فصلی تقویم
فصلی تقویم یا فصلی عہد اک تقویم اے جو مغلیہ سلطنت وچ مالگزاری دی وصول یابی دے لئی رائج سی۔ اسنوں جلال الدین محمد اکبر نے اپنے دور حکومت وچ مالگزاری دی وصولیابی تے دوسرے دفتری انتظامات دے لئی وضع کیتا گیا سی۔ فصلی تقویم دا سال گریگوری تقویم دے لحاظ توں جولائی توں شروع ہوئے کے جون تک بارہ ماہ دے دورانیے اُتے مشتمل ہُندا اے۔ جے فصلی تقویم وچ پانسو نوے برس ودھیا دتے جان تاں اوہ عہد حاضر وچ رائج گریگوری تقویم دے مساوی ہوئے جائے گی۔ مثلاً سنہ 1410 فصلی جولائی سنہ 2000ء توں جون 2001ء دے مساوی سی۔[۱]
تشکیل
سودھوفصلی تقویم دا سنہ تشکیل 963ھ خیال کیتا جاندا اے۔ بعد وچ ایہ تقویم شمسی یا سنوت تقویم دے مطابق اگے ودھدی اے۔ اس دے دن تے مہینےآں دی تعداد اسلامی تقویم دے مطابق ہی رکھے گئے نيں۔ فصلی تقویم دے سال دا آغاز 7 یا 8 جون توں ہُندا اے۔[۲] فصلی تقویم اکبر دی تخت نشینی دے سال توں شروع ہويا، اس لحاظ توں فصلی عہد دی دوسری رائج تقویماں توں مطابقت دی صورت حسب ذیل ہوئے گی[۳]:
- 963ھ (ہجری تقویم)
- 1556ء (گریگوری تقویم)
- 1612س (ہندو سونت تقویم)
تریخ
سودھولفظ فصلی عربی زبان دے لفظ فصل توں ماخوذ اے جس دے معنی تقسیم دے نيں۔[۳] اُتے ہندوستان وچ ایہ لفظ موسم دے مترادف دے طور اُتے استعمال کیتا جاندا اے۔ تواریخی ترتیب دے اس نظام نوں مغل شہنشاہ جلال الدین اکبر نے بنیادی طور اُتے مالگزاری تے محصولات دے ریکارڈ دے لئی بنایا سی جو ابتدا وچ شمالی ہندوستان وچ رائج سی۔ مسلمان حکومتاں وچ رائج ہجری تقویم دی وجہ توں انتظامی ریکارڈ رکھنے وچ خاصی دشواری دا سامنا ہُندا سی کیونجے اس تقویم دی بنیاد چاند دی رویت اُتے سی۔ چنانچہ اس دشواری نوں حل کرنے دے لئی اکبر نے متبادل تقویم رائج دی جو بیک وقت مسلماناں دی قمری تقویم تے ہندوواں دی شمسی تقویم دے نال چلدی سی۔[۳]
اکبر نے فصلی تقویم نوں ہجری تے سنوت تقویم دے مطابق کرنے دے لئی سنوت تقویم توں 649 برس لئی تاکہ فصلی سنہ 963 ہوئے سکے۔ اس دے بعد توں فصلی تقویم سنوت تقویم دے مطابق ہوئے گئی۔
دکن وچ
سودھواکبر دے پوتے شہنشاہ شاہجہان نے سنہ 1630ء وچ صوبہ دکن (جنوبی ہند)[۴] وچ فصلی تقویم نوں متعارف کرایا تے بعد وچ ایہی تقویم ریاست حیدرآباد دے آصف جاہی فرماں رواواں دی دفتری تقویم رہی ایتھے تک کہ آخری نظام دکن عثمان علی خان آصف جاہ سابع نے ریاست حیدرآباد نوں بھارت ڈومینین وچ ضم کر دتا۔[۵]
مہینےآں دے ناں
سودھوفصلی تقویم دے مہینےآں دے ناں حسب ذیل نيں۔ ایہ ناں جامعہ عثمانیہ کیلنڈر توں ماخوذ نيں:[۶]
فصلی مہینہ | گریگوری مہینہ |
---|---|
شہریور | جولائی |
مہر | اگست |
آبان | ستمبر |
آذر | اکتوبر |
دتی | نومبر |
بہمن | دسمبر |
اسفندر | جنوری |
فروردی | فروری |
اردیبہشت | مارچ |
خرداد | اپریل |
تیر | مئی |
امرداد | جون |
موجودہ صورت حال
سودھوریاست حیدرآباد دے بھارت وچ ضم ہوئے جانے دے بعد راج پرمکھ بنا جو تحلیل ہونے تک اپنے دفتری ریکارڈ تے منظوریاں وچ فصلی تقویم دی پیروی کردا سی۔ اس وقت آندھرا پردیش اسٹیٹ وقف بورڈ تے نظام ٹرسٹ اپنے ریکارڈ دی ترتیب و تنظیم وچ گریگوری تے ہجری تقویم دے نال فصلی تقویم وی استعمال کردے نيں۔[۵] حکومت آندھرا پردیش، حکومت کرناٹک تے حکومت تمل ناڈو وی اپنے تمام امور مالگزاری تے عدلیہ وچ ايسے فصلی تقویم دی پیروی کردے نيں۔[۱][۷]
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ «LAND REVENUE» (PDF). بایگانیشده از اصلی (PDF) در 24 مارچ 2012. دریافتشده در 21 اگست 2011. تاریخ وارد شده در
|accessdate=،|archivedate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ L.D.S. Pillai (1996). Panchang and Horoscope: Or the Indian Calendar and Indian Astrology, 11. Retrieved on 22 اگست 2011.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ «Faṣlī era». بایگانیشده از روی نسخه اصلی در 2018-12-25. دریافتشده در 21 اگست 2011. تاریخ وارد شده در
|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Kavasji Sorabji Patel (1866). Cowasjee Patell's Chronology. Trubner, 52. Retrieved on 22 اگست 2011.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ V. Ramakrishna Reddy. Economic history of Hyderabad State: Warangal Suba, 1911–1950. Retrieved on 21 اگست 2011.
- ↑ جامعہ عثمانیہ دا کیلنڈر برائے 1348 تا 1351 فصلی سال
- ↑ «WHOLESALE PRICE TREND». بایگانیشده از روی نسخه اصلی در 2018-12-25. دریافتشده در 22 اگست 2011. تاریخ وارد شده در
|accessdate=
را بررسی کنید (کمک)