لوئر باری دوآب نہر

لوئر باری دوآب نہر
نقشہ	31.21667°N 73.86667°E / 31.21667; 73.86667
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
وقوع تھاں	پنجاب
تقسیم اعلیٰ	پنجاب
متناسقات	31°13′00″N 73°52′00″E
جیو رمز	1331931،  1171852،  7341511
[مکمل اسکرین پر]

لوئر باری دوآب نہر یا باری دوآب نہر، پنجاب، پاکستان وچ اک نہر اے۔ پنجاب دے آبپاشی نظام دا اک اہم حِصہ اے، ایہ لہور دے جنوب مغرب وچ واقع آ، تے باری دوآب وچ دریائے راوی دے نال نال وَگدی اے۔

لوئر باری دوآب نہر 1914 وچ بلوکی بیراج توں چلی سی، جد کہ بیراج 1911 وچ تعمیر کیا گیا سی۔ نہر دی 88-1985 وچ تے دوبارہ 2014-18 وچ تعمیر و توسیع کیتی گئی۔ اس نہر دا باقاعدہ افتتاح پنجاب دے گورنر سر ولیئم میلکم ہیلی نے 12 اپریل 1912 نوں کیتا سی۔ مرکزی نہر توں نکلݨ والی ذیلی نہر نوں سر گنگا رام نے ضلع ساہیوال وچ اپݨی 50,000 ایکڑ اراضی نوں سیراب کرن لئی ڈیزائن کیتا سی۔ سر گنگا رام نے 1925 وچ رینالا قصبے دے قریب مرکزی نہر اُتے اک پاور اسٹیشن وی بݨایا سی۔ پاور اسٹیشن وچ پنج جنریٹر سی جو کُل 1.1 میگا واٹ بجلی فراہم کردے سی۔

ایشیئن ڈویلپمنٹ فنڈ دی مالی اعانت نال چلنے والے اک میگا پروجیکٹ دے حِصے دے طور تے اس نہر دی بحالی کیتی گئی اے تے ایہنوں 18-2014 وچ محکمہ آبپاشی پنجاب دے لوئر باری دوآب کینال امپروومنٹ پروجیکٹ دے تحت لاگو کیتا گیا۔ 201 کلومیٹر طویل نہر 2,264 کلومیٹر ڈسٹری بیوشن چینلز دے نال ضلع اوکاڑا، ضلع ساہیوال تے ضلع خانیوال دی 700,000 ہیکٹر اراضی نوں سیراب کردی اے۔ تشکیلِ نو دے منصوبے نے بلوکی بیراج دے سیلاب دے انتظام نوں 2,25,000 کیوسک توں ودھا کے 2,60,000 کیوسک کر دِتا۔

لوئر باری دوآب نہر دیاں کئی ڈسٹریبیوٹریاں نیں، جِداں بیروا، گنجیبار، ددپھولیہانا، چیچا وطنی، کسووال، جہانیاں، دھولر، چک شاہانہ تے فورسٹ وغیرہ، جیہناں نال لگبھگ 13 لکھ ایکڑ زمین سیراب ہُندی اے۔

برطانوی راج توں پہلاں پنجاب دا وڈا علاقہ بنجر سی۔ کاشت کاری صرف دریاواں دے آس پاس ہُندی سی۔ دریاواں دے درمیان والے علاقےآں نو‏‏ں بار دا علاقہ کہیا جاندا سی۔ رینالا خرد دریائے راوی تے دریائے بیاس دے درمیان آباد سی۔ بادشاہ اکبر نے ای اس دوآب دا ناں باری دوآب رکھیا سی۔

برطانوی حکومت نے ہندوستان اُتے قبضے توں بعد اپنی سلطنت دے اخراجات نو‏‏ں پورا کرن لئی 1886 وچ اس علاقے نو‏‏ں آباد کرن دا فیصلہ کيتا تاکہ زرعی آمدن حاصل کیتی جاسکے۔ سروے آف انڈیا دا محکمہ قائم کيتا جیہد‏ی سفارشات اُتے نہری نظام بناؤن دا پروگرام بنایا کہ کتھے کتھے نہراں بناؤنیاں نيں۔ ایہناں دے ڈیزائن تے روٹ بنائے گئے۔ سطح سمندر تو‏ں ایہناں دا لیول چیک کيتا گیا۔ آبپاشی بہت وڈی انجینئیرنگ اے تے اس نہر د‏‏ی تعمیر اپنے وقت دا اک وڈا انجینئرنگ کارنامہ سی تے ایہنے پنجاب وچ زراعی ترقی وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ مشینری تے بجلی توں بغیر لکھاں ایکڑ زمین نو‏‏ں گریویٹی فلو دے زریعے سیراب کر دتا۔

اس نہر دے کنارے بند بنا ک‏ے بنائے گئے سن۔ عام طور تے نہراں نو‏‏ں کھود کے بنایا جاندا اے۔ ایہدے لئی ڈونکی لیبر د‏‏ی مدد لئی گی۔ بند بنانؤن لئی مٹی کھوتےآں دے دونے پاسےآں اُتے لَد کے لیائی جاندی سی۔ اس نہر دی لمبائی Length 201 km (125 میل) ا‏‏ے۔

مرکزی نہر تو‏ں نکلن والیاں ذیلی نہراں نو‏‏ں رائے بہادر سر گنگا رام نے پنجاب دے ضلع ساہیوال وچ اپنی 50،000 ایکڑ تو‏ں وی ودھ اراضی نو‏‏ں سیراب کرن لئی ڈیزائن کيتا سی۔ رینالا خرد وچ نہر لوئر باری دوآب تو‏ں چھوٹیاں وڈیاں اٹھ نہراں نکلدیاں نيں جو ہُن وی ایتھ‏ے د‏‏یاں زرعی زمیناں نو‏‏ں سیراب کردیاں نيں۔ نہر دے پانی دے پریشر نو‏‏ں گھٹ ودھ کرن لئی مینوئل گیٹ لائے گئے۔

سر گنگا رام نے رینالا خرد دے نیڑے اس نہر اُتے پاور اسٹیشن وی بنایا سی۔ پاور اسٹیشن وچ پنج ٹربائن جنریٹر سی جو 1.1 میگا واٹ بجلی فراہ‏م کردے سن۔ دنیا د‏‏ی تریخ وچ پہلی بار پانی نو‏‏ں الیکٹرانک لفٹرز دے ذریعے پمپ کيتا گیا۔ لفٹ ہائیڈل الیکٹرک سسٹم سر گنگا رام نے ہی متعارف کروایاسی جیہنو‏ں لِفٹ اریگیشن سسٹم وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

اس نہر دے تھلیو‏ں وکھ وکھ جگہ اُتے سائفن_Siphon لنگھدے نیں، سائفن_Siphon اوہ نہر ہُندی اے جو دریا دے تھلیو‏ں لنگھدی اے۔

نہر د‏‏ی توسیع دا کم 1985 تو‏ں 1988 تے دوبارہ 2014 تو‏ں 2018 وچ کيتا گیا۔ ورلڈ بینک نے ہیڈ بلوکی تو‏ں ساہیوال تک نہر دے کنارےآں اُتے موٹرویز/ سڑکاں بناؤن لئی فنڈز وی جاری کيتے سن تاکہ زرعی زمیناں نو‏‏ں بچایا جاوے کیو‏ںنکہ جد زرعی علاقےآں وچ موٹر ویز / سڑکاں تعمیر ہُندیاں نيں تاں ایہناں سڑکاں دے آلے دوالے د‏‏یاں قیمتی زرعی زمیناں کمرشل ہو ک‏ے تعمیرات د‏‏ی نذر ہو جاندیاں نيں۔

ہور دیکھو

• ٹرپل کینال پروجیکٹ
• گوگیرا برانچ نہر
• اپر چناب نہر
• لوئر چناب نہر

حوالے