لہندے آرمینا دا قبضہ
مغربی آرمینیا دا قبضہ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۱۵–۱۹۱۸ | |||||||||
 ستمبر ۱۹۱۷ تک روسی قبضے دا علاقہ تے ۱۹۱۶–۱۹۱۷ وچ پہلی جنگ عظیم دے دوران روسی فوجیاں دے زیر قبضہ ترکی دے علاقےآں دی انتظامی-علاقائی تقسیم۔ کچھ مغربی آرمینیائی علاقے (بردغرک\یوسفیلی، اسپر\اسپیر، ٹورٹم، گیلگیٹ\کلکیٹ، بیبرڈ\بیبرٹ تے ہور) نوں روسیاں نے ٹریبیزون (پونٹک) علاقائی تقسیم وچ شامل کيتا سی۔ | |||||||||
| حیثیت | فوجی قبضہ | ||||||||
| دار الحکومت | وان (ڈی فیکٹو) | ||||||||
| عام زباناں | آرمینی ترکی کردی | ||||||||
| مذہب | آرمینین اپوسٹولک اسلام | ||||||||
| گورنر | |||||||||
• اپریل ۱۹۱۵ – دسمبر ۱۹۱۷ | ارام مانوکیان | ||||||||
• دسمبر ۱۹۱۷ – مارچ۱۹۱۸ | تومس نزربیکیان | ||||||||
• مارچ ۱۹۱۸ – اپریل ۱۹۱۸ | اندرانک اوزانیان | ||||||||
| تاریخ | |||||||||
• محاصرہ وان | اپریل–مئی ۱۹۱۵ | ||||||||
| ۸ مارچ– ۸ نومبر۱۹۱۷ | |||||||||
| ۳ مارچ۱۹۱۸ | |||||||||
• ارزروم اُتے ترکی قبضہ | ۱۲ مارچ۱۹۱۸ | ||||||||
• وان اُتے ترکی دا قبضہ | ۶ اپریل ۱۹۱۸ | ||||||||
• خاتمہ | اپریل ۱۹۱۸ | ||||||||
| آیزو 3166 رمز | [[آیزو 3166-2:|]] | ||||||||
| |||||||||
پہلی جنگ عظیم دے دوران روسی سلطنت دے ذریعہ مغربی آرمینیا اُتے قبضہ ۱۹۱۵ وچ شروع ہويا سی جس دا باضابطہ طور اُتے معاہدہ بریسٹ-لیتووسک دے ذریعے خاتمہ ہويا سی۔ اسنوں کدی کدی آرمینیائی باشندےآں نے جمہوریہ وان [۱][۲][۳] وی کہیا سی۔ آرمینیائی انقلابی فیڈریشن دے ارم مانوکیان جولائی ۱۹۱۵ تک ڈی فیکٹو سربراہ سن [۴] اسنوں مختصراً "فری واسپوراکن " کہیا جاندا سی۔ [۵] اگست ۱۹۱۵ وچ شروع ہونے والے دھچکے دے بعد، اسنوں جون ۱۹۱۶ وچ دوبارہ قائم کيتا گیا۔ ایہ خطہ روس نوں اتحادیاں نے اپریل ۱۹۱۶ وچ سازونوف-پالیولوگو معاہدے دے تحت مختص کيتا سی۔
دسمبر ۱۹۱۷ توں، ایہ ٹرانسکاکیشین کامیساریت دے تحت سی، جس وچ ہاکوب زاوریف بطور کمیسر سی، تے پہلی جمہوریہ آرمینیا دے قیام دے ابتدائی مراحل دے دوران، اسنوں اک مختصر طور اُتے متحد آرمینیا وچ ہور آرمینیائی قومی کونسلاں دے نال شامل کيتا گیا سی۔
اس عارضی حکومت نے اپریل ۱۹۱۵ دے آس پاس وان دے محاصرے دے بعد اک انتظامی ڈھانچہ تشکیل دیندے ہوئے آرمینیائی رضاکار یونٹاں اُتے انحصار کيتا۔ غالب نمائندگی آرمینیائی انقلابی فیڈریشن دی سی۔ ارم مانوکیان، یا "وان دا آرام" انتظامیہ دا سب توں مشہور گورنر سی۔
آبادی دی تقسیم
سودھووان دے محاصرے دے دوران، وان ولایت وچ ۶۷٬۷۹۲ (۱۹۱۴ دے عثمانی آبادی دے تخمینے دے مطابق) تے ۱۸۵٬۰۰۰ آرمینیائی (آرمینی سرپرست دے ۱۹۱۲ دے تخمینے دے مطابق) دے درمیان سن ۔ [۶] وان شہر وچ ہی تقریباً ۳۰٬۰۰۰ آرمینی باشندے سن، لیکن آس پاس دے دیہاتاں توں زیادہ آرمینیائی عثمانی حملے دے دوران انہاں دے نال شامل ہوئے۔
تریخ
سودھو
تشکیل، ۱۹۱۵
سودھویہ تنازعہ ۲۰ اپریل ۱۹۱۵ نوں مزاحمت دے رہنما دے طور اُتے ارم مانوکیان دے نال شروع ہويا تے ایہ دو ماہ تک جاری رہیا۔ مئی وچ آرمینیائی بٹالین تے روسی ریگولر شہر وچ داخل ہوئے تے عثمانی فوج نوں وان توں باہر کڈ دتا۔ [۷]
وان توں روانگی
سودھوجولائی منوکیان دی قیادت وچ خود مختار حکومت دا دوسرا مہینہ سی۔ فیر، تنازعہ آرمینیائیاں دے خلاف ہو گیا۔ پاشا کریم دی قیادت وچ عثمانی فوج نے جھیل وان دے علاقے وچ جوابی حملہ کيتا تے ملازگرت دی جنگ وچ روسیاں نوں شکست دتی۔
روسی مشرق دی طرف پِچھے ہٹ گئے۔ وان شہر وچ ۲۵۰٬۰۰۰ آرمینیائیاں دا ہجوم سی۔ [۸] ایہ لوک تحصیل قانون دی طرف توں قائم کيتی گئی جلاوطنیاں توں فرار ہونے والے سن ۔ انہاں وچ بوہت سارے ایداں دے وی سن جنہاں نے جلاوطنی دے کالماں نوں توڑ دتا، جدوں اوہ موصل جاندے ہوئے آس کولوں گزرے۔ [۸] اس علاقے توں آرمینیائی روس دی سرحد اُتے پِچھے ہٹ گئے۔ [۹]
جوابی حملے دے دوران، منوکیان تے تبلیسی دی آرمینیائی نیشنل کونسل دے صدر سیمپسن آروتیونین نے علاقے دے پناہ گزیناں نوں ایکمیڈزین تک پہنچنے وچ مدد کيتی۔ [۱۰] قحط تے تھکاوٹ دے نتیجے وچ ، بوہت سارے مہاجرین بیماریاں، خاص طور اُتے پیچش دا شکار ہوئے۔ [۱۰] ۲۹ دسمبر ۱۹۱۵ نوں، وان وچ نائب قونصل خانے دا ڈریگومین ، ارمینی بشپ آف ایریوان تے ہور ذرائع دے مطابق، اس علاقے توں قفقاز دے پناہ گزیناں نوں حاصل کرنے وچ کامیاب رہیا۔ [۱۱]
| اصل | 13 اگست </br> ایخمیازن مہاجرین [۱۰] |
29 دسمبر </br> قفقاز دے مہاجرین [۱۱] |
|---|---|---|
| وین تے آس پاس دا علاقہ | 203,000 [۱۰] | 105,000 [۱۱] |
| ملازگرت ( صوبہ موش ) | 60,000 [۱۰] | 20,038 [۱۱] |
| علاقائی کل | 250,000 [۹] (وان دی داستان توں) |
وان نوں واپسی۔
سودھو۱۹۱۵ دے موسم سرما دے دوران، عثمانی افواج نے اک بار فیر پسپائی اختیار کيتی، جس دی وجہ توں ارم مانوکیان نوں وان واپس آنے تے اپنا عہدہ دوبارہ قائم کرنے وچ مدد ملی۔ [۱۱] گورنر نے دسمبر ۱۹۱۵ وچ لُٹ مار تے املاک دی تباہی نوں روکنے دے لئی سخت اقدامات دا اعلان کيتا۔ کچھ تھریشنگ مشیناں تے فلور ملاں نے ضلع وچ دوبارہ کم شروع کر دتا تاکہ بیکریاں دوبارہ کھل سکن، تے کچھ گلیاں وچ عمارتاں دی بحالی دا کم شروع ہو گیا۔ [۱۱]
| ۲۹ دسمبر واپس آنے والے مہاجرین [۱۱] | |
|---|---|
| وان دا شہر | ۶٬۰۰۰ |
توسیع، ۱۹۱۶
سودھو۱۹۱۶ دے موڑ پر، آرمینیائی پناہ گزین اپنے گھراں نوں لوٹ گئے، لیکن روسی حکومت نے روک تھام وچ رکاوٹاں کھڑی کیتیاں۔ [۱۲] ۱۹۱۶–۱۷ – دوران تقریباً ۸٬۰۰۰ توں ۱۰٬۰۰۰ آرمینیائی باشندےآں نوں وان وچ رہنے دی اجازت دتی گئی۔
اک رپورٹ نے کہیا:"مرد وڈی تعداد وچ جا رہے نيں؛ وطن واپس پرتن والےآں دے قافلے اغدیر دے راستے داخل ہُندے نيں۔ اریوان صوبے وچ زیادہ تر پناہ گزین وان واپس آ گئے۔" [۱۳]
| ۱ مارچ واپس آنے والے مہاجرین | متوقع [۱۳] | |
|---|---|---|
| وان ضلع | ۱۲٬۰۰۰ | ۲۰٬۰۰۰ تے ۳۰٬۰۰۰ دے درمیان |
قریبی مشرق دی امداد نے جنگ دے متاثرین نوں راحت پہنچائی تے ۱۹۱۶ وچ وان وچ چلڈرن ہوم دا اہتمام کيتا۔ چلڈرن ہوم نے بچےآں نوں لکھنا پڑھنا سیکھنے وچ مدد کيتی تے انہاں نوں اچھے کپڑے فراہم کيتے۔ [۱۴] قفقاز دی مہم دے دوران شام تے "کئی لکھ" وچ قریبی مشرقی امدادی کم کيتا۔ [۱۵]
روسی منصوبے
سودھواپریل ۱۹۱۵ وچ ، نکولائی یوڈینیچ نے کاؤنٹ ایلریون ایوانووچ وورونٹسوف ڈیشکوف نوں تھلے لکھے اطلاع دی:
آرمینیائی اپنے پناہ گزیناں دے ذریعے کرداں تے ترکاں دی چھڈی ہوئی زمیناں اُتے قبضہ کرنے دا ارادہ رکھدے نيں تاکہ اس علاقے توں فائدہ اٹھایا جا سکے۔ وچ اس ارادے نوں ناقابل قبول سمجھدا ہون، کیونجے جنگ دے بعد، آرمینیاں دی طرف توں کھو لی گئی زمیناں اُتے دوبارہ دعوی کرنا یا ایہ ثابت کرنا مشکل ہو جائے گا کہ ضبط شدہ جائیداد انہاں دی نئيں اے، جداں کہ ۱۸۷۷ دی روس-ترکی جنگ ۔ وچ اسنوں بہت ضروری سمجھدا ہاں۔کے بعد ہويا تھا
سرحدی علاقےآں نوں روسی عنصر دے نال آباد کرنا... کوبان تے ڈان دے نوآبادیات دے نال تے اس طرح سرحد دے نال اک کاسک خطہ بنانا۔[۱۶]
بحیرہ اسود دے ساحلی ضلعے تے فرات دے اوپری حصے وچ واقع زرعی امکانات نوں روسی نوآبادیات دے لئی موزاں سمجھیا جاندا سی۔ [۱۷] اپریل ۱۹۱۶ دے سازونوف -پالیولوگو معاہدے دے بعد، ۱۸ جون ۱۹۱۶ کو حق جنگ دے زیر قبضہ ترک علاقےآں دی عارضی انتظامیہ دے قواعد اُتے دستخط کيتے گئے، جس وچ ارم مانوکیان دے قائم کردہ نظام دے تحت گورنر شپ دی ہدایت کيتی گئی۔سفیر مورگینتھاؤ دی کہانی وچ وان وچ آرمینیائی پناہ گزیناں دی تصویر شامل سی۔
|
 |
 |
تصفیہ، ۱۹۱۷
سودھوتقریباً ۱۵۰٬۰۰۰ آرمینیائی ۱۹۱۷ وچ ایرزورم ولایت ، بٹلیس ولایت ، مش تے وان ولایت وچ منتقل [۱۹] ۔
| صوبہ | شہر | پناہ گزیناں نوں دوبارہ آباد کيتا گیا۔ |
|---|---|---|
| ارزورم ولایت | گھرکلیسا | ۳۵٬۰۰۰ |
| خنس | ۳۲٬۵۰۰ | |
| ایرزرم | ۲۲٬۰۰۰ | |
| بایزیت | ۱۰٬۰۰۰ | |
| مماسواݨی | ۹٬۰۰۰ | |
| یرزنکا | ۷٬۰۰۰ | |
| وان ولایت | وین | ۲۷٬۶۰۰ |
| ٹریبیزنڈ ولایت | طرابزون | ۱٬۵۰۰ |
| کل | ۱۴۴٬۶۰۰ | |
خصوصی ٹرانسکاکیسس کمیٹی
سودھو۱۸ مارچ ۱۹۱۷ نوں روسی عارضی حکومت نے قفقاز دی وائسرائیلٹی نوں ختم کر دتا سی، تے تمام اختیارات، سوائے فعال فوج دے زون کے، اسپیشل ٹرانسکاکیشین کمیٹی، یا اوزاکوم نامی سول انتظامی ادارے نوں سونپ دتے گئے سن ۔ اوزاکوم نوں مقبوضہ علاقےآں دی انتظامیہ دے بارے وچ اک حکم نامہ جاری کروانے وچ ہاکوب زیوریف دا اہم کردار سی۔ اس علاقے دی باضابطہ طور اُتے شناخت "مغربی آرمینیا دی سرزمین" کے طور اُتے کيتی گئی سی تے اسنوں زاوریف دے تحت اک شہری حکمرانی وچ منتقل کر دتا گیا سی، جو ٹریبیزون، ایرزورم، بٹلیس تے وان دے ضلعے دی نگرانی کردا سی۔ [۲۱]
قومی فرنٹ لائن
سودھوقفقاز وچ روسی فوج نوں قومی تے نسلی خطوط اُتے منظم کيتا گیا سی، جداں کہ آرمینیائی رضاکار یونٹس تے روسی قفقاز دی فوج ۱۹۱۷ دے موقع اُتے [۲۲] ۔ پر، روسی قفقاز دی فوج بکھر گئی، جس توں آرمینیائی فوجی عثمانی فوج دے خلاف واحد محافظ بن گئے۔ [۲۳]
فرنٹ لائن وچ تن اہم ڈویژن سن، جنہاں دی قیادت بالترتیب مووسیس سلیکیان ، اینڈرانک اوزانیان تے میخائل آریشیان کر رہے سن ۔ آرمینیائی متعصب گوریلا دستے انہاں اہم یونٹاں دے نال سن ۔ ۴۸۰ کلومیٹر (۳۰۰ میل) فرنٹ لائن اُتے عثمانیاں دی تعداد آرمینیائیاں توں تن توں اک سی۔ طویل، بلند پہاڑی علاقےآں تے گزرگاہاں دے نال۔
پسپائی، ۱۹۱۸
سودھووان ریلیف کمیٹی (نیئر ایسٹ ریلیف) دے چیئرمین کوسٹن ہمبرٹسومین سن ، جنہاں نے عمومی سیاسی صورتحال نوں مدنظر رکھدے ہوئے ۱۹۱۷ وچ وان دے چلڈرن ہوم دے اک ہزار پنج سو یتیم بچےآں نوں گیومری پہنچایا۔
بریسٹ لیتوسک دا معاہدہ، مارچ ۱۹۱۸
سودھو
۳ مارچ ۱۹۱۸ نوں روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ تے سلطنت عثمانیہ دے درمیان معاہدہ بریسٹ لیتوسک دے ذریعے اک نويں سرحد کھینچی گئی۔ اس معاہدے نے کارس ولایت ، اردہان تے باتم دے علاقےآں دے نال نال وان ولایت نوں سلطنت عثمانیہ دے حوالے کے دتا۔ معاہدے وچ ایہ وی طے کيتا گیا سی کہ ٹرانس کاکسس نوں آزاد قرار دتا جانا سی۔
مزاحمت، مارچ ۱۹۱۸
سودھوڈوما اُتے آرمینیائی کانگریس آف ایسٹرن آرمینیئنز (ACEA) دے نمائندے روس توں ٹرانسکاکیسس دی آزادی دا اعلان کرنے وچ اپنے ساتھیاں دے نال شامل ہوئے۔
۵ اپریل نوں، ٹرانس کاکسس وفد دے سربراہ اکاکی چخنلی نے معاہدے نوں گفت و شنید دی بنیاد دے طور اُتے قبول کيتا تے گورننگ باڈیز نوں اس پوزیشن نوں قبول کرنے اُتے زور دتا۔ [۲۴] طفلس دا مزاج بہت مختلف سی۔ معاہدے نے متحدہ بلاک نئيں بنایا۔ آرمینیا نے سلطنت عثمانیہ دے نال حالتِ جنگ دے وجود نوں تسلیم کيتا۔ [۲۴] ایہ قلیل المدتی ٹرانسکاکیشین فیڈریشن ٹُٹ گئی۔ اک بار جدوں اوہ روسی کنٹرول توں آزاد ہو گئے تو، ACEA نے ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے افتتاح دا اعلان کيتا۔ ACEA نے بریسٹ لیتوسک دے معاہدے نوں تسلیم نئيں کیتا، تے سلطنت عثمانیہ ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے خلاف سی۔ ACEA نے جنگی کوششاں دے نال نال پناہ گزیناں دی امداد تے وطن واپسی نوں ہدایت دینے دے لئی پالیسیاں وضع کاں، اک قانون پاس کيتا جس وچ سلطنت عثمانیہ دے خلاف قفقاز دے دفاع نوں منظم کيتا گیا، روسی فوج دی طرف توں چھڈے گئے سامان تے جنگی سامان نوں استعمال کيتا۔ آرمینیائی کانگریس نے اک ۱۵ رکنی مستقل ایگزیکٹو کمیٹی دا وی انتخاب کيتا جسنوں آرمینیائی نیشنل کونسل دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ اس کمیٹی دے چیئرمین اویتس اہرونیان سن ، جنہاں نے اعلان کيتا کہ مغربی آرمینیا دی انتظامیہ ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دا حصہ اے۔
سلطنت عثمانیہ دے جنگی وزیر اینور پاشا نے تیسری فوج آرمینیا بھیجی۔ عثمانی فوج تے کرداں دے بے قاعدہاں دی مشترکہ افواج دے شدید دباؤ دے تحت، آرمینیائی جمہوریہ نوں ایرزنکان توں ایرزورم دی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ ۲۲ – ۲۶ مئی ۱۹۱۸ دی جنگ سردارپت نے ثابت کر دتا کہ جنرل موویز سلکیان عثمانیاں نوں پسپائی اُتے مجبور کر سکدے نيں۔ ہور جنوب مشرق وچ ، وان وچ ، آرمینیائیاں نے اپریل ۱۹۱۸ تک عثمانی فوج دے خلاف مزاحمت کی، جداں کہ وان وچ آرمینیائیاں نوں انخلاء تے فارس دی طرف واپس جانے اُتے مجبور کيتا گیا۔ رچرڈ ہووانسیان مارچ ۱۹۱۸ دے دوران انہاں دی مزاحمت دے حالات دی وضاحت کردا اے:
"۱۹۱۸ دے موسم گرما وچ ، آرمینیائی قومی کونسلاں نے ہچکچاندے ہوئے ٹفلس توں یریوان منتقل کر دتا، تاکہ مقبول ڈکٹیٹر ارم مانوکیان تے مشہور فوجی کمانڈر دراستمت کنایان توں جمہوریہ دی قیادت سنبھال سکے۔ انتظامی مشینری اک وکھ تھلگ تے خشکی توں گھری مصیبت وچ ، ایہ اوہ خود مختاری یا آزادی نئيں سی جس دا خواب آرمینیائی دانشوراں نے دیکھیا سی تے جس دے لئی نوجواناں دی اک نسل دی قربانی دتی گئی سی۔ [ان دا] قومی وجود۔"[۲۵]
— رچرڈ ہووانسیان
آذربائیجانی تاتاریاں نے سلطنت عثمانیہ دا نال دتا تے مواصلات دی لائناں اُتے قبضہ کر ليا، باکو تے ایریوان وچ آرمینیائی قومی کونسلاں نوں تبلیسی وچ نیشنل کونسل توں کٹ دتا۔ انگریزاں نے جنرل دی کمان وچ اک چھوٹی فوج بھیجی۔ لیونل چارلس ڈنسٹر ول باکو وچ ، ۴ اگست ۱۹۱۸ نوں پہنچے۔
۳۰ اکتوبر ۱۹۱۸ نوں، سلطنت عثمانیہ نے مدروس دی جنگ بندی اُتے دستخط کيتے، تے خطے وچ فوجی سرگرمیاں بند ہو گئياں۔ اینور پاشا دی تحریک جنگ بندی دے نال بکھر گئی۔ [۲۶]
شناخت دیاں کوششاں
سودھو
بریسٹ لیتوسک دا معاہدہ، سلطنت عثمانیہ اورروسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہکے درمیان، روسی آرمینیا وچ آرمینیا دا قیام شامل سی۔ مغربی آرمینیا دی انتظامیہ نوں بطم دے معاہدے توں دھچکيا لگا، جس توں آرمینیائی سرحداں نوں روسی آرمینیا وچ ہور گہرائی وچ دھکیلنا پيا۔
لندن دی کانفرنس دے دوران، ڈیوڈ لائیڈ جارج نے امریکی صدر ووڈرو ولسن نوں اناطولیہ دے لئی اک مینڈیٹ قبول کرنے دی ترغیب دی، خاص طور اُتے آرمینیائی باشندےآں دی حمایت توں، انہاں صوبےآں دے لئی جنہاں اُتے مغربی آرمینیا دی انتظامیہ نے ۱۹۱۶ وچ اپنے سب توں وڈے قبضے دے دوران دعویٰ کيتا سی۔ "ولسونین آرمینیا" سیورے دے معاہدے دا حصہ بن گیا۔
پر زمینی حقائق قدرے مختلف سن ۔ اس خیال نوں الیگزینڈروپول دے معاہدے تے کارس دے معاہدے دونے نے روک دتا سی۔ لوزان دے معاہدے توں سیورے دے معاہدے دی جگہ لے لی گئی، تے "مغربی آرمینیا دے لئی انتظامیہ" دی لڑائی نوں میز توں ہٹا دتا گیا۔
ابتدائی ہدف دے تسلسل دے طور پر، اک "آزاد، خودمختار، تے متحد" آرمینیا دی تشکیل جس وچ سیوریز دے معاہدے دے ذریعے ولسونین آرمینیا — طور اُتے نامزد تمام خطےآں دے نال نال آرٹسخ تے جاوخ — علاقے وی شامل سن ۔ آرمینیائی انقلابی فیڈریشن
انتظامیہ
سودھوگورنرز
سودھو- جون ۱۹۱۶ – دسمبر ۱۹۱۷ ارم مانوکیان (عبوری)
- دسمبر ۱۹۱۷ – مارچ ۱۹۱۸ توماس نظربیکیان
- مارچ ۱۹۱۸ – اپریل ۱۹۱۸ اندرانک اوزانیان
سول امور
سودھو- مئی ۱۹۱۷ – دسمبر ۱۹۱۷ ہاکوب زوریف
سول کمشنر
سودھو- دسمبر ۱۹۱۷ – اپریل ۷، ۱۹۱۸ دراستمت کنایان
ٹائم لائن
سودھو- ۱۹ اپریل ۱۹۱۵: وین آرموری دے پاؤڈر اسٹورز وچ اگ۔
- ۲۰ اپریل ۱۹۱۵: وان شہر، پینڈو علاقےآں تے چھوٹے قصبےآں وچ آرمینیائیاں نے مقامی بغاوت شروع کيتی۔
- ۲۴ اپریل ۱۹۱۵: عثمانی گورنر نے مسلم شہری آبادی نوں مغرب دی طرف منتقل کرنے دی اجازت طلب کيتی۔
- ۲ مئی ۱۹۱۵: عثمانی فوج وان دے نیڑے پہنچی، لیکن روسی فوج دی موجودگی دی وجہ توں پِچھے ہٹ گئی۔
- ۳ مئی ۱۹۱۵: روسی فوج وان وچ داخل ہوئی۔
- ۱۶ اگست ۱۹۱۵: عثمانی فوج نے وان دا محاصرہ کيتا۔ وان دی جنگ۔
- ستمبر ۱۹۱۵: عثمانی فوج نوں روسیاں نے زبردستی کڈ دتا۔
- اپریل ۱۹۱۶: سازونوف-پیالوک معاہدہ
- اگست ۱۹۱۶: عثمانی فوج خطے (مش تے بٹلیس ) دے مغرب دی طرف چلی گئی، لیکن اک ماہ دے اندر اندر زبردستی اوتھے توں نکل گئی۔
- فروری ۱۹۱۷: روسی یونٹس ٹُٹ گئے۔ آرمینیائی رضاکار یونٹ تشکیل دیندے رہندے نيں۔
- ستمبر ۱۹۱۷: مشرقی آرمینیا دی آرمینیائی کانگریس نے آرمینیائی رضاکار یونٹاں نوں اپنے زیر کنٹرول اک ملیشیا وچ ضم کر دتا۔
- ۱۰ فروری ۱۹۱۸: ٹرانس کاکسس دے ڈوما دا اجلاس ہويا۔
- ۲۴ فروری ۱۹۱۸: ٹرانس کاکسس دے ڈوما نے اس خطے نوں اک آزاد، جمہوری، وفاقی جمہوریہ ہونے دا اعلان کيتا۔
- ۳ مارچ ۱۹۱۸: بریسٹ لیتوسک دے معاہدے نے کارس، اردہان تے باتم دے علاقے سلطنت عثمانیہ نوں دے دیے۔
- ۴ مارچ ۱۹۱۸: مغربی آرمینیا دی انتظامیہ نے بریسٹ لیتوسک دے معاہدے دی مذمت کيتی۔
- ۹ مارچ ۱۹۱۸: مغربی آرمینیا دی انتظامیہ نے سلطنت عثمانیہ نوں اپنا موقف پیش کيتا۔
- ۲۲ مئی ۱۹۱۸: سردارپت دی جنگ؛ آرمینیائی ملیشیا سلطنت عثمانیہ دے خلاف لڑ رہی اے۔
- ۲۸ مئی ۱۹۱۸: مشرقی آرمینیا دی آرمینیائی کانگریس نے ڈیموکریٹک ریپبلک آف آرمینیا دے قیام تے ٹرانسکاکیشین ڈیموکریٹک فیڈریٹو ریپبلک توں اس دی آزادی دا اعلان کيتا۔
- ۴ اگست ۱۹۱۸: جنرل لیونل چارلس ڈنسٹرویل اک برطانوی مہم جوئی دی باکو وچ قیادت کردے ہوئے شہر دے فوجی گورنر بن گئے۔
- ۳۰ اکتوبر ۱۹۱۸: سلطنت عثمانیہ نے ٹرانسکاکیس نوں چھڈنے اُتے رضامندی دے نال، مدروس دی جنگ بندی اُتے دستخط کيتے۔
حوالے
سودھو- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign Dominion to Statehood, edited by Richard G. Hovannisian.
- ↑ Robert-Jan Dwork Holocaust: A History by Deborah and van Pelt, p 38
- ↑ "The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire 1915-1916" by JAMES VISCOUNT BRYCE, London, T. Fisher Unwin Ltd., 1916
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ Shaw, History of the Ottoman Empire" pp.314-316,
- ↑ ۹.۰ ۹.۱ A.S. Safrastian "Narrative of Van 1915" Journal Ararat, London, جنوری, 1916
- ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ ۱۰.۲ ۱۰.۳ ۱۰.۴ Arnold Toynbee, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount, p. 226.
- ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ ۱۱.۲ ۱۱.۳ ۱۱.۴ ۱۱.۵ ۱۱.۶ Arnold Joseph Toynbee "The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount" the section : "MEMORANDUM ON THE CONDITION OF ARMENIAN REFUGEES IN THE CAUCASUS: ..."
- ↑ Garegin Pasdermadjian, Aram Torossian, "Why Armenia Should be Free: Armenia's Rôle in the Present War" page 31
- ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ Arnold Toynbee, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount, "Repatriation of Refugees: Letter, dated Erevan, مارچ, 1916."
- ↑ Memories of Eyewitness-Survivors of the Armenian Genocide GHAZAR GHAZAR GEVORGIAN'S TESTIMONY Born in 1907, Van, Armenian valley, Hndstan village
- ↑ Jay Murray Winter "America and the Armenian Genocide of 1915" p.193
- ↑ Gabriel Lazian (1946), "Hayastan ev Hai Dare" Cairo, Tchalkhouchian, pages 54-55.
- ↑ Ashot Hovhannisian, from "Hayastani avtonomian ev Antantan: Vaveragrer imperialistakan paterazmi shrdjanits (Erevan, 1926), pages 77–79
- ↑ Morgenthau, Henry (1917). Ambassador Morgenthau's Story. Doubleday, Page & Company.
- ↑ The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign Dominion to Statehood, Richard G. Hovannisian, ed.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Richard G. Hovannisian, The Armenian People From Ancient To Modern Times. page 284
- ↑ David Schimmelpenninck van der Oye, Reforming the Tsar's Army: Military Innovation in Imperial Russia from Peter the Great, p. 52
- ↑ The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity, ed. Edmund Herzig, Marina Kurkchiyan, p.96
- ↑ ۲۴.۰ ۲۴.۱ Richard Hovannisian "The Armenian people from ancient to modern times" Pages 292-293
- ↑ The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity, p. 98, edited by Edmund Herzig, Marina Kurkchiyan
- ↑ Fromkin, David (1989), A Peace to End All Peace, 'The parting of the ways'. (Avon Books).
باہرلے جوڑ
سودھو- برائس رپورٹ: ۱۹۱۵ تک آرمینیائی تریخ دا خلاصہ
- آرمینیا دے آگرک پنڈ وچ آرٹسیو واسپوراکان دی سیلف ڈیفنس بیٹل میموریل
سانچہ:Armenian nationalism38°29.65′N 43°22.8′W / 38.49417°N 43.3800°WPage ماڈیول:Coordinates/styles.css has no content.38°29.65′N 43°22.8′W / 38.49417°N 43.3800°W