محاصرہ قسطنطنیہ ۶۷۴ء تا ۶۷۸ء
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| حصہ | |||||||||
 |
|||||||||
| |||||||||
| نقصانات | |||||||||
| دا حصہ | عرب بازنطینی جنگاں | ||||||||
| توں وکھ | محاصرہ قسطنطنیہ (669ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (668ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (626ء) ، فتح قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ (1394-1396ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1391ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1376ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (ستمبر 1260ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1235ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1204ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ 717ء توں 718ء ، محاصرہ قسطنطنیہ (715ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1203ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (821ء-823ء) | ||||||||
| آغاز | ۰۶۷۴ | ||||||||
| خاتمہ | ۰۶۷۸ | ||||||||
| نقشہ | 41°00′44″N 28°58′34″E / 41.01224°N 28.976018°E | ||||||||
| انتظامی تقسیم | |||||||||
| ملک | بازنطینی سلطنت | ||||||||
| توں وکھ | محاصرہ قسطنطنیہ (669ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (668ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (626ء) ، فتح قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ (1394-1396ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1391ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1376ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (ستمبر 1260ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1235ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1204ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ ، محاصرہ قسطنطنیہ 717ء توں 718ء ، محاصرہ قسطنطنیہ (715ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (1203ء) ، محاصرہ قسطنطنیہ (821ء-823ء) | ||||||||
| حصہ | محاصرہ | ||||||||
| وقوع تھاں | قسطنطنیہ | ||||||||
| متناسقات | 41°00′44″N 28°58′34″E / 41.01224°N 28.976018°E | ||||||||
|
|
|||||||||
ترمیم  | |||||||||
| محاصرہ قسطنطنیہ ۶۷۴ء تا ۶۷۸ء | |||
|---|---|---|---|
| |||
عرب بازنطینی جنگاں ستويں صدی وچ اک نويں تے سنگین موڑ اُتے آ کھڑیاں ہوئیاں۔ مسلماناں نے پہلی مرتبہ بازنطینی سلطنت دی راجگڑھ قسطنطنیہ دا محاصرہ 674ء توں 678ء کیتا، البتہ مسلمان، شہر دی مضبوط فصیلاں، سخت سرد موسم، کھانے دے سامان دی قلت تے جدید رومی ہتھیار یونانی اگ دے باعث شہر نوں فتح کرنے وچ ناکام رہے۔ ایہ جنگ خلافت امویہ تے بازنطینی روم دے وچکار سی
پس منظر
سودھومسلماناں دی پہلی خانہ جنگی دے بعد تے خلیفہ حضرت علی بن ابی طالب (کرم اللہ وجہہ) دی شہادت دے بعد جدوں جزیرہ نما عرب وچ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دے سوا کوئی تے وڈا حکمران نہ رہیا تاں بنی امیہ دی سرپرستی دے نال نال، حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نے تقریباً پورے مسلم خطے دی قیادت نوں سنبھالیا تے اک نويں خلافت قائم کيتی جس دا ناں خلافت امویہ ہويا۔ اس توں پہلے، بطور صوبہ دار دمشق قلمرو، حضرت معاویہ بن ابو سفیان () خلافت راشدہ دے لئی کئی اہم بری و بحری جھڑپاں دی جنگی منصوبہ بندی کر چکے سن تے کافی کامیابیاں وی حاصل کیتیاں۔ قسطنطین چہارم دے والد کنستانس دوم نے بازنطینی روم اُتے حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دے کيتے حملےآں دا وار دا ناکام سامنا کيتا تے آخر کار امن دی طلب کردے ہوئے کچھ عرصے دے لئی جنگ بندی دا سہارا لیا۔ بعد وچ فیر جھڑپاں شروع ہوئیاں۔ بازنطینی روم دی خوش قسمتی توں مسلماناں وچ ايسے دوران وچ خانہ جنگی چھڑ گئی تے جدوں حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دوبارہ مغربی سرحداں دی طرف متوجہ ہوئے تاں بازنطینی روم وچ ہن قیصر، قسطنطین چہارم سی۔ جدوں کنستانس دوم جنوب اٹلی وچ سی تاں قسطنطنیہ وچ قسطنطین چہارم نوں انتظامیہ سنبھالنے دی ذمہ داری سونپ آیا۔ باپ دی غیر موجودگی وچ قسطنطین نے سلطنت دے مشرقی علاقےآں دی احسن نگرانی کيتی۔ لیکن جنوب اٹلی دے فریقاں نے کنستانس دوم نوں قتل کر دتا تے فیر قسطنطین چہارم ہی قیصر بازنطینی روم 668ء وچ بنیا۔
جنگی تیاریاں تے حملہ
سودھواوداں تاں قسطنطنیہ اُتے حملے دی منصوبہ بندی دا حکم خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () نے دتا سی تے تجویز حضرت معاویہ بن ابو سفیان () دی سی مگر خلافت راشدہ دے سیاسی حالات نے کسی ایداں دے وڈے پیمانے اُتے کيتے جانے والے حملے دا موقع نہ دتا۔ لیکن ہن چونکہ اک نويں خلافت قائم ہوئی سی تے اوہ اودوں کسی وڈے مسلے وچ گری ہوئی نہ سی تاں اموی خلیفہ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نے حضرت ابو بکر صدیق () دے بیٹے حضرت عبدالرحمان ابن ابی بکر () نوں (تے بعض سنی مورخاں دے مطابق اپنے بیٹے یزید بن معاویہ نوں یا خبرے دوناں نوں) شام دے اک بھاری فوجی دستے دا سپہ سالار مقرر کيتا تے قسطنطنیہ دی جانب روانہ کيتا۔ ایہ فوج بذریعہ بحیرہ روم دے پہلے سميرنا سردیاں دے دناں وچ رکی تے بعد وچ کلیکیا دی جانب روانہ ہوئی۔ ایدھروں تے فوجی دستے لے کے در دانیال اپریل 674ء وچ پہنچے۔ بحیرہ مرمرہ دے دو اہم زاویہ نما ابھار دے وچکار اموی بیڑے انتظار وچ پوشیدہ رہے جو قسطنطنیہ دے قلع دے "سنہرے دروازے" دے نیڑے سن ۔ تے مہینےآں بھر، بازنطینی بیڑے جو بندرگاہ دا دفاع کردے یا اوتھے توں گزردے اُتے صبح توں شام حملےآں دا سلسلہ جاری رکھدے۔
قسطنطین چہارم نے پہلے از جنگ دو اہم اقدامات اٹھائے۔ اک ایہ کہ مسلماناں دی اس پیش رفت نوں مدنظر رکھدے ہوئے اس نے پہلے توں ہی اک لمبے محاصرے دے لئی دفاعی انتظامات کيتياں سی جنہاں وچ نہ صرف قلع دی دیواراں تے برجاں نوں مضبوط کرنا تے کھانے پیݨ دا سامان اکٹھا کرنا سی بلکہ ایداں دے بحری بیڑے تیار کيتے جو نالی یا خم دار نلکی دے ذریعے اگ پھینکتے سن، جسنوں یونانی اگ دا ناں دتا گیا۔ بعلبک (موجودہ لبنان) دے کالینیکوس نامی مسیحی پناہ گزین نے بازنطینی سلطنت دے لئی اسنوں ایجاد کيتا سی۔ اس دا تریخ وچ پہلی بار استعمال، ايسے جنگ وچ ہويا تے اموی بیڑاں نوں بہت بھاری نقصان پہنچایا۔
محاصرہ
سودھوجب حملےآں دا سلسلہ جاری ہويا تاں مسلمان ودھ اگے نہ ودھے۔ جدوں ستمبر تک وی معاملات نتائج خیز نہ رہے تے سردیاں وی نیڑے سی تاں حضرت عبدالرحمان ابن ابی بکر () نے اوتھے توں کوچ کيتا تے سائیزیکس نوں اپنا سردیاں دا قیام مرکز بنایا۔ اِنّے وچ، عرب افواج نوں سیاݪ وچ بھکھ دا وی شدید مسلہ سی۔ تے اگلے پنج سال ہر موسم بہار وچ قسطنطنیہ اُتے حملے کيتے تے قسطنطنیہ دے محاصرے نوں جاری رکھا۔ مگر قلع دی دیواراں بہت اُچی تے مضبوط سی تے ہر سال بازنطینی بحری بیڑے یونانی اگ دے ذریعے مسلماناں نوں نقصان پہنچاندے جس دی وجہ توں اوہ فیر بغیر حتمی نتیجے دے لوٹ جاندے۔ بالآخر 678ء وچ ، عرباں نوں محاصرے نوں ختم کرنے دے لئی مجبور کر دتا گیا تے اوہ واپس چلے گئے۔ راستے وچ بازنطینی رومیاں نے فیر لیکیہ وچ عرباں نوں شکست دتی۔ اس طرح قسطنطنیہ بچ گیا۔
عواقب و نتائج
سودھواس غیر متوقع ہار نے اموی خلیفہ حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نوں قیصر بازنطینی روم، قسطنطین چہارم نال جنگ بندی دی درخواست کرنی پئی۔ جنگ بندی دیاں شرطاں دے مطابق مسلماناں نوں بحیرہ روم توں بحیرہ ایجیئن دے درمیان وچ دے جزیرے نوں واپس کرنا سی تے بازنطینی روم نوں پنجاہ غلاماں تے پنجاہ گھوڑےآں تے سؤݨ دے 3،000 صولدی اُتے مشتمل سالانہ خراج عقیدت پیش کرنا سی۔
بلا تعطل اسلامی توسیع دے 50 سال بعد ایہ پہلی مرتبہ مسلماناں نوں شکست ہوئی۔ اس دے نتیجے وچ اگلے تِیہہ سال تک بازنطینی روم اُتے اموی حملے نہ ہوئے۔ اس توں تھیسالونیکی نوں اسلاو حملےآں توں بچانے دا موقع قسطنطین چہارم نوں ملا۔