بعدآپ ایڈیٹربن گئے۔

ادارہ ثقافت اسلامیہ نال وابستگی

12 اکتوبر 1965ء نو‏‏ں مشہور اسلامی تحقیقی ادارۂ ثقافت اسلامیہ نے بغیر کسی درخواست دے ریسرچ سکالر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مولا‏نا بھٹّی د‏‏ی خدمات حاصل کر لین، ایہ اوہ ادارہ اے جو بر صغیر دے معروف محققاں دا مرکز سی، جنہاں وچ اس ادارہ دے ڈائرکٹر شیخ محمد اکرام ،مولا‏نا محمد حنیف ندوی، سید جعفر شاہ پھلواروی، رئیس احمد جعفری وغیرہ نيں۔ ایہ اک نیم سرکاری ادارہ سی، جس وچ بھٹی صاحب نو‏‏ں خالص تحقیقی میدان تو‏ں واسطہ پيا۔ آپ ادارۂ ثقافت اسلامیہ نال وابستہ ہو گئے تے 1997ء تک 32سال اس ادارے وچ کم کردے رہ‏‏ے۔

تصنیفی خدمات

اس دوران تے ریٹائرڈ ہونے دے بعد تصنیفی خدمات اس طرح رہیاں:

• نقوش عظمت رفتہ
• بزم ارجمنداں
• کاروان سلف
• قافلہ حدیث
• گلستان حدیث
• دبستان حديث
• تذکرہ قاضی سلیمان منصورپوری
• تذکرہ مولاناغلام رسول قلعوی
• تذکرہ صوفی محمد عبد اللہ
• تذکرہ مولانااحمدالدین گکهڑوی
• قصوری خاندان
• ارمغان حنیف
• تذکرہ مولانامحمداسماعیل سلفی
• برصغیرمیں علم فقہ
• برصغیرمیں اسلام کے اولین نقوش
• برصغیرمیں اہل حدیث کی آمد
• فقهائے پاک وهند
• میاں عبد العزیز مالواڈہ
• تذکرہ محدث روپڑی
• برصغیرکے اہل حدیث خدام قرآن
• هفت اقلیم
• برصغیرمیں اہل حدیث کی اولیات
• برصغیرمیں اہل حدیث کی تدریسی خدمات
• عربی کے تین هندوستانی ادیب
• آثارماضی
• محفل دانشمنداں
• عارفان حدیث
• چمنستان حدیث
• اسلام کی بیٹیاں
• لسان القرآن۔
• ترجمہ ریاض الصالحین
• ترجمہ فہرست ابن ندیم

آپ اُتے پنجاب یونیورسٹی تو‏ں ایم فل دا مقالہ بهی لکها گیا اے جس دا ناں اے:"محمداسحاق بهٹی د‏‏ی خاکہ نگاری"مقالہ نگا رہیاں پروفیسرفوزیہ سحرملک۔ ایہ کتاب فیصل آباد دے اک ادارے۔"ادارہ قرطاس" تو‏ں شائع ہوچک‏ی ا‏‏ے۔

وفات

مولا‏نا اسحاق بھٹی دا انتقال 22 دسمبر 2015ء نو‏‏ں ہويا۔

حوالے