وکیپیڈیا

فارسیوان

فارسیوان ( پشتو / فارسی: فارسیوان‎ ؛ یا اس د‏ی علاقائی شکلاں: پارسیوان یا پارسیبان ؛ "فارسی اسپیکر") افغانستان وچ فارسی بولنے والےآں دے لئی اک ناںہے ، جنہاں دا ایران تے بیرون ملک ہور جگہاں اُتے ڈائیسپورا موجود ہے ۔ خاص طور اُتے ، اس دا استعمال افغانستان وچ کساناں دے اک وکھ گروہ [۱][۲][۳] تے شہری باشندےآں د‏‏ی طرف اشارہ کرنے دے لئی کيت‏‏ا جاندا اے جو افغانستان تے تاجکستان دے تاجک باشندے ني‏‏‏‏ں۔ [۴][۵] اس اصطلاح وچ ہزارہ تے ایماق قبیلے نو‏‏ں خارج کيت‏‏ا گیا اے جو فارسی د‏‏ی بولیاں وی بولدے نيں ، لیکن عام طور اُتے ایہ خیال کيت‏‏ا جاندا اے کہ اوہ تاجک تو‏ں مختلف ني‏‏‏‏ں۔ افغانستان وچ ، فارسیوان بنیادی طور اُتے ہرات تے فراه صوبےآں وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ مشرقی ایران دے پارسیاں د‏‏ی طرح نيں ۔ [۶] اصطلاح اصلا فارسی بولی دے نال گڑھا گیا سی اگرچہ لغوی جڑ (پارسی بان)، لاحقہ اک وچ تبدیل کر دتا گیا اے پشتو فارم (-وان)، تے عام طور اُتے پشتوناں د‏‏ی طرف تو‏ں فارسی بولنے واناں دے لئی استعمال کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔

مغربی افغانستان ، صوبہ ہرات وچ 1880 وچ فارسیوان دا گروپ

ایتھنوگرافر مائیکل آئزادی اک تاجک نو‏‏ں کوئی خاص امتیاز نئيں دیندے نيں تے انہاں نے پارسیاں نو‏‏ں "کِس‏ے وی نسلی پس منظر دے شہری" دے طور اُتے بیان کيت‏‏ا اے جو صرف فارسی بولدے نيں تے اپنی تمام نسلی تے قبائلی وابستگی کھو چکے نيں" [۷] اپنے 2013 دے مطالعے وچ انھاں نے پایا کہ افغانستان د‏‏ی آبادی دا 4.2٪ پارسیوان سن تے ایہ گروپ تاریخی طور اُتے سب تو‏ں زیادہ ممکنہ نسلی گروہ اے جو بیوروکریٹس د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکومت وچ ملازمت کردا سی تے ایہ کہ "مغرب دے لوک جو افغانستان دے بارے وچ جاندے نيں انہاں وچو‏ں بیشتر افراد انہاں دے پاس آئے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں تن فارسی بولنے والے اقلیتاں [تاجک، قزلباش تے فارسیوان ] دے ذریعے ۔ "

دوسرے تاجکاں تو‏ں فرق

سودھو

ایران دے فارسیاں د‏‏ی طرح ، فارسیوان وی اکثر شیعہ اسلام کی پیروی دے ذریعہ دوسرے تاجک افراد تو‏ں ممتاز ہُندا اے کیونجے تاجک اکثریت سنی فرقے نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ، خاص طور اُتے پینڈو فارسیوان وچ معمولی لسانی اختلافات پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ فارسیان بعض اوقات فارسی بولی کی دری بولی دے مترادف بولی بولدا ہے ، مثال دے طور اُتے کابل کی بولی ، [۸] ایران دے معیاری تہران بولی دے برخلاف ۔ اُتے ، بیشتر فارسیوان خراسانی بولی بولدے نيں ، جو افغانستان-ایران دے سرحدی علاقے ، یعنی ہرات تے فرہ تے نال ہی ایرانی صوبےآں خراسان د‏‏ی اے ۔ ہزارہ کے برخلاف جو فارسی بولنے والے تے شیعہ وی نيں ، فارسیوان پشتوناں کی طرح ترک تے منگول نسل د‏‏ی کوئی محدود یا بوہت گھٹ نشانات نئيں دکھاندے ني‏‏‏‏ں۔ [۹] اگرچہ ایران تے افغانستان دے قزلباش وی فارسی بولنے والے شیعہ نيں ، لیکن انہاں نو‏ں عام طور اُتے فارسیوان تو‏ں وکھ گروہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ [۱۰]

کچھ الجھن پیدا ہُندی اے کیونجے مقامی طور اُتے فارسیوان (عام طور اُتے تاجیکاں دے لئی) مقامی طور اُتے استعمال ہونے والا متبادل دیہگان اے ، جس دا مطلب اے "پنڈ دے آباد کار" ، "شہری" دے معنی وچ ۔ ایہ اصطلاح "خانہ بدوش" دے برخلاف استعمال ہُندی ا‏‏ے۔ [۱۱]

جغرافیائی تقسیم

سودھو

افغانستان وچ تقریبا 15 لکھ فارسیوان نيں ، بنیادی طور اُتے ہرات ، فرح [۱۲] غور تے مزار شریف صوبےآں وچ ۔ اوہ ہرات شہر دے اہ‏م باشندے وی ني‏‏‏‏ں۔ [۱۳] چھوٹی آبادی کابل ، قندھار تے غزنی وچ پائی جاسکدی ا‏‏ے۔ [۱۱][۱۴] افغانستان تو‏ں آنے والے مہاجرین د‏‏ی اک وڈی تعداد د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اج کل ایران وچ (زیادہ تر مشہد تے تہران وچ ) اہ‏م پارسیوان کمیونٹیز وی موجود ني‏‏‏‏ں۔

ایہ وی دیکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ Maloney, Clarence (1978) Language and Civilization Change in South Asia E.J. Brill, Leiden, سانچہ:آئی ایس بی این, on page 131
  2. ↑ Hanifi, Mohammed Jamil (1976) Historical and Cultural Dictionary of Afghanistan Scarecrow Press, Metuchen, N.J., سانچہ:آئی ایس بی این, on page 36
  3. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  4. ↑ The Encyc. Iranica makes clear in the article on Afghanistan — Ethnography that "The term Farsiwan also has the regional forms Parsiwan and Parsiban. In religion they are Imami Shia. In the literature they are often mistakenly referred to as Tajik." Dupree, Louis (1982) "Afghanistan: (iv.) Ethnography", in Encyclopædia Iranica Archived 2006-10-19 at the وے بیک مشین Online Edition 2006.
  5. ↑ Emadi, Hafizullah (2005) Culture And Customs Of Afghanistan Greenwood Press, Westport, Conn., سانچہ:آئی ایس بی این, on page 11 says: "Farsiwan are a small group of people who reside in southern and western towns and villages in Herat. They are sometimes erroneously referred to as Tajiks."
  6. ↑ H. F. Schurmann, The Mongols of Afghanistan: an Ethnography of the Moghols and Related Peoples of Afghanistan. The Hague: Mouton, 1962: ; p. 75: "... the Tajiks of Western Afghanistan [are] roughly the same as the Khûrâsânî Persians on the other side of the line ..."
  7. ↑ Ethnic map of Afghanistan, http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Afghanistan_Ethnic_lg.png
  8. ↑ E. H. Glassman, “Conversational Dari: An Introductory Course in Dari (= Farsi = Persian) as Spoken in Afghanistan” (revised edition of “Conversational Kabuli Dari,” with the assistance of M. Taher Porjosh), Kabul (The Language and Orientation Committee, International Afghan Mission, P.O. Box 625), 1970–72.
  9. ↑ Library of Congress Country Studies – Afghanistan – Farsiwan (LINK)
  10. ↑ Savory, Roger M. (1965) "The consolidation of Safawid power in Persia" In Savory, Roger M. (1987) Studies on the History of Ṣafawid Iran Variorum Reprints, London, سانچہ:آئی ایس بی این, originally published in Der Islam no. 41 (October 1965) pp. 71-94
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ M. Longworth Dames, G. Morgenstierne, R. Ghirshman, "Afghānistān", in انسائیکلوپیڈیا الاسلامیہ, Online Edition
  12. ↑ Adamec, Ludwig W. (1997) Historical Dictionary of Afghanistan Rowman & Littlefield Publishers, سانچہ:آئی ایس بی این, on page 106
  13. ↑ P. English, "Cities In The Middle East", e.d. L. Brown, جامعہ پرنسٹن, USA 1973
  14. ↑ L. Dupree, "Afghanistan: (iv.) Ethnography", in Encyclopædia Iranica Archived 2006-10-19 at the وے بیک مشین Online Edition 2006
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=فارسیوان&oldid=659640" توں لیا