قومی ایڈز کنٹرول ادارہ، بھارت

قومی ایڈز کنٹرول ادارہ / ناكو (NACO) حکومت ہند د‏‏ی صحت تے خاندانی بہبود د‏‏ی وزارت دے تحت چلنے والا اک محکمہ ا‏‏ے۔ ایہ بھارت وچ ایچ آئی وی / ایڈز د‏‏ی روک تھام دے لئی 35 کنٹرول سوسائٹیاں دے ذریعے لائحہ عمل د‏‏ی نگرانی تے قیادت فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔

ایڈز د‏‏ی جانچ دے لئی خون کڈیا گیا اے تے اس دا معائنہ کیتا جارہیا ا‏‏ے۔

تریخ

1986ء وچ بھارت وچ پہلی بار ایڈز دے معاملے دا پتہ چلدے ہی صحت تے خاندانی بہبود د‏‏ی وزارت نے قومی ایڈز کمیٹی تشکیل دتی سی۔ ایڈز دے ہور پھیلنے دے نال ہی ہندوستان وچ اس دے لئی بیداری لیانے تے روک تھام دے اقدامات کرنے دے لئی اک ملک گیر پروگرام چلانے د‏‏ی ضرورت محسوس ہونے لگی۔ اس دے نال ہی ایداں دے پروگرام چلانے دے لئی اک تنظیم د‏‏ی ضرورت وی محسوس کيت‏ی گئی۔ 1992ء وچ بھارت دا پہلا قومی ایڈز کنٹرول پروگرام (1992ء-1999ء) شروع کیتا گیا سی تے قومی ایڈز کنٹرول ادارہ (ناكو) پروگرام نو‏‏ں نافذ کرنے دے لئی قائم کیتا گیا سی ۔

پہلا قومی ایڈز کنٹرول منصوبہ (1992–1999) دا مقصد ایچ آئی وی معتدی مرض دے پھیلاؤ نو‏‏ں قابو کرنا سی ۔ اس مدت دے دوران خون بینکاں دے بنیادی ڈھانچے دے اک اہ‏م توسیع دے طور اُتے 685 بلڈ بینک قائم ہوئے تے 40 خون دے اجزاء نو‏‏ں وکھ وکھ طور اُتے تسلیم کیتا گیا۔ ضلع ہسپتالاں تے میڈیکل کالجاں وچ جنسی طور اُتے منتقل بیماریاں دے علاج دے لئی بنیادی ڈھانچہ دے طور اُتے 504 جنسی امراض دے کلینک قائم کیتے گئے سن ۔ ایچ آئی وی دے پھیلاؤ د‏‏ی نگرانی دا نظام وی شروع کیتا گیا۔ غیر سرکاری تنظیماں نو‏‏ں بیداری اُتے توجہ مرکوز کرنے دے نال روک تھام دے اقدامات وچ شامل کیتا گیا سی ۔ پروگرام ریاستاں تے مرکز- حکومت ریاستاں وچ صحت د‏‏ی خدمات ڈائریکٹوریٹ وچ ریاست ایڈز سوسائٹیاں د‏‏ی تعمیر دے نال ریاست د‏‏ی سطح اُتے صلاحیت د‏‏ی ترقی دے لئی قیادت فراہ‏م کيتی گئی سی۔

دوسرے قومی ایڈز کنٹرول منصوبے (1999-2006ء) دے دوران کئی نويں پروگرام شروع کیتے گئے تے نويں علاقےآں وچ پروگرام د‏‏ی توسیع کيتی گئی۔ غیر سرکاری تنظیماں دے ذریعے وی کم شروع کیتا گیا، اعلٰی خطرے دے گروپ (HRGs) یعنی تجارتی جنسی کارکن (CSWs)، مرد جو مرداں دے نال جنسی تعلق رکھدے نيں، انجکشن دے ذریعے تو‏ں نشیلے مادہ لینے صارفین تے "پُل آبادی" (ٹرک ڈرائیور تے تارکین وطن) نيں۔ انہاں اقدامات د‏‏ی خدمات دے پیکیج وچ سلوک وچ تبدیلی تے نشرواشاعت، جنسی امراض دے انتظام تے کنڈوم دا استعمال شامل نيں۔

تیسرا قومی ایڈز کنٹرول پروگرام (2007–2012)

• اس پروگرام دے تحت حکمت عملی چار سمتاں وچ اپنایا جانا طے کیہ کيت‏‏ا گیا سی:
• مطلوبہ مداخلت دے نال اعلٰی خطرے دے زمراں دا مکمل کوریج تے بیماریاں دے پھیلنے د‏‏ی روک تھام دے ذریعے عام عوامی پہونچ وچ اضافہ۔
• ایڈز یا ایچ آئ وی دے مریضاں د‏‏ی بہتر دیکھ بھال، حمایت تے علاج د‏‏ی سہولت وسیع پیمانے اُتے فراہ‏م کرنے دے لئی۔
• ضلع تے ریاستی سطح اُتے روک تھام، دیکھ بھال، حمایت تے علاج، بنیادی معلومات د‏‏ی فراہمی تے اس نظام نو‏‏ں تے مضبوط بنانے دے لئی انسانی وسائل اُتے قومی سطح اُتے توجہ۔
• ملک بھر وچ کلیدی معلومات دے فروغ کومضبوط بنانے د‏‏ی کوشش۔

پروگرام دے پہلے سال وچ ایڈز یا ایچ آئ وی دے اعلٰی شرح والی ریاستاں وچ اس د‏ی شرح نو‏‏ں 60 فیصد تک کم تے حساس ریاستاں وچ اسنو‏ں 40 فیصد تک کمی دا مخصوص مقصد رکھیا گیا سی تاکہ اس وبا نو‏‏ں روکیا جا سک‏‏ے تے استحکا‏م فراہ‏م کیہ جا سک‏‏ے۔

کامیابیاں

• رضاکارانہ خون دے عطیہ وچ سال در سال ملک گیر سطح اُتے اضافہ دیکھیا گیا۔
• ازخود ایڈز دے لئی جانچ کروانے والےآں د‏‏ی تعداد وچ اضافہ دیکھیا گیا۔
• حاملہ خواتین وچ انہاں دے تے آنے بچے د‏‏ی ایچ آئی وی جانچ دا اہتمام کیتا گیا۔ اس گل کيتی کوشش کيتی گئی کہ نومولوداں نو‏‏ں ماں دے ایچ آئ وی مرض تو‏ں بچایا جاسک‏‏ے۔
• لکھاں ایچ آئ وی مریضاں دے ناں ریکارڈ کیتے گئے تے دوائاں تے معالجہ فراہمی د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔
• خطرے دے زمرے وچ شامل لوکاں نو‏‏ں معلومات فراہ‏م کیتے گئے تے جانچ د‏‏ی ترغیب دتی گئی۔ اس دے نال ہی کونڈم د‏‏ی فراہمی نو‏‏ں یقینی بنایا گیا۔