فتح ابن خاقان
| فتح ابن خاقان | |
|---|---|
| (عربی وچ: الفتح بن خاقان) | |
| جم | سنہ 815 |
| وفات | 11 دسمبر 861 (45–46 سال) |
| طرز وفات | مردم کشی |
| شہریت |  خلافت عباسیہ
|
| بہن/بھائی | مزاحم ابن خاقان
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شاعر ، وزیر ، راجپال |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
ترمیم  | |
فتح ابن خاقان – ابو محمد الفتح بن احمد بن غرطوج (پیدائش: 817ء – وفات: 11 دسمبر 861ء) خلافت عباسیہ دے دسويں خلیفہ المتوکل علی اللہ دا مصاحبِ خاص، گورنر مصر تے وزیر سی۔ فتح ابن خاقان خلیفہ المتوکل علی اللہ دے وفادارےآں وچ شمار کيتا جاندا اے جس نے خلیفہ دے قتل دے وقت خلیفہ دی جان بچاندے ہوئے اپنی جان توں وی دریغ نہ کيتا تے قتل ہوگیا۔ خلافت عباسیہ دا اوہ پہلا مصاحبِ خاص یا وزیر سی جسنوں کتاباں پسند (کتاباں دا شوقین شخص) وزیر وی کہیا جاندا اے۔
سوانح
سودھوپیدائش تے خاندان
سودھوفتح ابن خاقان دی پیدائش غالباً 817ء وچ ہوئی۔ اُس دا باپ خاقان خلیفہ المعتصم باللہ دا وفادار مصاحب سی۔ المعتصم باللہ دے زیر سایہ خاقان تے اُس دا خاندان محل وچ ہی رہیا حتیٰ کہ فتح حالے ست سال دا سی کہ اُسنوں المتوکل علی اللہ نے اپنا متبنیٰ کرلیا سی۔ بعد وچ جدوں المتوکل علی اللہ خلیفہ بن گیا تاں فتح نوں بلاد الشام تے مصر دی گورنری اُتے وی فائز کيتا گیا۔
سیاسی حالات تے وفات
سودھوفتح ابن خاقان خلیفہ المتوکل علی اللہ دا منظورِ نظر مصاحبِ خاص سی۔ اِس زود رنج سبک سر خلیفہ اُتے خصوصاً اُس دے عہد دے آخری سالاں وچ فتح ابن خاقان تے وزیر عبیداللہ ابن یحییٰ دا غیر معمولی اثر سی۔ ایہ دونے المتوکل علی اللہ دے دوسرے بیٹے المعتز باللہ دے پرجوش حامی سن تے اِنہاں نے ہر ممکن کوشش کيتی کہ خلیفہ دا وڈا بیٹا المنتصر باللہ جانشین نہ بننے پائے۔ المنتصر باللہ دی برسرِ عام توہین کيتی گئی تے اُس دے متعدد ناں رکھے گئے جنہاں وچ المُستَعْجِل (پہلے از وقت‘ جلدی کرنے والا) تے المُنتَظِر (بے تاب‘ یعنی تخت دے لئی بے تاب)۔ حتیٰ کہ اک موقع اُتے المتوکل علی اللہ دے حکم توں فتح ابن خاقان نے المنتصر باللہ توں بدسلوکی وی کيتی۔ فتح نے دوسرے ممتاز تے با رسوخ افراد نوں بے دخل کیتے رکھیا توں آنکہ المتوکل علی اللہ نے اپنی عاقبت تے نا اندیشی دا سامانِ زوال مہیا کرلیا۔ جدوں خلیفہ نے فتح نوں اصفہان تے خطۂ ماد وچ ترک سپہ سالار وصیف ترکی دی جائداد ضبط کرنے دا حکم دتا تاں وصیف ترکی نوں خلیفہ دے اِس اِرادے دا پتا چل گیا۔ اُس نے المنتصر باللہ تے کئی دوسرے لوکاں نوں اپنے نال ملیا لیا تاکہ خلیفہ المتوکل علی اللہ توں نجات حاصل کيتی جاسکے۔ شوال 247ھ مطابق 11 دسمبر 861ء نوں خلیفہ المتوکل علی اللہ نوں قتل کردتا گیا۔ فتح ابن خاقان اُس وقت اوتھے موجود سی، جس نے مزاحمت دی تے اُسنوں وی المنتصر باللہ دے حامیاں نے قتل کردتا۔[۱] بعد وچ ایہ مشہور کردتا گیا کہ فتح ابن خاقان نے ہی خلیفہ نوں قتل کردتا جس دے نتیجے وچ فتح ابن خاقان نوں وی قتل کيتا گیا۔ ایہ واقعہ شوال 247ھ مطابق 11 دسمبر 861ء نوں پیش آیا۔[۲]