فرانس دا تاوان جنگ 1871
فرانس تے جرمنی دی جنگ 1871ء وچ ختم ہوئی جس وچ فرانس نوں شکست ہوئی تے اُسنوں اپنے دو صوبے جرمنی نوں دینے پئے۔ اس دے علاوہ پنج ارب فرانک وی ادا کرنے پئے۔ شروع وچ فرانس نے دیڑھ ارب فرانک دی پیشکش کیتی مگر جرمنی نے دھمکی دتی کہ اوہ پوری رقم وصول کرنے دے لئی فرانس دے بقیہ حصےآں اُتے وی قبضہ کر لے گا۔ جرمنی نے واضح طور اُتے کہیا کہ چونکہ فرانس یورپ دا امیر ترین ملک اے اس لیے جدوں تک اسنوں کنگال نہ کر دتا جائے ایہ مزید جنگاں شروع کرتا رہے گا۔ اگر آبادی دے تناسب توں دیکھیا جائے تے ایہ عین اِنی ای رقم سی جِنی نپولین نے 1807ء وچ جرمنی توں وصول کیتی سی۔
فرانس نے ایہ رقم قسطاں وچ ادا کیتی تے مہلت ختم ہونے توں دو سال پہلے ای آخری قسط ستمبر 1873ء تک ادا کر دتی۔ اس دے بعد جرمنی نے اپنی افواج فرانس توں واپس بلا لیاں۔ اس وقت ایہ اندازے لگائے گئے سن کہ اتنا تاوان جنگ ادا کرنے دے بعد فرانس تیہہ جاں پینتیہہ سالاں تک دے لئی معاشی طور اُتے مفلوج ہو جائے گا لیکن فرانس بوہت چھیتی ای دوبارہ اپنے پیراں اُتے کھڑا ہو گیا۔
جرمنی (بسمارک) نے ایہ رقم وصول کر کے اپنی کرنسی نوں چاندی توں ہٹا کے گولڈ اسٹینڈرڈ اپنایا۔ جرمنی وچ اسٹاک مارکیٹ تے جائیداداں دی قیمتاں تیزی توں ودھیاں جس دے نتیجے وچ 1873 وچ معاشی بحران آیا۔
معاہدہ فرینکفورٹ
سودھودس مئی 1871 نوں فرینکفورٹ وچ طے ہونے والے امن دے معاہدے دے مطابق سینٹرل پاورز (فرانس) نوں چار حصےآں وچ 5 ارب فرانک دا ایہ تاوان ادا کرنا سی۔
- پیرس وچ نظم وضبط بحال ہونے دے بعد 30 دن دے اندر دس فیصد ادا کرنا سی۔
- 1871 دے اختتام تک ہور20 فیصد ادا کرنا سی۔
- 1 مئی 1872ء تک تے دس فیصد دینا سی۔
- 2 مارچ 1874ء تک بقیہ 60 فیصد ادا کرنے سن جس اُتے 5 فیصد سود وی سی۔
معاہدے دی شرطاں وچ ایہ وی شامل سی کہ تاوان دی رقم وچ فرانس دی اپنی کاغذی کرنسی ساڈھے بارہ کروڑ یعنی ڈھائی فیصد توں زیادہ نہ ہوئے۔ ساڈھے بتیس کروڑ فرانک توں فرانس جرمنی (Alsace-Lorraine) وچ ریلوے لائن بچھائے گا۔ بقیہ رقم جاں تے سونے چاندی دی شکل وچ ادا کیتی جائے گی جاں جرمنی، انگلینڈ، بیلجیئم جاں ایمسٹرڈیم دے بینک نوٹاں جاں بل آف ایکسچینج دی شکل وچ ہوئے گی۔
حکومتی قرضے
سودھو- معاہدہ فرینکفورٹ دے 48 دناں بعد فرانس نے دو ارب فرانک دے حکومتی قرضے عوام نوں ویچنے شروع کیتے۔ انہاں بونڈز دی قیمت اُتے 17.5فیصد ڈسکاونٹ وی سی تے 5 فیصد سالانہ سود وی سی۔
تیرہ مہینیاں بعد فرانس دی حکومت نے مزید تن ارب فرانک دے قرضے عوام نوں بیچنے دی پیشکش کری۔ اس دفعہ ڈسکاونٹ 15.5 فیصد سی جدونکہ سود اوہی 5 فیصد سالانہ سی۔ حکومت دی اس پیشکش دے جواب وچ 12 گنا زیادہ دی مانگ کیتی گئی جس وچوں ادھی غیر ملکاں توں سی۔ اس توں پتہ چلتا اے کہ فرانسیسی قرضےآں دی شہرت اس زمانے وچ کتنی اچھی سی۔ غیر ملکی مانگ وچوں اک تہائی خود جرمنی توں آئی سی۔ اس طرح فرانس وقت توں پہلے ای پورا تاوان ادا کر سکیا۔
- 1815ء وچ نپولین دی شکست دے بعد فرانس اُتے لگ بھگ دو ارب فرانک دا تاوان جنگ عائد کیتا گیا سی۔10 فروری 1817 نوں فرانسیسی حکومت نے دس کروڑ فرانک دے قرضے بیچنے شروع کیتے تے 9 کروڑ 30 لکھ فرانک دے قرضے بیچنے وچ کامیاب ہو گئی۔ ایہ قرضے پیرس(58 فیصد)،لندن (29 فیصد) تے ایمسٹرڈیم (13 فیصد) وچ بکے۔100 فرانک دا ٹریژری بونڈ 58 فرانک وچ بکیا جس اُتے 8.625 فیصد سود سی۔[۱]
- 1789ء-1790ء دے انقلاب فرانس دے وقت بادشاہ لوئس (سولہواں) دے حکومتی اخراجات دا پنجاہ فیصد بینکر توں لیئے گئے قرض دا سود ادا کرنے اُتے خرچ ہُندا سی۔[۲]
انہاں واقعات توں معلوم ہُندا اے کہ دیڑھ دو سو سال پہلے جدوں ہندوستان چین تے دنیا دے بیشتر ملکاں ہارڈ کرنسی اُتے سن اس وقت وی یورپ وچ بینکنگ تے کاغذی کرنسی کس قدر محکم ہو چکی سی۔ اگے چل کر ایہی کاغذی کرنسی پوری دنیا وچ چھا گئی۔(دیکھو گریشام دا قانون)
ہور دیکھو
سودھوحوالے
سودھو