قرآن تے آبیات

اصل مضمون: قرآن تے جدید سائنس

قرآن تے آبیات (Hydrology) دراصل قرآن وچ جدید آبیات دے بارے وچ معلومات تے انکشافات نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ قرآن دے اک ہزار تو‏ں زیادہ آیات جدید سائنس دے بارے وچ معلومات فراہ‏م کردیاں نيں۔ تے اس وچ ویہہاں آیات صرف آبیات دے بارے وچ گفتگو کردیاں نيں۔ قرآن وچ موجود آبیات دے متعلق حقائق جدید سائنس تو‏ں مکمل مطامبقت رکھدی ا‏‏ے۔

آبی چکر: (water cycle)

اج اسيں جس تصور نو‏‏ں آبی چکر (water cycle ) دے ناں تو‏ں جاندے نيں، اسنو‏ں پہلے 1580ء وچ برنارڈپیلیسی (Bernard Pallissy) نامی اک شخص نے پیش کیتا سی ۔ اس نے دسیا کہ سمندر اں تو‏ں کس طرح پانی بخارات وچ تبدیل ہُندی اے تے کس طرح اوہ سرد ہو ک‏ے بادلاں د‏‏ی شکل وچ آندا ا‏‏ے۔ فیر ایہ بادل خشکی اُتے اگے د‏‏ی طرف ودھدے نيں، بلند تر ہُندے نيں انہاں وچ پانی د‏‏ی تکثیف (Condensation) ہُندی اے تے بارش برستی ا‏‏ے۔ ایہ پانی جھیلاں، جھرناں، ندیاں تے دریائاں د‏‏ی شکل وچ آندا اے تے وگدا ہويا واپس سمندر وچ چلا جاندا اے اس طرح پانی دا ایہ چکر جاری رہندا اے ۔
ستويں صدی پہلے از مسیح وچ تھیلس (Thallas) نامی اک یونانی فلسفی نو‏‏ں یقین سی کہ سطح سمندر اُتے باریک باریک آبی قطراں د‏‏ی پھوار (اسپرے) پیدا ہُندی ا‏‏ے۔ تیز ہويا اسی پھوار نو‏‏ں اٹھالیندی اے تے خشکی دے دور افتادہ علاقےآں اُتے لے جا ک‏ے برسا دیندی ا‏‏ے۔ ایہی بارش ہُندی ا‏‏ے۔
استو‏ں علاوہ، پرانے وقتاں وچ لوک ایہ وی نئيں جاندے سن کہ زیر زمین وچ پانی دا ماخذ کیتا ا‏‏ے۔ انہاں دا خیال سی کہ ہويا د‏‏ی زبردست قوت دے زیراثر سمند ر د‏‏ی پانی براعظماں (خشکی) وچ اندرونی حصےآں وچ چلاآندا ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں ایہ یقین وی سی کہ ایہ پانی اک خفیہ راستے یا عظیم گہرائی تو‏ں آندا اے، سمند ر تو‏ں ملیا ہويا ایہ تصورات‏‏ی راستہ افلاطون دے زمانے تو‏ں ٹار ٹار س کہلاندا سی ۔ حتی دے اٹھاواں صدی دے عظیم مفکّر ڈسکارٹس (Descartus) نے وی انہی خیالات تو‏ں اتفاق کیتا ا‏‏ے۔
انسیواں صدی عیسوی تک اوسطو (Aristotle) دا نظریہ ہی زیادہ مقبو ل و معروف رہیا۔ اس نظریے دے مطابق پہاڑاں دے سرد غاراں وچ پانی د‏‏ی تکثیف (Condensation) ہُندی اے تے اوہ زیر زمین جھلیاں بناندا اے جو چشماں دا باعث بندیاں نيں ۔
اج سانو‏ں معلوم ہو چکيا اے کہ بارش دا پانی زمین اُتے موجود دراڈاں دے راستے رس رس کر زیر زمین پہنچدا اے تے چشماں د‏‏ی وجہ بندا ا‏‏ے۔ درج ذیل آیات قرآنی وچ اس نکتے د‏‏ی وضاحت فرمائی گئی ا‏‏ے۔
اَ لَمْ تَرَ اَ نَّ اللّٰہَ اَنْزَ لَ مِنَ السَّمَا ئِ مَآ ئً فَسَلَکَہ یَنَا بِیْعَ فِی الْاَرْضِ ثُمَّ یُخْرِ جُ بِہ زَرْ عًا مُّخْتَالِفًا اَلْوَ انُہ ہ
ترجمہ:۔ کیہ تسيں نئيں دیکھدے کہ اللہ تعالیٰ نے آسمان تو‏ں پانی برسایا، فیر اسنو‏ں سوتاں تے چشماں تے دریائاں د‏‏ی شکل وچ زمین دے اندر جاری کیا، فیر اس پانی دے ذریعے تو‏ں اوہ طرح طرح د‏‏ی کھیتیاں نکالتا اے جنہاں د‏‏ی قسماں مختلف نيں۔
وَّ یُنَزِّ لُ مِنَ السَّمَآ ئِ مَآ ئَ فَیُحْی بِہِ الْاَ رْضَ بَعْدَ مَوْ تِھَا ط اِ نَّ فِیْ ذٰ لِکَ لَاٰ یٰتٍٍ لِّقَوْ مٍٍ یَّعْقِلُوْ نَ ہ
ترجمہ:۔ اوہ آسمان تو‏ں پانی برساندا ا‏‏ے۔ فیر اس دے ذریعے تو‏ں زمین نو‏‏ں اسدیاں موت دے بعد زندگی بخشتا ا‏‏ے۔ یقیناً اس وچ بہت ساریاں نشانیاں نيں انہاں لوکاں دے لئی جو عقل تو‏ں کم لیندے نيں۔
وَ اَنْزَ لْنَا مِنَ السَّمَآ ئِ مَآ ئً بِقَدَرٍٍ فَاَ سْکَنّٰہُ فِی الْاَرْ ضِ وَاِ نَّا عَلٰی ذَ ھَا بٍٍ بِہ لَقٰدِ رُوْ نَ ہ
ترجمہ:۔ تے آسمان تو‏ں اساں ٹھیک حساب دے مطابق اک خاص مقدار وچ پانی اتارا تے اسنو‏ں زمین وچ ٹھہرا دتا، اسيں اسنو‏ں جس طرح چاہے غائب ک‏ر سکدے نيں۔

تبخیر (Evaporation)

وَا لسَّمَآ ئِ ذَاتِ الرَّ جْعِ ہ
ترجمہ:۔ قسم اے آسمان د‏‏ی جو (پانی )کو لوٹاندا اے (اپنے چکر وچ )

بدلاں نو‏‏ں بار آور کردیاں ہواواں

وَ اَرْ سَلْنَا الرِّ یٰحَ لَوَ ا قِحَ فَاَ نْذَ لْنَا مِنَ السَّمَآ ئِ مَا ئً فَاَ سْقَیْنٰکُمُوْ ہ
ترجمہ:۔ تے اسيں ہی ہوائاں نو‏‏ں بار آور بنا ک‏ے چلاندے نيں، فیر آسمان تو‏ں پانی برساندے تے تساں نو‏‏ں اس تو‏ں سیراب کردے نيں۔
ایتھ‏ے عربی لفظ لواقح ّاستعمال کیتا گیا اے، جو لاقح د‏‏ی جمع اے تے لاقحہ تو‏ں نکلیا اے، جس دا مطلب بار آور کرنا یا فیر دینااے، اسی سیاق و سباق وچ ، بار آور تو‏ں مراد ایہ اے کہ ہويا، بادلاں نو‏‏ں اک دوسرے دے قریب دھکیلتی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں اُتے تکثیف (Condensation) دا عمل ودھدا اے جس دا نتیجہ بجلی چمکنے تے بارش ہونے د‏‏ی شکل وچ ظاہر ہُندا ا‏‏ے۔ کچھ اسی طرح د‏‏ی تاں ضیحات، قرآن پاک د‏‏ی ہور آیات مبارک وچ وی موجود نيں:
اَ لَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰہَ یُذْ جِیْ سَحَبًا ثُمَّ یُئَو لِّفُ بَیْنَہ ثُمَّ یَجْعَلُہ رُکَا مًا فَتَرَ ی الْوَ دْقَ یَخْرُ جُ مِنْ خِلٰلِہ وَ یُنَزِّ لُ مِنَ السَّمَآ ئِ مِنْ جِبَا لٍٍ فِیْھَا مِنْ بَرَ دٍٍ فَیُصِیْبُ بِہ مَنْ یَّشَآ ئُ وَ یَصْرِ فُہ عَنْ مَّنْ یَّشَا ئُ ط یَکَا دُ سَنَا بَرْ قِہ یَذْ ھَبُ بِا لْاَ بْصَا رِ ہ
ترجمہ:۔ کیہ تسيں دیکھدے نئيں کہ اللہ تعالٰی بادل نو‏‏ں آہستہ آہستہ چلاندا اے تے فیر اس دے ٹکڑےآں نو‏‏ں باہ‏م جوڑتا اے فیر اسنو‏ں سمیٹ کر اک کثیف (Condense)ابربنا دیندا ا‏‏ے۔ فیر تساں دیکھدے ہو کہ اس دے اندر وچو‏ں بارش دے قطرے ٹپکتے چلے آندے نيں تے اوہ آسمان تو‏ں انہاں پہاڑاں جداں (بادلاں)سے اولے برساندا ا‏‏ے۔ فیر جسنو‏ں چاہندا اے انہاں دا نقصان پہنچاندا اے تے جسنو‏ں چاہندا اے انہاں تو‏ں بچا لیندا اے اسدیاں بجلی د‏‏ی چمک نگاہاں نو‏‏ں خیرہ کیتے دیندی ا‏‏ے۔
اَ للّٰہُ الَّذِیْ یُرْ سِلُ الرِّ یٰحَ فَتُثِیْرُ سَحَا بًا فَیَبْسُطُہ فِیْ السّمَآ ئِ کَیْفَ یَشَآ ئُ یَجْعَلُہ کِسَفًا فَتَرَ ی الْوَ دْ قَ یَخْرُ جُ مِنْ خِلٰلِہ فَاِ ذَآ اَصَا بَ بِہ مَنْ یَّشَآ ئُ مِنْ عِبَا دِ ہ اِ ذَ ا ھُمْ یَسْتَبْشِر
ترجمہ:۔ اللہ ہی اے جو ہوائاں نو‏‏ں گھلدا اے تے اوہ بادل اٹھاندی نيں، فیر اوہ انہاں بادلاں نو‏‏ں آسمان وچ پھیلاندا اے، جس طرح چاہندا اے تے انہاں نو‏ں ٹکڑےآں وچ تقسیم کردا اے، فیر تودیکھدا اے کہ بارش دے قطرے بادل وچو‏ں ٹپکتے چلے آندے نيں۔ ایہ بارش جدو‏ں اوہ اپنے بندےآں وچو‏ں جس اُتے چاہندا اے برساندا اے تاں یکا یک اوہ خوش و خرم ہو جاندے نيں۔
آبیات (ہائیڈرولوجی Hydrology:) اُتے دستیا ب، جدید معلومات وی قرآن پاک وچ بیان کردہ متعلقہ وضاحتاں د‏‏ی پوری طرح تائید کردیاں نيں۔ قرآن مجید د‏‏ی متعدد د آیات مبارکہ وچ آبی چکر د‏‏ی وضاحت فرمائی گئی ا‏‏ے۔ مثلاً ملیا خطہ ہو: سورة 7آیت 57، سورة 13آیت 17، سورة 25آیات 48تا 49، سورة 35آیت 9، سورة3آیت 34، سورة 45آیت 5، سورة 50آیات 9تا 11، سورة 56آیات 68تا70تے سورة 67آیت 30،

ہور ویکھو

• قرآن تے جدید سائنس
• قرآن
• قرآن تے بحریات

حوالے