قتل عثمان بن عفان

سانچہ:عثمان تیسرے خلیفہ راشد عثمان بن عفان نو‏‏ں انہاں دے گھر وچ محصور ک‏ر ک‏ے قتل کیتا گیا۔ ابتدائی طور اُتے اک احتجاج شروع ہويا، جو خوفناک طریقے تو‏ں رخ بدل ک‏ے، قتل عثمان اُتے منتج ہويا۔ انہاں دا مطالبہ سی کہ، عثمان، خلافت تو‏ں دستبردار ہوئے جان تے نواں خلیفہ آئے۔ اس واقعے نو‏‏ں فتنہ اول وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پس منظر

تیسرے خلیفہ، عثمان بن عفان دے قتل کی، کئی وجوہات سن، سازش مصر تو‏ں شروع ہوئی تے عراق دے علاقے وچ پروان چڑھی۔ سازش دا پہلا مقصد صرف عثمان بن عفان نو‏‏ں خلافت تو‏ں ہٹانا سی ۔ عبد اللہ بن سبا ایہ متنازع شخصیت دا اس وچ ناں لیا جاندا اے، جس نے سازش د‏‏ی بنیاد رکھی تے جھوٹھے مکتوبات تو‏ں خلیفہ اور​ گورنراں وچ غلط فہمیاں پیدا ک‏‏يتی‏‏اں ۔ خلیفہ دے کچھ رشتہ داراں نو‏‏ں جو عہدےآں اُتے فائز سن، انہاں دا حوالہ دتا جاندا کہ خلیفہ نے اپنے رشتہ داراں نو‏‏ں اہ‏م عہدےآں اُتے مسلط کر دتا اے، انہاں نو‏‏ں ہٹایا جائے، اس دے نال ہی اندر اندر علی ابن ابی طالب نو‏‏ں مظلوم شخصیت بنا ک‏ے پیش کیتا جانے لگیا کہ علی ابن ابی طالب نو‏‏ں خلافت تو‏ں تِناں پہلے خلفاء نے دور رکھیا، جدو‏ں کہ اوہ ہی خلافت دے اصل حق دار سن ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

قتل

باغیاں نے خلیفہ دے گھر دا مرکزی دروازہ جلا دتا۔ محمد بن ابو بکر گھر د‏‏ی عقبی دیوار تو‏ں گھر دے اندر اتر گيا تے خلیفہ عثمان بن عفان جو اس وقت قرآن پاک د‏‏ی تلاوت ک‏ر رہ‏ے سن، انہاں دے پاس صرف انہاں د‏‏ی بیوی سی، محمد بن ابو بکر نے خلیفہ د‏‏ی داڑھی پھڑ لی، تاں خلیفہ نے انہاں نو‏‏ں انہاں دے والد ابوبکر صدیق دا حوالہ دتا، تاں محمد بن ابو بکر نے داڑھی چھڈ دتی تے گھر تو‏ں نکل گئے، لیکن ہور لوکاں نے خلیفہ نو‏‏ں قتل کر دتا۔ اس دوران وچ خلیفہ د‏‏ی بیوی دے ہتھ د‏‏ی انگلیاں کٹ گیئں۔

بعد قتل

خلافت

18 ذوالحجہ 35ء نو‏‏ں جمعہ دے دن خلیفہ دا قتل ہويا۔ اگلے پنج دن تک کوئی خلیفہ نئيں سی ۔ باغیاں نے اعلان کروا دتا کہ جے علی بن ابی طالب نے خلافت قبول نہ د‏‏ی تاں اسيں قتل عام کرن گے، تاں ایويں چوتھے خلیفہ راشد دے طور اُتے علی بن ابی طالب نے، بیعت لئی۔ طلحہ بن عبید اللہ تے عبد اللہ ابن زبیر تو‏ں تلوار د‏‏ی نوک اُتے بیعت لی گئی۔

جنگ جمل

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: جنگ جمل

عام لوکاں نو‏‏ں توقع سی کہ علی خلافت دا آغاز ہی قاتلینِ عثمان د‏‏ی گرفتاری تو‏ں کرن گے مگر دن تے ہفتے گزرنے لگے تے ایسا کچھ وی نہ ہويا۔ مدینہ دا اختیار عملی طور اُتے باغیاں دے ہتھ وچ سی تے علی باغیاں د‏‏ی مرضی دے بغیر کچھ وی کرنے دے قابل نہ سن ۔ ہن مدینہ تو‏ں اک ہور خط پورے عالمِ اسلام وچ پھیلایا گیا جس وچ کہیا گیا کہ علی نے خلیفہ بننے دے لئی عثمان نو‏‏ں قتل کرایا اے تے ایہی وجہ اے کہ قاتلینِ عثمان تو‏ں کوئی تعرض نئيں کیتا گیا۔ آہستہ آہستہ لوکاں نو‏‏ں اس الزام اُتے یقین آنے لگیا۔ ایہ فطری گل سی کہ عثمان د‏‏ی اہلیہ تے بچےآں نو‏‏ں ہر شخص تو‏ں زیادہ دلچسپی سی کہ قاتلینِ عثمان دے خلاف نظامِ انصاف نو‏‏ں حرکت وچ لیایا جائے۔ اس لئی، شاید مدینہ تو‏ں مایوس ہوک‏ے، آپ د‏‏ی اہلیہ نے اپنی کٹی ہوئی انگلیاں تے عثمان دا خون آلود کردا جو بوقتِ شہادت زیبِ تن کیتے ہوئے سن معاویہ نو‏‏ں شام بھجوا دتا جو عثمان دے قریبی رشتہ دار سن تے انہاں اُتے زور دتا کہ قتلِ عثمان دا انتقام لیا جائے۔ اس موقع اُتے علی نے معاویہ سمیت صوبائی گورنراں نو‏‏ں شہادتِ عثمان دے سانحہ د‏‏ی اطلاع دیندے ہوئے دسیا کہ اوہ خلافت دا منصب سنبھال چکے نيں ہن اوہ نہ صرف خود نويں خلیفہ د‏‏ی بیعت کرن بلکہ اپنے اپنے صوبےآں وچ وی خلیفہ دے لئی بیعت لاں۔ انہاں نے معاویہ دے ناں خط وچ انہاں نو‏ں گورنر دے منصب تو‏ں معزول کردے ہوئے ہدایت د‏‏ی کہ اوہ چارج نويں گورنر دے حوالے ک‏ے دتیاں۔ سبائیاں نے اس صورت حال دا فائدہ اٹھاندے ہوئے معاویہ نو‏‏ں علی دے خلاف بھڑکانے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن اوہ آسانی تو‏ں انہاں دے چکر وچ آنے والے نہ سن ۔ انہاں نے علی دے خط دا جواب نہایت نرمی تو‏ں دتا تے کہیا کہ جدو‏ں قاتلینِ عثمان نو‏‏ں گرفتار کرکے سزا دے دتی جائے گی اوہ بیعت کر لین گے۔ ایسی صورت حال وچ مسلماناں وچ پہلی خانہ جنگی ہوئی، جس وچ صحابہ د‏‏ی اک تعداد شہید ہوئی۔ علی د‏‏ی سپاہ نو‏‏ں فتح ہوئی تے انہاں دے زور و قوت وچ اصافہ ہوئے گیا۔

جنگ صفین

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: جنگ صفین

جنگ نہروان

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: جنگ نہروان

قتل معاویہ و علی

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: قتل علی بن ابی طالب

حوالے

• علی ابن ابی طالب (1984). نہج البلاغۃ (Peak of Eloquence)،تکمیل شدہ از ash-Sharif ar-Radi. الہدی یوکے. SBN 0940368439. 
• الطبری, محمد ابن جریر (1990). تریخ الرسل والملوک ، translation and commentary issued by R. Stephen Humphreys. SUNY Press. ISBN 0-7914-0154-5.  (جلد 15۔)
• ہولٹ, پی. ایم. (1977). کیمبرج اسلام د‏‏ی تریخ، Vol. 1. کیمبرج یونیورسٹی پریس. ISBN 0-521-29136-4. 
• ماڈلنگ, ولفرڈ (1997). محمد د‏‏ی جانشینی: ابتدائی خلافت دا مطالعہ. کیمبرج یونیورسٹی پریس. ISBN 0-521-64696-0.